Godfried-Willem Raes

"TechnoFaustus"

1997- 2016

Chamber opera, for actors, singers, musicians and electronics.The entire score for this composition is embedded both in software and hardware. All musicians input is interactive and mediated ( pressure transducers, contact microphones, accelleration sensing devices, gyroscopes, radar, sonar, pyroelectric transducers...) [a work in progress]

Een technische kamerarepo voor akteurs, zangers, dansers, musici, robots, automaten en interaktieve elektronika.

Dagboek notities mbt. tot kompositie, libretto en scenario...

Personages:

Proloog:

Technofaustus is met de steun en hulp van zijn goede vriend Mefisto tot een totale kunde gekomen. Hij kan nu alles maken en maakt precies daardoor een diepe depressie mee. Het enige wat hem nog impulsen geeft, is erotiek, vrouwelijke schoonheid. Na ervaringen daarmee (cfr. Faust 1, bij Goethe - de even hopeloze als belachelijke Gretchen romance-) is zijn depressie echter geenszins geweken. In deze finale depressie wordt hij door mefisto uitgedaagd tot het maken van een evenbeeld van zichzelf. De ultieme kreatie blijkt nog slechts de reproduktie te kunnen zijn. Dit is de tragiek van technofaustus. Om die ultieme kreatie te kunnen volbrengen ondergaat Technofaustus een geslachtsverandering. Om aan zelfreproduktie te kunnen doen moet hij immers eerst vrouw worden.

[muziek: Prologos]

Akt 1:

Laboratorium. De tot levenwekking van de homunkulus door technofaustus. Alleen de vrouw kan leven geven, reden waarom technofaustus hier moet worden vertolkt door een wat oudere vrouw, De hybris van technofaustus leidt tot de schepping van de homunkulus, gemaakt naar haar (verjongd) evenbeeld. De homunkulus moet derhalve eveneens vrouw zijn. Bovendien wil Faust de oneindigheid bereiken en slechts door opnieuw een vrouw te scheppen kan hij de spiraal van het leven draaiende houden.

0'00"

Op scene ligt, op de rug, hoofd naar het publiek gericht, de homunkulus: een levenloze homp vrouwelijk vlees. Technofaustus komt op (vanuit de lucht, via een touwladder, met een zaklamp) bekijkt zijn schepping en bereidt zich voor haar tot leven te wekken.

De muziek is hier zuiver infrasoon en onhoorbaar. We voelen het onbehagen veroorzaakt door de zwevingen tussen 2 sinussen van 20 en 20.3Hz, weergegeven door 2 luidprekers geplaatst onder het publiek, ofwel -akoestisch dan- door 2 reusachtig grote orgelpijpen.

Voorzichtig pelt zij een beschermend vlies van het lichaam van de homunkulus (latex gebruiken, huid voorbereiden met vaseline). Dan klimt zij terug de touwladder omhoog en ...

3'00"

...opent de kraan waaruit het levensvocht in de homunkulus druppelt. (Druppelsnelheid afregelen op 1 druppel per 3 sekonden). Onder de kraan is een sensor bevestigd (ultrasoon) die naar de holosound schakeling wordt gebracht en zo de druppelbeweging tot klinken brengt. De start van de valbeweging van de druppel veroorzaakt een puls die het Akt 1 programma voor TechnoFaustus in de komputer synkronizeert. Dit programma genereert in real time de partituur voor de musici/automaten. De druppel moet exakt neerkomen in de navel van de homunkulus. Op scene staat een elektronisch display (bvb. opgebouwd met lampen of grote LED's, ofwel numeriek scoreboard), waarop de vulstand met het levensvocht door het publiek kan worden gevolgd. Na 540 druppels is de homunkulus met levensvocht gevuld. Dit mag maximaal 27minuten duren.

TechnoFaustus bevestigt sensoren op het lichaam van haar homunkulus om de voortgang van de opwekking van het leven te kunnen volgen:

  • - larynx mikrofoon (om de hals), waarmee de geleidelijk toenemende vokale uitingen van de homunkulus worden versterkt
  • - stethoskoop waarmee de harslag kan worden gevolgd
  • - electroencephalograaf (voorhoofd) om de hersenaktiviteit aan te tonen
  • - temperatuur sensor (onder de borst)
  • - weerstandssensor voor het meten van zweetafscheiding op de huid (op de voetzool)

Haar enthoesiasme stijgt bij elk nieuw bekomen meetresultaat. Aanvankelijk overweegt de broosheid en kwetsbaarheid van de ontluikende homunkulus.

De scene stopt wanneer de homunculus aanstalten maakt zich trillend op te richten.

Akt 2:

[muziek: Eary Lis Trimbl]

Bevend en wankelend komt de homunculus recht. Zij verbreekt de banden die haar binden met het laboratorium van technofaustus: de transducers worden losgerukt.

De resultaten hebben echter ook een bedreigend karakter. Naar het eind van de akt beeft technofaustus.

TechnoFaustus wordt verliefd op haar eigen schepping. Het beven, sidderen, krijgt het dubbelzinnig karakter van eros en tanatos. Het wordt een orgastisch angstig beven.

30'00" Ze vallen elkaar in de armen.

Akt 3: <Flexes>

Technofaustus leert de homunculus de principes van het motorisch feedbackmechanisme. Daarvoor laat zij de mefistofelische robot <Flex> aanrukken, een robot die over twee 'armen' uitgevoerd als zingende zagen, beschikt. Zij staan model. De instrukties geeft zij door te spelen op de viool die zij kreeg van Mefisto.

De handen van de homunkulus hebben knalrode bokshandschoenen waarop accelleratiesensoren zijn bevestigd. De linkerhand stuurt de e-zaag van <Flex>, de rechterhand de Pi-zaag. De strijkmotoren worden bediend met laterale handbewegingen.

[ muziek: "Flexes", voor automaten orkest]

Faust citaat: [Mefisto]

        • Damit du, losgebunden, frei,
        • Erfahrest, was das Leben sei.

Akt 4: <Wandern>

De homunkulus leert de cartesische ruimte kennen.

Hier wordt de quadrada radar opstelling gebruikt om de plaats van de bewegingen te mappen op de samenhangen van het robotorkest.

Faust citaat: [homunculus]:

        • Nach Vorschrift sammle Lebenselemente,
        • und fuege sie mit Vorsicht eins ans andre.
        • Das Was bedenke, mehr bedenke Wie.
        • Indessen ich ein Stueckchen Welt durchwandre,
        • Entdeck' ich wohl das Tuepfelchen auf das i.

Akt 5: <Gnos>

In deze akt wordt de homunkulus kennis bijgebracht. Kennis bestaat alleen bij gratie van het woord. Hier wordt het robot orkest gebruikt om delen uit de Goethe tekst te spreken via formant analyse en re-sinteze uitgaand van fragmenten uit de duitse tekst. Faust zegt de fragmenten voor, Mefisto komt tussen met kritische opmerkingen met betrekking tot het waarheidsgehalte en bant elke zelfverwijzing uit de tekst. De homunkulus krijgt een taal aangeleerd waarin geen ik meer voorkomt.

De vokale uitingen van de personages worden via de polyfone pitch to midi konvertor (CQT) in real time omgezet in door het orkest verklankte fonemen, afgewisseld met de foneemkonversies gesteund op de Goethe tekst.

meer tekstinformatie.

Gnos voorstudie 1: 15.06.2006 - M&M koncert , logos tetraeder.

Akt 6: <Ascent>

Deze akt beschrijft de beklimming van de Olympos waar Faust op zoek gaat naar de mythische Helena. Hij zal die niet vinden, want de absolute schoonheid is een slinkse schepping van Mefisto. Het is in intrede van Faust in een roes.

Ascent voorstudie 1: 22.07.2009 - M&M koncert, Logos Tetraeder, Butoh voorstelling


Akt 7: < Descent>

Deze akt beschrijft de terugkeer van Faust en de homunkulus van de berg Olympos, waar Faust met Helena werd gekonfronteerd in een voor hem door Mefisto georganiseerde illuzie. Immers, ook Mefisto kan het verleden niet laten terugkeren, hoezeer Faust dat ook wilde om Helena -de absolute schoonheid- te zien te krijgen. Daarom laat Mefisto Faust een trip meemaken, waaruit zij in deze act ontwaakt.

Descent bestaat kompositorisch gezien uit niet veel meer dan een dalende (kwarttoons) toonladder. De robots spelen niet deze ladder op zich, maar wel tonen die daarvan binnen strikt bepaalde grenzen parametrisch interaktief afwijken in funktie van de positionele snelheid van de beweging van het homunkulus personage. De dynamiek is volledig bewegings- en positieafhankelijk gemaakt, zodat de orkestratie een funktie wordt van de beweging in de ruimte. De noot/rust verhouding (staccato-legato in muzikale termen) voor alle robots is afhankelijke van de globale eigenschappen van de bewegingsinput.

Voor de enscenering wordt de afdaling geillustreerd door de homunkulus die uit de lucht traag naar beneden komt. Faust bevindt zich in de hoogte en voert de afdaling instrumentaal uit.

Er kan gebruik worden gemaakt van een klimtouw, een ladder of een inox paal zoals gebruikelijk bij paaldans. In dat laatste geval kan de door ons ontwikkelde 'SensoPole' worden ingezet: een paal voorzien van midi-radar sensoren.

De eerste try out van de act greep plaats op 18.02.2004, in de Logos Tetraeder. Een tweede voorstelling volgde op 19.02.2004.

Akt 8: <De Weg, Der Weg, the way>

In deze akt, voor Faust alleen, legt deze een weg af op zoek naar de weg. Een knipoog naar tao is hier niet ver weg.

De kompositie maakt gebruik van een enkele hybride sensor, ontwikkeld in 2007 en opgebouwd uit zowel sonar afstandsmetingstechnologie als radartechnologie.

Een eerste try-out (HY1 Study #1) greep plaats op 18 oktober 2007 in de logos tetraeder.


Tussenspel: <Trance>

Voor het gehele robotorkest en maximaal 4 naakte uitvoerders. Muziek "TransiTrance". (rev. 'Trance')

Faust-citaat: [Faust]

        • Wie alles sich zum Ganzen webt,
        • Eins in dem andern wirkt und lebt!

[Mefisto]:

        • Am Ende haengen wir doch ab
        • Von Kreaturen die wir machen.

Akt 9:

De homunkulus wordt technische konstruktie en krijgt de onkwetsbaarheid/ongenaakbaarheid: het harnas / kleding. Door deze ingreep wordt zij van zichzelf vervreemd. Daardoor laat zij zich misbruiken. Hier versmelt de homunkulus met de illuzie van antieke Helena in de Faust van Goethe.

TechnoFaustus wordt afgeleid/verleidt door een jonge knaap.

De homunkulus / helena wordt prooi van jaloezie. Zij gaat waarempel zingen.

Er volgt een bachanaal met de saters waarin de homunkulus zich duizendvoudig laat bevruchten/klonen..

Akt 10:

Walpurgisnacht scene:

[muziek: "Paradiso", voor automatenorkest met backing vocals]

Faust citaat: [sirenen]

        • So herrsche denn Eros, der alles begonnen!

Akt 11:

Mefisto scene: Triomf dans van Mefisto [7']

[muziek: Tekne]

[M&M koncert augustus 2002, try out met de auteur in de rol van Mefisto]

Laatste revizie: 12.06.2014

Dans van de Nimfen [7']

.[muziek: Dance]

Laatste revisie: 18.06.2014

Akt 12:

Mefisto -een man- speelt de rol van de zuivere rede. Hij aanvaardt geen waarde of ze moet in werkende kennis zijn gegrond. Hij is technofaustus' enige meester. Hij belichaamt het vermogen van de mens tot negatie en ligt daarmee aan de bazis van zijn mogelijkheid tot kreatie.

Faust citaat: [mefisto]: Ich bin der Geist der stets verneint!

Het koor (&orkest) symboliseert hier de massa die steeds ongelijk heeft en eeuwig prooi is van geloof en bijgeloof.

Mefisto overtuigt TechnoFaustus ervan dat het beter is te sterven, mits zij erin zou slagen iets te scheppen dat beter is dan zijzelf. TechnoFaustus poogt ook Mefisto te overtreffen en slaagt erin uiteindelijk ook Mefisto om te brengen: Mefisto is in principe onsterfelijk, maar hij is kwetsbaar voor de zwakheid van de lust, de drift van de nieuwsgierigheid. Met deze ziekte kan hij alleen worden besmet door een virus dat hem vreemd is: het virus van de lust. Dit lustvirus nu, betrapt hij van technofaustus en diens homunkulus. Na de besmetting neukt Technofaustus Mefisto kapot, verzwelgt Mefisto vaginaal, gaat verder dan de viriele kracht en de potentie van Mefisto...)

Akt 13:

In de finale sterft/bezwijkt TechnoFaustus dolgelukkig. Haar bestaan wordt afgelost door dat van haar (bio)technische konstrukties. Er blijven nog slechts werkende machines over.

Faust citaat:

[cfr. laatste woorden van Faust bij Goethe: (11575) - vertaling van Nico van Suchtelen:

      • Slechts hij verdient de vrijheid en het leven, [Nur der verdient sich Freiheit wie das Leben]
      • Die dagelijks ze veroveren moet. [Der taeglich sie erobern muss].
      • Zo leven hier, omringd door het gevaar,
      • Kind, man en grijsaard moedig jaar op jaar.
      • Zulk nijver wroeten lacht mij aan,
      • Op vrije grond met een vrij volk te staan,
      • Dat ogenblik zou 'k willen vragen:
      • 'O toeft gij nog, ge zijt zo schoon!' [Verweile doch, du bist so schoen!]
      • Het spoor van d'arbeid mijner aardse dagen [ Es kann die Spur von meinen Erdetagen ]
      • Blijft leven tot in verst aeoon. - [ nicht in Aeonen untergehn.]
      • In 't voorgevoel van zulk een heil op 't end, [Im Vorgefuehl von solchem hohen Glueck]
      • Geniet ik thans mijns levens hoogst moment. ] [Geniesz ich jetzt den hoechsten Augenblick.]

 

De machines bedrijven de liefde in een uitzinnige tango.

De machines verlaten (spelend en hun sinkronizatie verliezend) de aarde en trekken weg in het heelal.

Alternatief: Mefisto wordt omgebracht waarmee het hele zijn tot een einde komt. Er is een totale crash, stroomuitval...

Akt 14:

De slotaria van mefisto: Mefisto is in vlammen gehuld.

Muziek: Aux Arbres

Faust citaat:

Tekst [11590]

Mefisto:

      • Zij die zo krachtig mij weerstond,
      • De tijd verwint, hier ligt zij op de grond.
      • De klok staat stil

koor:

      • Staat stil, zij zwijgt als middernacht,
      • De wijzer valt.

Mefisto:

      • Hij valt, het is volbracht.

Koor:

      • Het is voorbij.

Mefisto:

      • Voorbij! Een ijdel woord. Waarom voorbij?
      • Voorbij en niets maakt geen verschil voor mij.
      • Waartoe is 't eeuwig scheppen goed
      • Als 't schepsel weer in 't niet verdwijnen moet?
      • Dan is 't voorbij. Wat men daar dan uit leest?
      • Hetzelfde alsof het nimmer was geweest,
      • En alles kringloopt toch alsof 't bestond.
      • Het Eeuwig-Leeg leek mij wel zo gezond.

 

[verder: 11780-11800]

evt. chorus mysticus als slot.

Godfried-Willem RAES

Het plot van Goethe's Faust wordt hier niet of slechts tangentieel gevolgd. Faust 1 (de Urfaust) laten we bijna helemaal terzijde. Wij beginnen eigenlijk bij de tweede akt van Faust 2. Bij Goethe is het daar de figuur van Wagner die alchemisch de Homunkulus in het slot van Faust schept, niet Faust zelf.

Personages / casting:

  • alle personages in het stuk zijn mager en naakt.
  • Faust in proloog: oudere man (alleen in proloog)
  • Technofaustus: wat oudere vrouw (vanaf akt 1, Lithos)(met professionele danservaring en kunnende viool of altviool spelen)
  • Homunkulus: jongere vrouw of meisje (met professionele danservaring)
  • Mefisto: man van onbepaalbare leeftijd. Niet jong.
  • Jonge knaap, verleider van technofaustus.
  • Saters en/of 3 Nimfen (ook engelen en duiveltjes)
  • Orkest: <Piperola>, <Player Piano>, <Vox Humanola>, <Bourdonola>, <Klax>, <Klung>, <Harma>, <Springers>, <Melauton>, <Vibi>, <Belly>, <Autosax>, <Scylla & Charibdis>, <Dripper>, <Trump>, <Tubi>, <Flex>, <So>, <Puff>, <Trump>, <Vacca>, <Sire>, <Casta>, <Ake>, <Psch>, <Sire>>, <Vitello>, <Qt>, <Xy> , <Bako> , <Aeio>, <Bono>, <Krum>, <Casta Due> elke automaat heeft (indien technisch nog nodig, want in de laatste jaren zijn de laptops bij de robots zowat allemaal vervangen door dedicated on-board systemen) een menselijke slaaf die de machines op scene beweegt en hun komputers bedient. Wanneer een automaat niet meespeelt, verbergt de slaaf zich zo onzichtbaar mogelijk achter de automaat. [geschrapt 2012, wegens overbodig geworden] Het volledige automaten-orkest vormt tevens het belangrijkste dekor voor het gehele stuk. Dekorelementen moeten zoveel mogelijk worden vermeden. Alle niet funktionele dekoratie moet strikt gebannen worden uit deze produktie.Hoewel er een plot is, mag de produktie niet narratief worden. Het is een modulaire opera, en de delen kunnen en mogen overhoop worden gegooid. Een globale regie is evenwel noodzakelijk.

Voorbereidende uitvoeringen:

 

Bibliografische verwijzingen en materiaal:

[Terug naar Logos Homepage] [Terug naar Godfried-Willem Raes index] [Terug naar Library file] Terug naar katalogus komposities van Godfried-Willem Raes

Published on the web on november 21th 1997:Last update , 2016-05-01