LOGOS ON THE ROAD

zaterdag 2 november & zondag 3 november
<M&M> Ensemble op Audio-Art Festival (Polen)
Het jaarlijkse Audio Art Festival in Krakov (Polen) geniet al tien jaar een stevige reputatie. Geluidskunstenaars van alle kontinenten laten hier een maand lang hun nieuwste produkties horen. Het festival legt zich toe op de vermenging van audio en visuele kunsten. Er wordt voorrang gegeven aan kunstenaars die zowel komponist als uitvoerder zijn. Het <M&M> Ensemble past perfekt in deze filosofie omdat hier de muzikanten niet alleen instaan voor het bedenken en uitvoeren van de muziek maar ook de technische bouw van de muzikale robots en de software zelf realiseren.
Audio Art wordt hoor- en zichtbaar gemaakt in koncerten, installaties & multi-media performances. Dit jaar staan produkties op het programma uit Zwitserland, Canada, Groot-Brittanië, België, Zuid-Korea, de VS, Duitsland, ...
Meer info en programma op de site van www.audio.art.pl

We zetten de november-maand in met een koncertreis naar Krakow Polen, waar Marek Choloniewski ons andermaal uitnodigde te participeren in zijn vermaarde Audio Art Festival. Deze maal zijn we te gast met een beperkte bezetting van <M&M>. Kristof Lauwers en Bert Vandekerckhove vergezellen Moniek Darge en Godfried-Willem Raes. Hoeveel voeten het in de aarde heeft gehad, deze koncertreis te organiseren is nu reeds meer dan een uitgebreid verhaal waard, maar we houden het nog eventjes achter… uit tijdsgebrek, eerlijk gezegd, want dit najaar is voor Logos bijzonder vruchtbaar. Hier een greep uit het programma van wat er behalve Logos' <M&M> met Player Piano, elektrische viool, Onzichtbaar Instrument, en een speciaal voor de gelegenheid door Godfried in elkaar gestoken nieuwe "pocket"-automaat, genaamd "Dripper", nog allemaal te beleven zal vallen.

Toegegeven, 12 druppels vormen nog geen regen..., maar levend in een regenland en geinspireerd door heel wat recente opdrachten waar telkens water bij kwam kijken (Tip Tap Tubes,op Kling Klang in Rijsel o.m.) moest het er wel ooit eens van komen. Een voorproefje van deze automaat hadden we trouwens al nodig gehad en ook gebouwd voor de teatrale realisatie van 'Lithos', akt 2 uit mijn in de steigers staande Technofaustus. Daar worden levensvochten in de humunculus navel gedruppeld, tot die tot leven komt. De <Dripper>-automaat echter, is uitgegroeid tot een volledig komputergestuurde druppelmachine. Elke druppel kan zowel in volume als in frekwentie uiterst nauwkeurig worden gestuurd. Uiteraard binnen de grenzen van wat terzake in de fysika geldt: wanneer de vloeistoftoevoer per impuls te klein wordt, dan groeit het druppeltje aan tot het zwaar genoeg is om vanzelf naar beneden te vallen. Aan de andere kant, wanneer de impulsduur groter wordt zodat het watervolume groter is dan wat op grond van de oppervlaktespanning in een druppel kan worden samengebald, dan ontstaat een straaltje.
De druppel-automaat werd opgebouwd als een makkelijk verplaatsbare installatie: hij past geheel in een attachekoffertje. <Dripper> bestaat uit drie afzonderlijk opstel- of ophangbare modules, elk voorzien van een vloeistofreservoir en vier elektrische ventielen (<M&M> ventielen, met een doorlaat van 4mm en 24V/ 10VA elektromagneten. Type nummer: C249DBL, 0-1Bar). Het reservoir werd vervaardigd uit vierkante messing buis (40x40mm) waarvan de zijkanten met rood koperen plaatjes werden dichtgesoldeerd. De nippels met schroefdraad voor de elektrische ventielen werden met zilversoldeer op het reservoir gesoldeerd. Aan de bovenzijde is een vulgat voorzien met een schroefdraadaansluiting met 1/2" gasdraad. Alle met vloeistof in kontakt staande delen werden uit koper of messing gemaakt zodat korrosie niet te vrezen is. Aan de uitstroomkant werden de ventielen voorzien van konische spuitstukken (nippels), waaraan zich de druppels gemakkelijk kunnen vormen.
Meer info hier.

En ook deze maand zijn we opnieuw te gast met <M&M> te Lille, Frankrijk. Deze maal nergens minder dan in het Stadhuis zelf met een interaktieve installatie en optreden. Dit op 6 november n.a.v. de vernissage van de "dr 'EAU' les de Machines". Volgende muziekrobots zijn wellicht van de partij: <Harma>, <Vibi>, <Klungi>, <Tromsi>, <Autosax> en <Belly> , maar hierover zijn we nog in onderhandeling.

"Mediated Music '02" Nederland
<M&M> Ensemble

"Mediated Music" is een meeting tussen muzikanten, wetenschappers en filosofen om de relatie tussen kunst, wetenschap en technologie te verkennen en te bevorderen. Op het programma van deze driedaagse staan o.a. lezingen van komponist Dick Raaijmakers (NL), David Toop (GB), Godfried-Willem Raes (B) en internetkunstenaar Jem Finer (GB). De koncerten worden verzorgd door Pierre Bastien, Scanner en het <M&M> Ensemble. De centrale vraag van Mediated Music '02 (de tweede editie) is "hoe verandert de nieuwe technologie het denken en doen van komponist, uitvoerder en toehoorder?"

koncert <M&M>
waar? Vrijhof Cultuurcentrum -Enschede
wanneer? donderdag 28 november 20.15u

lezing dr. Godfried-Willem Raes (artistieke leider <M&M>)
waar? Konservatorium Enschede, muziekcentrum Arkezaal - Enschede
wanneer? vrijdag 29 november 10.45u

We besluiten de maand bij onze noorderburen te Enschede, waar we een <M&M> optreden zullen verzorgen aan de Universiteit Twente. Een en ander kadert in een kollokwium "Mediated Music". De organisator verwoordt het als volgt: "Ik heb het zo geregeld dat het <M&M>-koncert plaatsvindt op donderdag 28 nov in de Agora op de Universiteit Twente, en de dag daarna is de lezing van Godfried geprogrammeerd op de Konservatorium in Enschede, waarmee de stichting TARt voor dit projekt nauw samenwerkt."
MEDIATED MUSIC '02

Inleiding
De stichting TARt heeft als belangrijkste doelstelling de relatie tussen kunst, wetenschap en technologie te verkennen en te bevorderen. Daartoe organiseert zij op ongezette tijden manifestaties en andere bijeenkomsten. Een van de tema's waarin zij zich in het bijzonder op richt, is het gebied van hedendaagse muziek en technologie.
In het najaar van 2000 organiseerde TARt een Mediated Music Preview: een optreden van het Schreck Ensemble en beeldend kunstenaar Hans van Koolwijk, voorafgegaan door een debat over techniek en muziek tussen de schrijver Dirk van Weelden en filosoof Petran Kockelkoren. Op grond van deze bijeenkomst hebben studenten en medewerkers her en der op de Universiteit Twente gewerkt aan de innovatie van het instrumentarium van Schreck en Van Koolwijk.
In het najaar van 2001 organiseerde TARt, ter gelegenheid van de oratie van Kockelkoren, inmiddels benoemd tot bijzonder hoogleraar Kunst en Technologie aan de Universiteit Twente, de manifestatie Mediated Music. Gaf Kockelkoren in zijn entreerede een teoretisch kader voor de vraag hoe innovatieve technieken ons denken en doen sturen - hetgeen filosofen mediatie noemen -, in de rest van het programma werd een en ander, geheel konform de doelstellingen van TARt, in praktische zin uitgewerkt en toegespitst op de relatie tussen hedendaagse muziek en technologie. Daartoe verzorgden enkele wegbereiders van de moderne muziektechnologie, respectievelijk Jorrit Tamminga, Wilco Botermans en Michel Waisvisz, grensverleggende optredens, terwijl de komputerkompositie 'Noise~' van Rozalie Hirs, in opdracht van TARt geschreven, in wereldpremière ging.
Op 27, 28 en 29 november 2002 organiseert TARt, in het verlengde van beide vorige edities, opnieuw een bijzondere manifestatie op het gebied van hedendaagse muziek en technologie: Mediated Music '02. Tijdens deze meeting zullen vooraanstaande komponisten en muziekteoretici de verschillen tussen analoge en digitale muziek proberen te omcirkelen. Deze lezingen zullen worden omlijst met enkele bijzondere, speciaal voor de gelegenheid uitgevoerde koncerten waarin analoge en digitale benaderingswijzen met elkaar worden gekonfronteerd.


Uitgangspunten
Sedert het einde van de negentiende eeuw heeft de muziek een ontwikkeling doorgemaakt van een akoestisch naar een elektronisch instrumentarium. Tegenwoordig wordt niet alleen de produktie van klanken gedigitaliseerd, maar ook de registratie en weergave daarvan.
De ontwikkeling van nieuwe instrumenten is van alle tijden. Zo deed de piano - een innovatie van de Christoforische pianoforte - pas twee eeuwen geleden zijn intrede in de muziekwereld. Dat tans zo vertrouwde instrument veroorzaakte destijds een schokgolf. Dankzij de aan de piano opgelegde gelijkzwevende stemming konden heel verschillende families van instrumenten worden samengevoegd in een symfonieorkest. Als gevolg daarvan transformeerde ook de uitvoeringspraktijk: er werd een scheiding gemaakt tussen komponist, uitvoerder en toehoorder.
Muziekinstrumenten die niet tot de alledaagse uitvoeringspraktijk behoren, heten - in een marxistisch idioom - niet-burgerlijk. Aan dit instrumentarium werden sinds het begin van de twintigste eeuw onder meer de volgende illustere artefakten toegevoegd: de theremin, het trautonium, de Ondes Martenot, de intonarumori van Russolo, de electronische geluidsstudio, de syntesizer en de komputer. Bij de ontwikkeling vervaagde de rolverdeling tussen komponist, uitvoerder en toehoorder weer. Zo worden geluidsstudio's niet langer uitsluitend gebruikt voor natuurgetrouwe registratie van akoestische instrumenten, maar ze fungeren zelf ook als elektronische mega-instrumentaria. In dit proces van elektrisering manifesteren musici zich hoe langer hoe meer als geluidskunstenaars,- een ontwikkeling die nog wordt versterkt door de digitalisering van de muziekpraktijk. Met andere woorden, het instrumentarium medieert niet alleen de ingenomen posities van komponist, uitvoerder en toehoorder, maar ook de overgang van hedendaagse muziek naar geluidskunst en een voorheen ongekende waardering voor industrieel gegenereerde geluiden.
Nieuwe stappen in dit proces worden onder meer gemarkeerd door de praktijk van het digitaal samplen en de glitch. Het samplen oftewel het komponeren met uit hun kontekst losgeknipte geluidsfragmenten en de glitch oftewel het komponeren op basis van ontsporingen in de medierende apparatuur, introduceren een nieuwe veellagige kompositiepraktijk. Onder invloed van deze en andere digitale benaderingen evolueren de 'high and low cultures' op muziekgebied en de geluidsperceptie.
De centrale vraag van Mediated Music '02 is deze: hoe mediëren al deze elektronische en digitale instrumenten de rolverdeling van komponist, uitvoerder en toehoorder? Of, anders gezegd: hoe veranderen deze mediërende instrumenten het denken en doen van komponist. uitvoerder en toehoorder?
Deze hoofdvraag geeft aanleiding tot allerlei andere vragen. Zoals: wat houdt mediatie in de muziek eigenlijk precies in? Waarin onderscheidt analoge mediatie zich van digitale? Wat verandert er door opeenvolgende generaties van technische mediatie aan onze waardering van muziek en geluid? Blijven meer traditionele muziekuitvoeringspraktijken onveranderd bestaan naast de nieuwe media of worden ook zij getransformeerd door de nieuwste registratie- en weergavetechnieken? Zijn veel digitale komposities wel eigen aan de ingezette media of vormen zij slechts vertalingen van analoge principes in een nieuwe digitale canon? Waarin zou een digitale geluidskultuur zich onderscheiden van een analoge?
In het kader van Mediated Music '02 heeft de stichting TARt een aantal toonaangevende komponisten en schrijvers op het gebied van digitale muziekkultuur uitgenodigd om hun licht te laten schijnen over de gestelde vragen. Zij zullen hun antwoorden niet alleen in de vorm van lezingen geven, maar ook in die van koncerten.

Lezingen
Tijdens de manifestatie Mediated Music '02 zullen zes komponisten en muziekteoretici de overeenkomsten en verschillen tussen een analoge en een digitale benaderingswijze ieder op hun geheel eigen wijze proberen te duiden.

De eerste spreker is de komponist, denker en pedagoog Dick Raaijmakers. Via een geavanceerde internetverbinding zal TARt-koördinator en essayist J. Heymans een 'hardopdenk-gesprek' met hem voeren over de uitgangspunten van Mediated Music '02.
De tweede spreker is de musikoloog en instrumentenbouwer Hugh Davies. Zijn bijdrage aan Mediated Music '02 heet 'Analogue versus Digital'. Daarin verdedigt hij onder meer de stelling dat komponisten en andere intelligente wezens momenteel de tweede digitale periode doormaken.
De derde spreker is de komponist en schrijver David Toop. Zijn bijdrage aan Mediated Music '02 heet 'Soft in the Head: the utopia of spontaneity filtered through the matrix of programming'. Daarin onderzoekt hij noties van vrijheid, zoals uitgedrukt in muziek in de 20ste en 21ste eeuw, en hun relatie met ontwikkelingen op het gebied van geluidstechnologieën.
De vierde spreker is de filozoof en komponist Godfried-Willem Raes. Zijn bijdrage aan Mediated Music '02 zal nauw aansluiten bij het koncert van het door hem geleide <M&M> Ensemble.
De vijfde spreker is de schrijver Kodwo Eshun. In zijn bijdrage aan Mediated Music '02 zal hij ingaan op de noodzaak van een 'sonic language' om verschijnselen van door techniek gemedieerde muziek te beschrijven.
De zesde spreker is de muzikant en internetkunstenaar Jem Finer. Zijn bijdrage aan Mediated Music '02 heet 'Longplayer: komputer mortality and duration'. Daarin onderzoekt hij de volgende paradox: enerzijds is muziek nauwelijks nog is te komponeren als geen gebruik wordt gemaakt van het 'lab' van de komputer, maar anderzijds kan muziek nauwelijks blijvend tot klinken worden gebracht door die technische middelen. Hij demonstreert deze paradox aan 'Longplayer, een door hem geëntameerde duizend jaar durende kompositie die sedert 31 december 1999 klinkt en ook op 'www.longplayer.org' is te horen. Tevens wordt het boek Longplayer gepresenteerd, met bijdragen van Jem Finer, astrofysikus Janna Levin, architect/schrijver Paul Shepheard en Kodwo Eshun.
Alle lezingen worden gevolgd door een co-referaat. De referenten zijn afkomstig uit de achterban van de stichting TARt, bestaande uit docenten en studenten van de Universiteit Twente, ArtEZ, in het bijzonder de AKI, Saxion Hogeschool Enschede, de Messiaen Academie etc. De meeste referaten zullen een lezing houden, maar het is ook mogelijk dat een ko-referent een andere vorm kiest, bij voorbeeld een muzikale reaktie. Vervolgens is er uitgebreid gelegenheid om met de 'visiting speaker' en de ko-referent van gedachten te wisselen. De lezingen, ko-referaten en discussies staan onder leiding van de komponisten David Rowland en Alex Manassen.
Na afloop van Mediated Music '02 zullen de lezingen en ko-referaten in boekvorm verschijnen.

Koncerten
Tijdens de manifestatie Mediated Music '02 zullen enkele koncerten plaatsvinden waarin een analoge en een digitale benaderingswijze op een verrassende wijze tegen elkaar worden uitgespeeld.
Het eerste koncert is een uniek samenwerkingsproject tussen de Franse komponist en instrumentbouwer Pierre Bastien en de wereldberoemde Engelse musicus Scanner. Bastien is een vertegenwoordiger van een analoge muziekbenadering. Met behulp van het aloude mekano bouwt hij muziekautomaten. Bij het enigszins etnomuzikale geluid dat zijn automaten voortbrengen, improviseert Bastien op zijn kornet. Scanner is een vertegenwoordiger van een digitale muziekbenadering. Hij 'scant' allerlei stemmen en andere geluiden van alledag en verwerkt deze vooraf opgenomen geluiden op een digitale wijze tot ritmische soundscapes. In het kader van Mediated Music '02 zullen Bastien en Scanner een muzikaal drieluik ten gehore brengen waarvoor de geluiden van alledag op de Campus de basis zullen vormen. Wat dit betreft kan hun bijdrage als een Campus Symfonie worden opgevat.
Het tweede koncert zet het ongekende <M&M> Ensemble van Godfried-Willem Raes in de schijnwerper. Dit ensemble bestaat uit een groot aantal analoge muziekautomaten die op een digitale wijze worden aangestuurd, soms zelfs met ultrasoonimaging. Menselijke performers spelen samen met deze tot de verbeelding sprekende installaties. Er worden nieuwe musiceervormen uitgetest, nieuwe instrumenten aan de musiceerpraktijk onderworpen en innoverende kompositievormen gerealiseerd, maar Raes en de zijnen vergeten nooit de traditie te belichten in hun koncerten.
Het derde koncert wordt verzorgd door Atak, het poppodium van Enschede. Het zal actuele elektronische popmuziek als technisch gemedieerde muziek presenteren, waarmee de scheidslijn tussen 'high' en 'low cultures' wordt beslecht.

En verder
Tijdens Mediated Music '02 bestaat de mogelijkheid voor de achterban van de stichting TARt om zich te presenteren. Zo zal Filemon Wesselink, onlangs afgestudeerd bij de afdeling mediakunst aan de AKI, een van zijn geluidsmachines presenteren. Ook zullen de beide werkgroepen die zich met allerlei technische vragen van beeldend kunstenaar Hans van Koolwijk en het Schreck Ensemble heeft beziggehouden, hun resultaten bekendmaken.