LOGOS' MUZIEKAUTOMATEN

Fascinerende akoestische muziekautomaten, die wel komputer-gestuurd zijn, maar toch geen elektronische klanken produceren. De klankbronnen en muziekinstrumenten worden volledig mechanisch tot klinken gebracht. Een fenomenale belevenis voor oor en oog. De komputerbesturing kan zowel via het algemeen verspreide MIDI (musical instrument digital interface) systeem, als via de door dr.Godfried-Willem Raes ontwikkelde GMT software. Deze laatste biedt heel wat meer mogelijkheden, men kan bijvoorbeeld een muziekstuk bij elke uitvoering anders laten interpreteren. Daarbij is ook interaktiviteit mogelijk, zowel door de machines te laten luisteren naar musici die meespelen, als door hen de oorsprong van alle geluid, met name beweging, rechtstreeks te laten waarnemen en verwerken. Hiervoor wordt dan de door Godfried Willem Raes ontwikkelde technologie van het onzicht-baar muziekinstrument, gekoppeld aan de besturingssystemen van deze robots. De instrumenten zelf zijn ofwel kompleet nieuwe uitvindingen, ofwel reeds bestaande al dan niet omgevormde muziekspeeltuigen.

"Mijn muziekautomaten zijn er niet om mensen te vervangen, maar wel om mensen in hun hoedanigheid van middeleeuwse ambachtslui te vervangen; een manier om verder te gaan dan het menselijke kunnen, een manier om nieuwe mogelijkheden te ontdekken"
Godfried Willem Raes

	P L A Y E R P I A N O Een pianist die met 88 onafhankelijke vingers tegelijkertijd kan spelen en een ongelooflijke snelheid weet te halen... De gebruikelijke 10 menselijke vingers worden vervangen door 88 magnetisch aangedreven "duwers" (i.e. voor elke toets één). De automatische module wordt bovenop het klavier geplaatst. Elke vinger is volkomen onafhankelijk van alle andere en kan met een eigen aanslag-sterkte de toets indrukken. De mogelijk-heden zijn dan ook veel ruimer dan die van een pianist van vlees en bloed.
	K L U N G Klung is de vreemdsoortige Indonesier van het Logos automatenorkest. Hij bestaat uit een set van zo'n 20 metalen angklungs. De angklung is een in oor-sprong indonesisch instrument dat bestaat uit 2 of 3 gestemde buisjes die door schudden tot klinken gebracht worden. Bij klung gebeurt dit uiteraard ook komputergestuurd.Elk stel van drie buizen - de toonhoogte van het metaal van elke buis is zorgvuldig afgestemd op die van de lucht-kolom in de buis - is als een slinger opgehangen in het instrument. De slingersnelheid en de kracht zijn nauwkeurig en onafhankelijk te sturen.Klung kan zowel op het podium als zelf-standig, o.m. in openlucht worden gebruikt.
	P I P E R O L A Een volwaardig automatenorkest omvat ook een orgelmodule... Bij logos treft U er maar liefst drie aan. Daareenboven zijn twee ervan uitgerust met een humoristische speeltje. Een volledig automatisch en komputergestuurd hoog orgelregister. In tegenstelling tot bij de playerpiano komt er hier geen klavier meer aan te pas. Het register bestaat uit metalen pijpen en heeft de karaktertrekken van de fluit. Het instrument heeft onbeperkte polyfone mogelijkheden en een regelbare luchtdruk. Als extra is het instrument voorzien van een kleine slagwerksektie bestaande uit een trommeltje (met rimshot en gewone stokken), schudbellen en enkele kleine templeblokjes. Een heuse 'turkse muziek' dus.
	B O U R D O N O L A Bourdonola, de zware basstem in het orkest. Nog een orgelregister, een uit-breiding van de piperola naar het lage register. De klank wordt voortgebracht door grote houten orgelpijpen. Omdat open pijpen werden gebruikt is de hoogte van dit instrument imposant: meer dan drie meter. Ook hier is de luchtdruk waarmee de pijpen worden geblazen regelbaar. Via deze regeling is ook klankkleurvariatie goed haalbaar. Opmerkelijk is ook de hoge snelheid waarmee de ver-schillende noten kunnen worden geschakeld en herhaald.
	V O X H U M A N O L A Vox Humanola is de humoristische orgelmodule. Door de typische bouw van de in loden pijpen gevatte tongwerken heeft dit orgelregister een nasaal timbre. Helemaal anders dus dan de eerder zachte klank van piperola en bourdonola.Het instrument werd gebouwd uitgaande van een 18e eeuws vox humana orgelregister dat helemaal werd gerestau-reerd. Bijzonder charmant aan deze automaat is de reeks automatische castagnetten die als kleine eendebekjes vrolijke ritmes kunnen klepperen.
	H A R M A Een juweeltje dat zowel tangos als de integrale Goldberg variaties van J.S.Bach speelt. Een harmonium uit het einde van de 19de eeuw begint hier een tweede leven. Het instrument werkt met zuiglucht, zoals het gros van de Amerikaanse 'reed organs'. Het is voorzien van vier registers en regelbare luchtdruk, waardoor dynamische schakeringen tot de mogelijkheden behoren. Ook de aanslag-sterkte van elke toon is afzonderlijk regelbaar, al blijft een harmonium natuurlijk een typisch 'traag' instrument. De toonomvang loopt over vijf oktaven en wordt aan de bovenzijde bekroond met een grote klok die de noot f# speelt. Het instrument is voorzien van een eigen akku en kan dus ook in openlucht -bij droog weer natuurlijk- worden ingezet.
	A U T O S A X Niets is onmogelijk... Zelfs een vol-automatische komputergestuurde tenorsaxofoon kan. De klank wordt voortgebracht door feedback tussen een hogedrukluidspreker aan het mondstuk en een mikrofoon in de klankbeker; de toon-hoogte wordt -zoals bij een gewone saxofoon- gekontroleerd door het openen van de kleppen. Een komputer regelt de versterking van de feedbacklus in funktie van het gewenste timbre, dynamiek en aanspreeksnelheid. De op de rugzijde gemonteerde lampen verlenen het instru-ment een feeriek aspekt, dat nochtans niet vizueel werd bedoeld, maar een wezenlijk onderdeel uitmaakt van de gebruikte metode om de kleppen te sturen.
	S P R I N G E R S Het meest spektakulaire tuig uit het automatenorkest is ongetwijfeld dit volledig nieuw uitgevonden monumentaal instrument. Lange veren worden boven-aan door heel sterke elektromagneten in beweging gezet. Onderaan zijn de veren bevestigd aan doorgezaagde olievaten, die als resonatoren fungeren. Een kom-pleet nieuw instrument dus met ook een klank die niet met andere intrumenten te vergelijken is. Naast deze Springers, omvat de automaat ook nog een koppel geautomatiseerde maracas en een heuse akoestische sirene. Het zwaailicht versterkt de spektakulaire werking van deze automaat. Alle komponenten van <Springers> zijn volkomen stuurbaar vanuit de komputer.
	B E L L Y Belly is een kleine beiaard die bestaat uit 34 niet gestemde messing klokken. De klokken komen uit heel wat verschillende gieterijen en ook hun leeftijd varieert van nieuw tot 19e eeuws. Van elk klok is de aanslagsterkte individueel regelbaar en ook de snelheid is voor elke klok afzonderlijk te sturen. Voor orkestraal gebruik werd <Belly> voorzien van software die automatisch zorgt voor de selektie van een geschikte klok uit de kollektie waaruit het instrument bestaat.Deze automaat, gebouwd in de vorm van een tetraeder, is voorzien van eigen akkus waardoor hij ook onafhankelijk van stroom in openlucht kan worden gebruikt.
	T H U N D E R W O O D Een knipoog naar de Futuristen, zou men kunnen opmerken bij het zien en horen van deze automaat. Thunderwood is een slagwerk module met windmachine, donderplaat, woodblocks, spechten, een ratel, bliksemschichten, een regenmachine en krakend hout... Vanwege de reminiscenties die de geluiden oproepen aan soundscapes uit een bosomgeving, kreeg het instrument zijn naam. Er huist ook een vogeltje in. Alle komponenten zijn zowel in sterkte als snelheid vanuit de komputer te besturen. De grote hoogte (3m10) stelt wel speciale eisen aan de ruimte waarin het wordt opgesteld.
	R O T O M O T O N Vanzelfsprekend kan een orkest ook niet zonder perkussie. Rotomoton behoort tot de reeks slagwerkautomaten en is een module opgebouwd uit vijf rototoms. Elke rototom kan door verschillende trommelstokken aangeslagen worden waarbij de snelheid en de geluidsterkte perfekt te regelen zijn. Bovendien kan ook de toonhoogte veranderd worden doordat de spanning van elk trommelvel door een stappenmotor met grote precizie geregeld kan worden. De automaat is boven-dien voorzien van twee sterkte koplampen die zoals de overige komponenten volledig via de besturingskomputer kun-nen worden geregeld. Een erg indruk-wekkende verschijning, die rotomoton.
	T R O M S Een spektakulaire trommelmachine bestaande uit zeven enkelvellige trommels. Elke trommel is voorzien van een reeks kloppers. Het aantal hangt af van de diameter van de trommel. Elke klopper is volkomen onafhankelijk van alle andere zowel in snelheid als in aanslagsterkte te besturen, waardoor ook de meest 'onspeelbare' polymetrische patronen tot klinken kunnen worden gebracht.
	V I B I Deze automatische vibrafoon bezit per klankstaaf een individueel demperme-chanisme. De dynamiek en het tremolo-effekt zijn ook heel precies kontroleerbaar. De klankstaven worden van onder uit aangeslagen; hierdoor kan het instrument terzelfdertijd ook door een menselijke uitvoerder bespeeld worden. Niet alleen de aanslagsterkte van elke klopper kan worden geregeld, maar ook die van elke demper, waardoor werkelijk 'ongehoorde' muzikale rezultaten te bereiken zijn, zoals het dempen in 'plateaus' van de klinkende noten. Ook deze automaat heeft onbeperkte polyfone mogelijkheden en kan ook de meest onspeelbaar geachte muziek met gemak tot klinken brengen.