STRIJKKWARTET ALS TELEFOONGESPREK

GENT -- Met een korte versie van het ,,elektrische'' strijkkwartet van Dick Raaijmakers gaf Champ d'Action een mooi concert. De gevoelige uitvoering gaf aan de extreem spaarzame muziek lading. Alleen een luidruchtig onweer kon de betovering tijdelijk opheffen.

De Nederlander Dick Raaijmakers (°1930) staat vooral bekend als een pionier van de elektronische muziek. Het ,,elektries strijkkwartet'' dat hij in 1971 componeerde, vat hij dan ook op als een pedagogisch werk, dat zijn studenten de kans zou bieden via dit traditionele genre kennis te maken met de principes van elektronische muziek. Schijnbaar een vreemd uitgangspunt, maar als je ziet hoe Raaijmakers het werk heeft opgevat, blijkt hoe briljant eenvoudig en effectief zijn denkoefening was. Als ervaring is het bovendien wondermooie muziek.
Op vraag van Champ d'Action herwerkte Raaijmakers zijn compositie en gaf hij het meteen een nieuwe titel: Kwartet Heiliger Dankgesang (naar het strijkkwartet van Beethoven waar de componist al het notenmateriaal is gaan lenen).
De muzikanten hebben allemaal een luidspreker achter zich en spelen op instrumenten met metalen snaren en strijkstokken waar metaaldraad in is verwerkt, allemaal verbonden met kleurige elektrische draden. Elke snaar van een instrument is verbonden met één van de andere instrumenten, zodat de muzikant de toon die een andere muzikant speelt kan overnemen, door gewoon zijn strijkstok op de desbetreffende snaar te leggen, een procédé dat in wezen niet zo veel verschilt van wat we allemaal dagelijks doen als we telefoneren. Wat er gebeurt (het openen en sluiten van elektrische kringen) is dus inderdaad niets anders dan het fundament van elektronische muziek.
Het minimale muzikale materiaal, steeds zeer zacht en zonder vibrato met daarbovenop de vele stiltes van de muzikanten, die meestal de klanken van de anderen proberen te ,,ontvangen'' en slechts sporadisch zelf nieuwe tonen mogen spelen, werkt echter prachtig. Deze ,,korte versie'' is dan nog maar een voorbereiding op de integrale acht uur lange uitvoering ervan, die Champ d'Action volgende maand in Amsterdam op het Holland Festival speelt.
Op dit concert bleek ook de kwetsbaarheid van deze muziek, wanneer een onweer en de kletterende regen op de tetraëder-koepel van Logos de muziek een kwartier lang overstemde. Een comfortabeler zeteltje had mijn inleving trouwens ook wel een handje geholpen.