Shifts

by

Godfried-Willem Raes

a composition for 4 to 14 players

1987/88

Naar nederlandse speelaanwijzingen... NEW VERSION 1999 [Back to logos homepage] [Back to Godfried-Willem Raes index page] This piece is available on CD also

This piece can be performed by any combination of 4 to 7 instruments. Also versions up to a maximum of 14 players are possible. The score consists of 8 different parts. The last part is not to be assigned to any instrument in particular. There is only one exception to this, should a percussionist or pianist take part, then this 8th part should be combined with another part (or a certain register of a part).

The different parts are assigned to the different instruments. Normally each instrument plays its own and another part. It is possible to assign 2 instruments to one part. In this case they should be instruments with registers far distant, but still sharing absolute pitches:

  • e.g.
  • double bass – violin
  • bass clarinet – clarinet
  • bassoon – oboe
  • etc….

instruments that should never share parts are:

  • harp
  • keyboard instruments

instruments that are allowed to play two simultaneous parts (poliphony) are:

  • piano
  • organ (with a different register per part)
  • harpsichord

The minimal single pitch that both instruments from the allowed couples play in unison should be played by both instruments at the same dynamic level.

When two instruments, as described above, play a single part, they should act as a single performer. This means that wherever a part has multiple choices, they should make the same choice.

When the top of the score shows a vertical line or block and the player has to play a note on that spot he can temporarily switch to another part. As soon as the score shows another vertical line and he has again to play on that spot, he should switch back to his orginal part. There are no limits to this part switching, except the necessity that all players should start and end with a different part.

It is advised to indicate part changes beforehand, to avoid that too many instruments should switch to one same part.

NOTATION LEGEND

legend pitch 1

 pitch 2

 pitch 3

 pitch 4

pitch 5

 pitch 6

 pitch 7

 pitch 8

 pitch 9

 pitch 10

 pitch 11

 pitch 12

 pitch 13

pitch 14

pitch 15

 pitch 16

 repeat previous pitch or join

the vertical lines and blocks at the top of the score indicate how many sounds are attacked simultaneously.

7 simultaneous attacks

6 simultaneous attacks

5 simultaneous attacks

4 simultaneous attacks

NEW VERSION:

In 1999 the author rewrote this composition for performance with a computer alone or for combined instruments and computer. Therefore the software for <shifts> was ported to the authors <GMT> real time composition programming language. Musicians interested in getting the software for this version can request this software via email. (ca. 600kB). The interactive program only runs on Wintel computers (Win98 - NT5- WIN2000-Win7) with a midi port. External equipment required is to be choosen from the following: EMU Proteus3, Proteus 2, Proteus 2000, Proformance, Yamaha TX81Z, FB01, Player Piano or robot orchestra.. . Versions for computer and a specific instrument (music minus one so to speak...) can be realized on demand. The version for robot orchestra was realized in may 2002 and premiered with great success by the Logos M&M ensemble. This version grows as the number of instruments in the M&M ensemble grows.

The music you are hearing in the background is a midi demo simulation. Due to the lack of controll over the midi settings of the users configuration, what you hear may not truthfully reflect the piece as intended by the author.

Version 009, with written out parts for musicians: free PDF downloads:

All parts are untransposed.

A recording of the composition can be found here: http://www.logosfoundation.org/mp3/Logos_Works_01_Shifts.mp3

 

[Back to logos homepage] [Back to Godfried-Willem Raes index page]

Nederlandse aanwijzingen [Dutch playing instructions...]:

Shifts

een kamermuzikale kompositie voor 4 tot 14 spelers met variabele bezetting gekomponeerd in opdracht van Muzikon door Godfried-Willem RAES.

Gent,11/1988- 04/1989

VERSIE KMC-009

Nieuwe versie

Oorspronkelijke versie:

Dit exemplaar van de partituur bevat mede de algoritmische beschrijving van het partituur- genererend programma voor SHIFTS. Bijzondere aan praktische bezettingen aangepaste versies kunnen op aanvraag bij de komponist worden verkregen.

SPEELAANWIJZINGEN

1. ALGEMEEN

Dit stuk kan worden gespeeld door eender welke kombinatie van 4 tot 7 instrumenten. Ook versies waarbij tot maximaal 14 instrumenten worden gebruikt zijn mogelijk. De partituur bestaat uit 8 verschillende partijen, waarvan de onderste echter niet vast aan een bepaald instrument mag worden toegewezen. Hierop bestaat slechts een uitzondering , nml. in geval een slagwerker of pianist aan de uitvoering zou deelnemen , dan moet deze partij 8 gekombineerd met nog een andere partij ( of een bepaald register van een partij) naar keuze voor zijn rekening nemen.

De verschillende partijen worden aan de verschillende instrumenten toegewezen. In principe speelt elk instrument dus een eigen en verschillende partij. Het is mogelijk per partij twee instrumenten toe te wijzen. In dit geval echter moet het gaan om instrumenten die kwa tessituur sterk uiteen liggen maar toch een bepaald aantal absolute toonhoogtes gemeen hebben. Voorbeelden hiervan zijn :

Instrumenten die echter in geen geval een partij mogen delen zijn de uitgesproken polyfone instrumenten:

Instrumenten die twee partijen tegelijkertijd (polyfoon dus) mogen spelen zijn :

De minimaal ene toonhoogte die beide instrumenten uit de toegestane koppels unisono kunnen spelen, moet wanneer zij in de partij voorkomt door beide instrumenten met gelijke sterkte worden gespeeld.

Wanneer echter twee instrumenten zoals hierboven aangegeven een enkele partij spelen, dan moeten zij zich tegenover de verdere regels van het stuk gedragen als een enkele uitvoerder. Dit wil dus zeggen dat waar er aan een partij keuzemogelijkheden worden geboden, zij die telkens op dezelfde manier dienen in te vullen.

Elke partij kan dus door een of twee instrumenten worden gespeeld.

Wanneer echter bovenop de partituur een vertikale lijn of balk staat aangegeven en bovendien de speler van een bepaalde partij op dat moment een noot te spelen heeft , is het hem toegestaan tijdelijk naar een andere partij over te springen. Vanzodra echter de partituur opnieuw een vertikale lijn of balk laat zien en de speler op dat punt een noot te spelen heeft , keert hij terug naar zijn oorspronkelijke partij. Aan dit partij-wisselen is geen beperking gesteld , afgezien dan van de noodzaak dat alle spelers het stuk met een verschillende - en meer bepaald , de eigen partij - inzetten en afsluiten.

Het verdient aanbeveling de partijwisselingen op voorhand in de partituur aan te duiden, dit om te vermijden dat teveel instrumenten naar eenzelfde partij zouden overspringen. Dit stuk is overigens in het geheel niet improvisatorisch opgevat.

De partituur voor dit stuk is geschreven door een daarvoor door de auteur speciaal ontworpen komputerprogramma. Het programma is de generische versie van SHIFTS. Het genereert alle konkrete versies die van SHIFTS kunnen worden gemaakt. Deze aanpak maakt het mogelijk verschillende versies van de partituur op relatief eenvoudige wijze te realiseren in funktie van konkrete behoeften. Volgende versies kunnen op eenvoudige aanvraag ten behoeve van diverse bezettingen , en mede rekening houdend met de bijzondere behoeften van het muziekonderwijs worden bezorgd :

Voor vaste ensembles kunnen , na opgave van de gewenste bezetting, speciale versies van de partituur worden aangemaakt. Ook versies voor harmonieorkest evenals voor kamer- of symfonisch orkest ( met direktie) zijn mogelijk.

2. TEMPO, METRUM, RITMIEK

Elk van de acht partijen staat in een eigen verschillende maatsoort , nml. alsvolgt :

Wanneer minder dan 7 spelers het stuk uitvoeren , zijn zij verplicht de partijen zo te kiezen dat de maatcijfers onderling priemgetallen zijn. Wanneer bijvoorbeeld slechts 4 spelers het stuk realiseren dan moeten zij volgende partijen spelen:

Het tempo mag bij het begin van het stuk zeker niet sneller worden genomen dan 4 tellen per sekonde. Partij 5 ( in 4/2) speelt dan 1 noot per sekonde .

Bij de inzet van het stuk mag dit tempo evenwel ook niet trager worden genomen dan 2 tellen per sekonde. (Partij 8 zou in dit geval 1 noot per sekonde spelen. )

Het tempo mag in de loop van het stuk niet dan plots en op een heel precies bepaalde wijze worden gewijzigd. Deze tempo- wijzigingen zijn echter ad libitum. Indien zij worden uitgevoerd, dan moeten zij plaatsgrijpen wanneer de vertikale balk boven de partituur 6 gelijktijdige inzetten aangeeft. ( voor notatieteken daarvan , zie legende). Telkens aan deze voorwaarde is voldaan verschuift het tempo plots in de verhouding 4:3. Deze metrische modulatie moet worden opgevat als een overname van de metrische puls van partij 7 door partij 6. Verhoudingen zoals 5:4 , 3:2 zijn ook toegestaan , maar technisch nogal moeilijk precies te spelen. De tempo-modulaties moeten niet verplicht telkens worden doorgevoerd wanneer de verticale balk dit mogelijk maakt. Tempo- modulaties mogen harmonische modulaties ( zie verder) afwisselen, wanneer aan de voorwaarde daartoe wordt voldaan.

Twee gelijke noten die elkaar opvolgen mogen worden gebonden en dus aangehouden. De duur van elke noot mag elk aantal tellen dat binnen de maat bestaat bedragen. Indien het gekozen instrumentarium het toelaat, is het echter aan te bevelen het stuk te beginnen met de langst mogelijke notenwaarden . Dus , voor elke partij duur elke noot een gehele maat. De duur van de noten mag in het verder verloop van het stuk worden ingekort. De diverse partijen mogen dit autonoom beslissen. Een inkorting van de tijdsduur per noot , moet echter steeds diskontinu en tel per tel plaatsgrijpen. Bovendien mogen nootwaarden alleen worden

ingekort wanneer boven de partituur een verticale balk die wijst op minstens 5 inzetten tegelijk staat aangegeven. De nootduur mag echter in geen enkel geval ooit kleiner worden dan een tel.

Wanneer de duur van de noten op deze wijze ingekort wordt, mogen elkaar opvolgende gelijke noten toch gebonden worden gespeeld, als een enkele noot van 2 of meer maten.

3. TOONHOOGTES, HARMONIE, MODULATIES

Op dit vlak laat het stuk verschillende mogelijkheden open , al naar gelang de aard van de instrumenten die het stuk zullen spelen.

In principe zijn er 16 verschillende toonhoogtes, genummerd van 0 tot F ( ... hexadecimale notatie) en stijgend van laag naar hoog. Bij de aanvang van het stuk zijn die toonhoogtes in elke denkbare versie voor alle instrumenten dezelfde. Niet elke partij gebruikt evenwel alle 16 toonhoogtes, maar allemaal beginnen ze met noot nummer 0.

Oktaveringen zijn niet toegestaan , behalve indien doorgevoerd voor de gehele partij en doorheen het gehele stuk. Noot 0 is steeds de grondtoon van de toonreeks.

  • A. Versies in juiste boventoonsstemming

    a. met uitgebreide tessituur

    •

    • Aanbevolen voor strijkers-ensembles eventueel in kombinatie met koperblaasinstrumenten en slagwerk.

    De tessituur voor partijen die alle noten dienen te spelen beloopt 4 oktaven . Gezien de verder voorgeschreven modulaties , is echter een praktische tessituur van 5 oktaven hierbij noodzakelijk.

    Toonreeks :

    C C G c e g bes c' d' e' fis' g' a' bes' b' c"

    0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F

    Alle toonhoogten zijn rechtstreeks afgeleid van harmonieken van de grondtoon. Ze dienen dan ook als dusdanig te worden uitgevoerd. Modulaties - in dit geval verschuivingen van de grondtoon van de toonreeks , mogen in de loop van het stuk alleen dan worden uitgevoerd, wanneer de vertikale balk boven de partituur 6 inzetten tegelijk aangeeft. De grondtoonverschuiving geldt dan vanaf die inzet zelf. De grondttoonverschuiving dient strikt de toonreeks zelf te volgen, echter zonder de oktaafsprongen erin . D.w.z. op het eerste teken voor 6 inzetten tegelijk wordt de toonreeks een kwint omhoog verschoven.

    Bij het volgende dito teken, een kleine ters omlaag , dan weer een tritonus omhoog , dan een grote ters omhoog ,dan een sekunde omhoog,nogmaals sekunde, nogmaals sekunde ...

    Deze modulatie-intervallen moeten echter absoluut rein worden gespeeld.

  • b.met beperktere tessituur
    •

    • Volgende toonreeks loopt over drie oktaven . De boventoonsverhoudingen waarvan ze is afgeleid , evenals de afwijking in cents tegenover de getemperde kromatische toonladder is eronder aangegeven.

    C G BES c e g bes c' d' e' f' g' a' bes' b' c"

    1/1 3/2 7/4 2/1 5/4 6/2 14/2 4/1 9/8 10/8 4/3 3/2 5/3 7/2 9/5 8/1

    0 2 -32 0 -14 2 -32 0 4 -14 -2 2 -16 -32 -83 0

    0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F

    Deze reeks mag eventueel ook in bepaalde versies met getemperde stemming worden toegepast.

  • B. 1: Versie SHIFTS007 :

    voor instrumenten in getemperde 12-toonsstemming

    •

    • ( Bij gebruik van toetsinstrumenten en/of houtblazers in het ensemble).

    Toonreeks :

    C" C' BES' G d g b d' e' f' g' bes' d" g" d'" b'"

    0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F

    De modulaties dienen in dit geval volgens volgende intervalreeks - in de hierna aangegeven volgorde - te geschieden:

    Wanneer modulaties worden uitgevoerd dienen deze ook hier door alle partijen te worden gevolgd.

    B. 2: Uitgewerkte versie zoals uitgevoerd in het Koninklijk Muziekkonservatorium te Gent op 22.04.1989

    Hier werd voor de diverse instrumentale partijen een lichtjes verschillende toonreeks gekozen alsvolgt:

    De toonreeksen zijn hier gegeven als MIDI-codes ( centrale DO=60)

    De transposities dienen in dit geval te verlopen alsvolgt :

    Transpositie

    Uitvoeringsmateriaal met partijen voor deze versie is beschikbaar bij de komponist evenals in de bibliotheek van het Gentse Konservatorium.

    4. DINAMIEK

    Gezien de variabele bezetting en de diverse versies die van dit stuk kunnen worden gerealiseerd, heb ik mij onthouden van het geven van dinamische aanduidingen. Algemene richtlijnen zijn echter , dat alle partijen op elk ogenblik ongeveer even sterk aanwezig moeten zijn. Indien er dinamische veranderingen worden toegepast, moeten ze verlopen volgens een duidelijk plan. Geen trage crescendos en decrescendos dus. Alle inzetten die aangeduid zijn met vertikale balken of strepen voor minstens 4 spelers tegelijk , moeten steeds sforzando worden gespeeld.

    Versie 009, met uitgeschreven partijen voor musici: gratis PDF downloads:

    Alle partijen zijn ongetransponeerd! Het inzetten van een dirigent is noodzakelijk gebleken.

     

    Godfried-Willem RAES

    NIEUWE VERSIE 1999:

    In 1999 herschreef ik de gehele software zo dat ze binnen mijn real time kompositiepakket <GMT> kon worden gerealiseerd en ook gespeeld. In de huidige versie kan interaktief met het stuk worden omgegaan. De software kan worden gebruikt op zichzelf (dus als midi kompositie generator met interaktiviteit) maar ook voor uitvoeringen met komputer and midi apparatuur in kombinatie met een of meer akoestische instrumenten. Die krijgen dan de mee te spelen partituur op scherm te zien. Deze versie kan op eenvoudig verzoek worden gerealiseerd voor zowat elk denkbaar instrument met een tessituur van ca. 3 oktaven.

    Geinteresseerden kunnen mij via e-mail kontakteren voor specifieke versies van de software. Ze krijgen ze dan als e-mail attachment (ca. 600kB) toegestuurd. Opgelet: de software loopt alleen op Wintel komputers. (Pentium's met Win7).

    De midi demo die U kunt horen op de achtergrond geeft slechts een vage benadering van het stuk en kan -gezien de geringe kontrole die het midi formaat toelaat over het uiteindelijke klinkende resultaat- niet worden beschouwd als de echte versie. Het geeft hooguit een idee van het mogelijk verloop van het stuk.

    Een opname van Shifts kan u hier terugvinden: http://www.logosfoundation.org/mp3/Logos_Works_01_Shifts.mp3

    P.S.: Voor uitvoeringen van dit stuk moeten noch mogen auteursrechten worden betaald. Elke poging tot inning van auteursrechten naar aanleiding van publieke uitvoeringen van dit stuk kan gerechterlijk als poging tot afpersing worden vervolgd.

    [Back to logos homepage] [Back to Godfried-Willem Raes index page]