LickStick a composition for tenor recorder and computer by Godfried-Willem Raes

This composition was written within the framework of the authors real time composition program <GMT>. A PC-type computer (Intel motherboard preferred) with multimedia provisions, reads and interprets the musical input received by the performer - a recorder soloist in this case- and generates the music syntactically in real time. Generated sounds are both electroacoustic and sampled. The sampled sounds are made and recorded by the performer and played from the PC using its intrinsic MMX command set under the Win32Api. No midi sampler is needed nor used. Some samples have to be prepared by the performer following the instructions in the score, others are recorded and manipulated in real time during the performance, based on musical actions of the performer.

The syntactical rules and the overall form -both harmonic (vertical) and in the counterpoint (horizontal) - are defined in the program. It performs pattern recognition on the players input and according to where it finds the performer to be in the score, takes decissions. Other then in older pieces such as <Cohiba> and <Obotek>, here the performer does not have to follow a linear score. This piece is much rather conceived as a game , like chess, where the performer is free to untertake a limited set of moves at any time. All sonic output is a function of the input and calculated using generalized serial counterpoint procedures (inversions, transpositions, retrograde movement, time-shifting, .... in all combinations).

<LickStick> was written between october 1999 and februar 2000. The composition was commissioned by recorder virtuoso Tomma Wessel, an outstanding member of the former Carre Recorder Quartet, and was premiered on march 3th 2000 in the Logos Tetrahedron. A CD recording of the piece is available on the label 'Logos Public Domain' number LPD006: Godfried-Willem RAES, <4 Others>.

The nominal duration of the piece is 800 seconds (ca. 13 minutes), but this may widely change form performance to performance. However, a minimum duration of 7 minutes should be observed.

LickStick is a piece for tenor recorder and computer. A duo for man and machine so to speak. The piece is fully interactive and is designed as a game. Although this concept leaves much to the performer -the game needs to be played- it is in no way to be considered an improvisation.

Compulsary elements are first of all the playing of the patterns as they appear dynamically on the screen during the piece. There will allways be 8 staves on the left side of the screen. Each staff representing a musical set to be recognized. The notes on these staves are notated in a time proportional notation. The player is sollicited to play these patterns such that they are recognized by the computer. These patterns do constitute the syntactical elements the program uses to compute and compose the piece in real time. There are no linear scored compositional elements in this composition. All events happen on an interactive basis. The duration of the piece is projected to be 800 seconds, although this may widely vary from performance to performance. The minimum duration being 7 minutes.

The player may adverse the computer as if it were sort of a stubborn student. So, varied repetition of instruction (patterns) is part of the syntax of the piece. However, this aspect should definitely not dominate the piece. It is at the most an element of humour. It also may happen that the computer at times recognizes sequences unintentionally. Recognition is allways first followed by the playback of a sample belonging to the 8 sets of prerecorded samples on disk. These samples may be recorded beforehand by the player. The sounds have to be related to the recorder and bellong to a category as described in the table further below. Then, a consequence depending on the context is following. This may be either realtime audioprocessing, harmonic or serial counterpoint procedures on the players input. Note that patterns consisting of more than a single note, do not have to be played continuously. Between the notes other sounds/notes may be played. Make sure however not to play a note belonging -and possibly triggering its consequence- to another pattern.

A score may be generated, for orientational purposes- by the very same program in real time. Switch on the score task. After exiting the programm, a binary score file will be found on disk in de lickstick directory. This file should be converted to standard midi by our H2M.EXE utility program. The result can then be converted to a score by programs such as Sibelius, Finale or even CakeWalk.

First thing players should do, is installing the software. You can run the install_lickstick.bat program from the distribution CD. Once you got the software properly installed, running follows standard windows conventions. First you have to select suitable midi-in and output ports. then suitable wave-in/out (audio) ports. Next you have to select the synthesizer supported by <LickStick>. Then you have to open both a output mixer as well as a recording mixer. These are standard windows applications. Last you should select the piece to perform. (composer-> interactive instrumental compositions -> LickStick, in the opening menu). The last thing you should do, is selecting Start GMT -> GMT_Main.

Although the composition is designed as a solo piece, it might be smart to provide a musical assistent for balancing audio, adjusting microphone input levels, performing computer manipulation etc. during the performance. A slight musical collaboration could even be confined to him/her: it is allowable to let him/her switch off tasks (by mouse clicking) appearing in the third column of the cockpit window, as well as the 'Formel1', 'Formel2', 'Formel3' tasks in the second column. However, switching these tasks ON manually remains strictly forbidden. This ought to be and remain the privilege of the performer.

There are two 'special case' tasks in the second column: 'Stock1' and 'Stock2'. These task are not programmed to switch on/off automatically. These can be manually switched ON and OFF by the performer or his assistent. The tasks provide vertical chordal structures that are entirelly context dependent. Their metric structure -always in a very slow tempo- depends on the harmonic content on the moment. The slow tempo is a function of the players input. Optionally the midi output of these tasks may be routed to a player piano or a disc-klavier.

Never ever start/stop tasks in the first or fourth column. It may even crash the program and render normal continuation of the performance impossible. Never stop the 'Hoeren' task, since that's the task that listens to the players input.

To exit/end/quit the piece: click the <EXIT> button in the Cockpit window. This is the only clean way to exit the program.

If you encounter problems or require technical assistence, following people may be capable and willing of helping you out: Kristof Lauwers, Karin De Fleyt, Joachim Brackx. A recording of the piece, as performed by Tomma Wessel, may be available from the Logos Archives as well.

<LickStick> is een stuk voor tenorblokfluit en komputer. Een duo voor mens en machine dus. Het komputerprogramma voor <LickStick> werkt volkomen interaktief: het is opgevat als een spel. De partituur laat erg veel mogelijkheden voor de uitvoerder, maar toch is het beslist geen improvisatie.

Obligaat is in elk geval het spelen van de muzikale patronen die op het komputerscherm verschijnen in de loop van het stuk. Er zijn steeds 8 patronen op het scherm te zien. Elk patroon is geschreven in proportionele tijd-notatie op een individuele notenbalk. Het is de bedoeling de patronen zo te spelen, dat ze door de komputer worden herkend. Immers deze patronen vormen het syntaktisch materiaal op grond waarvan het <GMT> programma voor LickStick kompositorische beslissingen neemt. Het is dan ook erg belangrijk dat de patronen herkend worden aangezien de opbouw van de kompositie staat of valt met een geslaagde herkenning van de patronen in datgene wat de speler speelt. Vele van de voorgestelde patronen worden ook interaktief uitgebreid na een eerste herkenning. <LickStick> maakt geen gebruik van enige vorm van a priori sekwens, maar komponeert in real time in volkomen afhankelijkheid van de muzikale input van de speler. Alles wat deze binnen het tijdsbestek van het stuk (circa 800 sekonden) speelt wordt door de komputer geregistreerd en verwerkt. Het wezen van deze volkomen non-lineaire kompositie is dan ook vervat in de formulering en uitwerking van het regulerend systeem waarvolgens de muzikale input wordt verwerkt. Het komponeren werd in dit stuk, tot het ontwerpen van een spel. Het uitvoeren van het stuk, het spelen van het ontworpen spel zelf.

De speler mag zich tegenover de komputer opstellen als tegenover een soms wat hardhorige (lees:domme) leerling. Het gevarieerd herhalen van noten tot ze herkend worden behoort heel bewust tot de retoriek van deze kompositie. Nochthans mag het stuk niet hierdoor worden gedomineerd en kan het ook heel best voorkomen dat de komputer 'per toeval' notenreeksen herkent uit datgene wat hem wordt voorgespeeld. Telkens een patroon met sukses werd herkent neemt het programma enkele beslissingen met betrekking tot het verder verloop van het stuk. Zo zal het voorgestelde patroon bvb. worden herberekend en wordt het in een nieuwe (uitgebreidde) vorm voorgesteld. Om dit zowel voor de speler als voor de luisteraar duidelijk te maken, worden deze momenten hoorbaar gemaakt door de komputer een van de vooropgenomen samples te laten afspelen. (Deze samples zijn opgeslagen in de reeks *.wav bestanden) die moeten aanwezig zijn binnen het subdirectory .\gmt\lickstick. Het staat de spelers vrij desgewenst een eigen reeks van minstens 24 samples te gebruiken. Deze moeten echter wel zijn gemaakt uitgaande van de partituur en van instrumentale geluiden van de blokfluit (zie verder).

De patronen -wanneer ze uit meerdere noten bestaan- moeten niet noodzakelijk aansluitend worden gespeeld. De noten mogen worden voorzien van tussenspelen, versieringen, bijgeluiden, akties, rusten....(die door de komputer worden genegeerd) maar moeten wel op exakt de voorgeschreven toonhoogte en met de juiste tijdsduur worden gespeeld. Let er echter op, dat de komputer in zo'n geval wel eens een ander patroon kan herkennen dat wat de speler zich voor ogen hield! De partituur is louter eksemplarisch en dus volstrekt niet preskriptief. Zij geeft een mogelijke realisatie van het stuk weer, niet de ideale.

Spelers mogen ook zelf een eigen orientatie-partituur maken, mits dit gebeurt binnen het programma. Daarvoor moet in het cockpit window voor het stuk wordt gestart de Write-Seq taak (linkerkolom) worden aangeklikt. Wanneer het stuk dan is gespeeld en de speler tevreden is met het rezultaat, zal het programma onder de filename "LickStick.seq" een file hebben aangemaakt waarin een gekodeerde partituur is vervat. Herbenoem dit bestand (dit om te vermijden dat het bij een volgende run van <LickStick> weer wordt overschreven) en gebruik het "H2M.EXE" konversieprogramma om dit om te zetten naar een standaard midi-file. De parameters moeten zijn: MM=60, maat: 1/4, zodat de maatcijfers overeenstemmen met de kronometerweergave op het scherm achteraf. De zo aangemaakte midifile kan dan aan een standaard notatieprogramma worden aangeboden ( Finale -hoe omslachtig ook- werkt goed, Sibelius nog beter, maar ook een sequencer zoals CakeWalk kan worden gebruikt wanneer de file niet al te kompleks is).

Het eerste wat uitvoerders te doen hebben, willen zij dit stuk gerealiseerd krijgen, is het installeren van de software op hun harde schijf. Om dit te vergemakkelijken schreef ik een batch bestand 'Install.bat' (of 'install_lickstick.bat' wanneer meerdere komposities op de CD rom zouden staan) op de distributie CD-Rom voor <LickStick> en andere stukken behorende tot de interaktieve GMT-reeks. (<OboTek>,<Cohiba>,<CelloPi>,<TechnoFaustus> etc...). Deze batch-file gaat ervan uit dat de harde schijf met de letter C: wordt aangeduid. Wanneer dit niet het geval zou zijn, moeten de paths met Notepad of een andere Ascii editor eerst worden gewijzigd.

en kopieert daarheen alle nodige bestanden voor het instuderen en uitvoeren van het stuk. Het nodige databestand, evenals de *.wav file komen in een subdirectory alsvolgt:

Tevens plaatst het een shortcut naar <GMT> op de 'desktop' van de komputer. Aangeraden wordt, door klikken op het geselecteerde ikoon, met de rechtermuisknop, de properties (eigenschappen) te wijzigen, meer bepaald, het gebruikte ikoontje. Er is voor LickStick een eigen ikoon ontwikkeld. Je kan de shortcut ook als 'LickStick' herbenoemen.

Klik vervolgens op het <GMT> ikoon op de desktop, waardoor het openingsscherm van <GMT> verschijnt. Ook direkt klikken op de file gmt.exe in het subdirecory C:\B\PB\GMT\gmt.exe werkt. Binnen dit window moeten nu eerst en vooral de midi I/O devices worden geselekteerd: Klik op 'Input devices' en een pop-up menu verschijnt waarbinnen we het item 'MIDI-Input devices' selekteren. Wanneer er slechts 1 midi input device beschikbaar is, dan zal het na klikken automatisch gekozen worden. Wanneer er meerdere keuzemogelijkheden zijn verschijnen de mogelijkheden in het menu. Wanneer er een waarschuwing verschijnt over niet beschikbaarheid van een midi-IN-device, dan is het niet mogelijk deze software te laten werken. Ofwel heeft uw komputer geen midi-interface, ofwel is het reeds in gebruik, ofwel is de komputer slecht gekonfigureerd. Wanneer er meerdere devices beschikbaar zijn, kies dan bij voorkeur het standaard device dat op een voorhanden externe konnektor (5-polige din stekkerbus) beschikbaar is. ('MPU401 is goed, maar ook SB16, USB, MidiMan device etc... zijn goed bruikbaar). Indien je deze keuze niet begrijpt, doe dan beroep op iemand die technisch vertrouwd is met de apparatuur waaraan ons tijdsgewricht zijn mogelijkheden tot voortbestaan ontleent...

Een keuze tussen de devices moet steeds worden gemaakt door met de muis een van de labels in de menus aan te klikken. Wanneer de keuze werd aanvaard, verschijnt ter bevestiging de selectie in het menu in het grijs.

Nu wordt dezelfde procedure herhaald voor de te gebruiken midi uitgangspoort. Selecteer het pop-up menu Output devices, en kies daarin 'Midi-Output devices'. Kies hier uitsluitend voor die midi-poort die extern verbonden is met de 5-polige midi-Out stekkerbus. (SB-poort, [330], MPU401...). Andere devices selekteren alleen de interne klankmogelijkheden van de komputer. Daarmee kan 'LickStick' tot nader order niet worden gespeeld, hoewel het wel repetities in de eigen studeerkamer zonder de volledige apparatuur, kan toelaten als de klankkaart van de komputer voldoende polyfone en multitimbrale mogelijkheden heeft. Maar, ook in dit geval blijft een mikrofoon en een pitch to midi konverter toch noodzakelijk.

Wanneer Midi IN en UIT met sukses zijn geselekteerd, moeten op volkomen analoge wijze de voor dit stuk noodzakelijke wave-in en wave out devices worden geselekteerd.

Aangezien Lickstick gebruik maakt van realtime opname en weergave via de komputer, moeten zowel de opname mixer als de weergave mixer -standaard aanwezig in Windows-, worden geopend en korrekt ingesteld. In de opnamemixer mag alleen de mikrofooningang als aktief worden geselekteerd. In de weergavemixer moet de mikrofoon (indien aanwezig in de mixer...) buiten werking worden gesteld. Zoniet krijgen we feedback...

Daarna pas kan via het meest linkse pop-up menu (GMT_Compositions) het gewenste stuk -in dit geval dus <LickStick> worden gekozen. Selecteer eerst de auteur, 'Godfried-Willem Raes', vervolgens 'Interactive instrumental compositions' en dan, 'LickStick'.

Onmiddellijk verschijnt nu reeds een groot tweede venster links op het scherm. [We nemen aan dat U werkt met een schermresolutie van 760 x 1024 pixels of meer. Wanneer dit niet het geval is, kan het melodievenster maar nipt samen met het Cockpitvenster op het scherm worden geplaatst. Het programma herkent Uw schermresolutie automatisch en past de afmetingen van de windows aan. De minimale resolutie waarmee nog konfortabel kan worden gewerkt is evenwel 768x1024 pixels].

Hierin zullen later de muzikale motieven worden weergegeven zoals ze door de komputer worden voorgesteld. Kies nu, in het openingswindow,onder Start GMT, de keuze GMT_Main. Het openingsvenster sluit zich en het 'Cockpit' venster verschijnt. Het stuk kan dan worden gestart door op de START button te klikken.

Nummer van het herkende patroon: Number of the recognized pattern	cockpit task label	mogelijke muzikale gebeurtenissen - possible musical events triggered	beschrijving van de weergegeven samples acknowledgement sample description
any pattern	[PlaySamp]	on each recognition one of the prerecorded samples is played back.	see below:
1	[Falsch] [UmKrebs]	The notes played by the recorder are echoed by the computer, but with a pitch deviation in function with the sound level played by the recorder. The louder the notes played, the more the regenerated pitch will be 'out of tune'. This event toggles (ON/OFF). On each recognition the pattern grows with one note. On switch off of this pattern, a midi delayline playing recorded midinotes backwards and inverted is started. (or, stopped if is was already running).	detuned recorder pitches
2	[Record] [Gerade]	Starts the recording of a sample into the computer. If the recording device is not available at the time of recognition, a straight midi delayline will be started instead.	wind and respirational sounds
3	[PlayBack] [LanKrebs]	If a real time recorded sample is available, it will now play it back. If no recorded sample is yet available, a delayline playing the recorded midi notes backwards in a slower tempo and transposed an octave down will be started.	multiphonic sounds
4	[Delay] [UmRasch]	Starts a real-time audio delay line. The duration of the delay is a function of the time proportions of the composition. The source for this recording is the signal from the recorder microphone. If the wave device is not available, a midi delay line playing the recorded midi notes inversed and speeded up will be started instead.	pitched clicks
5	[Formel 1] [Modulate] [UmRasch]	Starts/Stops gradual subsitution pattern . on each stop of this pattern, audioprocessing on the last recorded audiobuffer will be started (different modulators will be alternating), If the wave device is not available on the moment of recognition of a stop, a midi delay line playing the recorded midi notes inversed and speeded up will be started instead.	articulations
6	[Formel 2] [CrossTim]	Starts/Stops gradual subsitution pattern 2 On a stop of the perviously started pattern, crosstimemodulation on the last recorded audiobuffer will take place.	noise clicks
7	[Formel 3] [CrossMod]	Starts/Stops gradual subsitution pattern 3 On a stop of the perviously started pattern, crossmodulation between the channels on the last recorded audiobuffer will take place.	flatterzunge effects
8	[RingMod] [UmRasch]	Starts ringmodulated audio output of the last recorded audio buffer against the last note played on the recorder. If the wave device is not available on the moment of recognition, a midi delay line playing the recorded midi notes inversed and speeded up will be started instead.	noises

De samples ( *.WAV bestanden of files) moeten bij voorkeur door de speler zelf worden opgenomen en gemaakt. Het moeten geluiden zijn die te maken hebben op in de voorgaande tabel in de rechterkolom aangegeven geluiden en op het in de dynamische partituur aangegeven herkenningsmateriaal. Wel moet ernaar worden gestreefd zo extreem mogelijk - vooral naar klankkleur en temporele structurering- van het notenmateriaal af te wijken. Ook geluiden die ontstaan bij het testen en reinigen van het instrument kunnen heel goed worden gebruikt. Steeds moet worden getracht de geluiden zowel typisch te laten zijn voor het instrument als persoonlijk voor de uitvoerder. Wanneer de geluiden erg kort zijn mogen ze eventueel worden 'geloopt' (in een lus gezet) of elektronisch bewerkt. De duur van een sample mag evenwel in geen geval langer zijn dan ca. 30 sekonden. Neem als opnameformaat steeds 44.1kS/s stereo bij 16 bit, de software ondersteund op dit ogenblik alleen dit (CD) formaat. De komputer moet uiteraard wel voldoende snel zijn om dit aan te kunnen. Ook de nodige harddiskruimte moet uiteraard voorhanden zijn. Dit kan makkelijk worden getest door de wow waarde in het Cockpit venster te bekijken bij het weergeven van een sample. Deze waarde moet zoveel mogelijk 0 blijven. Wanneer deze waarde op een hoger cijfer blijft hangen -of erger nog- wanneer zij alsmaar toeneemt, dat is de gebruikte komputer beslist te traag of heeft hij te weinig geheugen om GMT te runnen. De files die op de CD-Rom staan (ca. 80 Mbyte) werden oppgenomen door Tomma Wessel en zijn er slechts bij wijze van voorbeeld. Ze mogen uiteraard worden overschreven/vervangen. De overige voorziene schijfruimte (zo'n 10MByte) wordt door het programma gebruikt om tijdelijk geluidsmateriaal op te slaan. Dit gebeurt in bestanden met namen als GMT_??.wav. Al deze bestanden mogen na afloop van het programma worden gewist. Dit is nochtans niet nodig voor de werking van <GMT>, aangezien de bestanden bij elke nieuwe uitvoering (ook van andere stukken in deze reeks) worden overschreven.

Voor verdergaande muzikale analyse is het aangewezen de handleidingen bij <GMT> en mijn <Harmony Library> goed te lezen, en met deze kennis de kode voor deze kompositie te bestuderen. Enkele artikels die ik schreef over algoritmische kompositie, automatisering en multitaskers mogen voor analisten ook nuttig zijn. Ze zijn te vinden op mijn website. Wil men er nog dieper op ingaan, dan beveel ik de lektuur/studie aan van mijn kursus experimentele muziek: http://www.logosfoundation.org/logos/kursus/index-directory.html Voor de realisatie van een uitvoering van dit stuk is dit alles nochtans geenszins nodig.

Het is de heel bewuste ideologische bedoeling van dit stuk -als deel van een totaal nieuwe benadering van het begrip muzikale kompositie zoals ik die poog te realiseren binnen het <GMT> projekt- een bijdrage te leveren tot de veiligstelling -via een diepgaande herbronning- en herformulering van de expressieve ambachtelijkheid van de uitvoerende musicus naar het volgende milennium toe. Niet ik als auteur druk mij uit in dit stuk, maar veeleer schep ik een instrumenteel (en dus beperkend) kader waarbinnen anderen dit kunnen doen. Ut Homo Ludens Vivat.

Het stuk kan ten allen tijde onderbroken en gestopt worden door te klikken op de <EXIT> knop. Dit is de enige veilige manier om het <GMT> programma voortijdig te verlaten.

P.S.: Voor uitvoeringen van dit stuk moeten noch mogen auteursrechten worden betaald. Elke poging tot inning van auteursrechten naar aanleiding van publieke uitvoeringen van dit stuk kan gerechterlijk als poging tot afpersing worden vervolgd.