logospage

  Logos Productions:     ensembles     projects      concerts worldwide    logos public domain 


'Kanonnen 1812'

Een Logos produktie - A Logos Production

1980

Godfried-Willem Raes

 

In 1980 had Herve Thys, directeur van de Filharmonische Vereniging en als zodanig de programmator achter de klassieke concerten in het Palais des Beaux Arts, het idee opgevat om, in navolging van de Royal Albert Hall in London, ook in Brussel voortaan bij de uitvoeringen van Tchaikowsky's 1812 ouverture echte kanonschoten te gebruiken in plaats van de armtierige paukenslagen die gebruikelijk waren geworden maar zeker niet door de componist bedoeld. Gezien mijn competentie inzake constructie en instrumentenbouw en het feit dat we bij Logos een goed uitgerust atelier hadden, kreeg ik de opdracht die kanonnen te maken. Daarvoor laste ik vijf stalen kubusvormige vaten, elk ongeveer een kubieke meter groot, voorzien van een nauwpassend en van sloten voorzien deksel en een cylindrische schoorsteen. Zowel de resonantiefrequentie van de vaten als die van de schoorstenen, die als resonator waren bedoeld, waren berekend op het bereiken van het echte geluid van een kanonschot. De schoten werden afgelost bij middel van springstofpatronen met een elektrisch ontstekingsmechanisme. Elk vat mocht maximaal met vijf munitie patronen worden geladen. Het afschieten kon gebeuren met een afstandsbediening die ik had ontworpen en gebouwd en die kon worden bediend door de slagwerker van dienst. Daar zat een sleutel op, zodat niet een of andere onverlaat 'per ongeluk' op een knopje zou kunnen drukken en een onverhoeds schot lossen.
Omdat Herve Thys protesten en bezwaren vreesde zowel vanwege de musici als vanwege de verantwoordelijken van de Henry Le Boeuf zaal, moest ik mijn hele ontwerp voorleggen aan de technisch verantwoordelijken van de Royal Albert Hall in London teneinde een conformiteitsattest te bekomen. Ik ben daarvoor naar London gegaan en bekwam, na een lange bespreking van de kleinste details, het gevraagde attest. Herve wou dat ik ook de springstof uit London zou meebrengen, maar dat stuitte op allerlei grote bezwaren, niet in het minst omdat het transport van munitie door een particulier sowieso verboden was. Dat hebben we uiteindelijk opgelost door een contact tot stand te brengen tussen de Britse vuurwerkmaker die die springstof leverde en een professioneel vuurwerkmaker uit Brabant, waarbij die laatste precies gelijke springstofpatronen kon leveren. Omdat ik vanzelfsprekend een en ander op voorhand goed moest kunnen testen, verkreeg ik alras een grote voorraad springstofpatronen onder de uitdrukkelijke voorwaarde ze niet uit handen te geven, laat staan door te verkopen of onbewaakt achter te laten. De experimenten bij Logos verliepen naar wens, al moeten we de buurt wel regelmatig aan het schrikken hebben gebracht...
Bij de eerste uitvoering in de Henry Le Boeuf zaal, was Herve Thys zo vooruitziend geweest bordjes te laten plaatsen in de inkomhal waarop het publiek ervan verwittigd werd, dat er kanonschoten zouden worden gelost. Hij wilde immers niet aansprakelijk worden gesteld voor gebeurlijke hartaanvallen onder het vergrijzend publiek. Die eerste uitvoering verliep uitstekend, al waren er vanuit het orkest wat protesten te horen vanwege mogelijk gevaar op gehoorschade. Dat laatste had ik natuurlijk voorzien en daarom had ik op voorhand ook metingen gedaan van de geluidsdruk. Om die aanvaardbaar te houden, liet ik dan ook de kanonnen op de hoogste balkons van de zaal plaatsen, hoog boven het orkest en op plaatsen waar ook geen publiek werd toegelaten. Volgende opvoeringen verliepen grotendeels zonder problemen maar, op een keer gebeurde iets heel ergs. Tijdens een opvoering was het deksel met schoorsteen van een van de vaten weggevlogen en was midden in het orkest terecht gekomen. Er waren gelukkig geen slachtoffers noch gewonden en de schade bleef beperkt tot het strikt materiele. Het orkest ging prompt in staking, en een zoektocht naar de verantwoordelijke werd ingezet. Vanzelfsprekend ging alle verdachtmaking mijn richting uit. Maar, een onderzoek wees algauw uit dat de technici die voor de opstelling van de kanonnen verantwoordelijk waren, hadden nagelaten de deksels van de vaten met de daarvoor door mij bijgeleverde grendels en sloten dicht te maken. Ze wilden niet geloven dat zoiets echt zou kunnen gebeuren... Ik slaakte een zucht van opluchting. Mijn hachje was gered, maar de kanonnen, die werden nooit meer gebruikt.
De springstof patronen hebben later bij Logos nog verschillende toepassingen gevonden in allerlei spectaculaire openluchtprojecten.

 

   
   

up      ga naar Logos Robotorkest