Koncertberichten

Logos bestaat 40 jaar! Hét pilootcentrum voor nieuwe en experimentele muziek in Vlaanderen viert dit met een bijzonder event inkluzief de inhuldiging van ons vernieuwd gebouw aan de Bomastraat. Een resem vooraanstaande gastsprekers brengt aangepaste statements, afgewisseld met interventies van het <M&M> robotorkest en zijn musici. Een feestelijke, blitse avond, met aansluitende receptie. De toegang is gratis, maar reservatie is absoluut noodzakelijk.

Het begon allemaal in het roerige akademiejaar 1968 - 69: een groep boze studenten van het Gentse Konservatorium zette zich af tegen het behoudsgezinde en op pseudo - franse (lees: laatromantische) leest geschoeide onderwijs van hun instituut. Wars van alle geflirt met bestaande kompositiemodellen, -stijlen, -genres en -technieken, gingen ze op zoek naar iets fundamenteel nieuws. Zij kregen daarin de volmondige steun van figuren als Norbert Rosseau, Claude Coppens en Louis De Meester.

De Logos Groep ontleende haar naam aan een berucht polymetrisch stuk dat Godfried-Willem Raes in die tijd schreef, nl. Logos 3/5. Dit stuk verwekte een schandaal bij zijn première in het konservatorium, mede door de inmiddels een eigen leven leidende glissando - anekdote. Net zoals het in de wereld van de plastische kunsten ondenkbaar was dat De Nachtwacht pakweg tweemaal geschilderd zou worden, verwierp de Logos Groep elke vorm van muziekreproduksie, zoals die in de konservatoriumklassen omstreeks die tijd alleenzaligmakend werd geacht.

De groep wisselde in al die jaren vaak van samenstelling, maar de vaste kern rond Godfried-Willem Raes en Moniek Darge bleef aktief. 40 Jaar later staat Logos er nog steeds en de artistieke produktie is er nooit op verminderd, integendeel. Dat is mede te danken aan het <M&M> robotorkest, dat op dit ogenblik de kaap van 40 leden, met de komst van onze nieuwste aanwinsten <toypi>, <ob> en <heli>, ruimschoots heeft overschreden. Het experimenteer- en onderzoekswerk lijkt, met de uitbreiding en verfijning van onze ekspressieve mogelijkheden, nog maar net begonnen.

Onze maandelijkse koncerten blijven in 2009 dan ook gewoon doorgaan en wie daarvan al een voorproefje wil zien, kijkt best eens op deze webpagina: logosfoundation.org/concerts/concerts.html

En we hebben nog een reden tot klinken: in het voorjaar kreeg de koncertingang aan de Bomastraat een heuse facelift: de gevel en het golfplaten dak werden vervangen door de cleane rechtlijnigheid van de in inox vormgegeven gelijkzijdige driehoek. Deze ingreep werd mede gesteund en gesponsord door de Stad Gent en we hadden deze gelegenheid graag aangegrepen om enkele vooraanstaande vertegenwoordigers een korte toespraak te laten geven. Lieven Decaluwe, Johan Huys, Jean-Paul Van Bendeghem, Herman Baeten, Marc Leman en Luk Darras hebben reeds toegezegd.

Er werd geopteerd voor een flashy format, even kort en krachtig als onze werking: geen 'koncert' in de gebruikelijke zin van het woord, maar een aaneenschakeling van beknopte, toepasselijke statements van onze gastsprekers. Na elk statement spelen we een al even toepasselijk stukje muziek af op de automaten, wat ook al eens voor een verrassing zou kunnen zorgen. Voor de bezoekers zijn er hapjes en drankjes en de toegang is gratis. Niet onbelangrijk: voor de goede gang van zaken raden we aan om tijdig te rezerveren. Wees niettemin allen van harte welkom op dit bijzondere gebeuren. Tot dan!

• Maarten Buyl: D / A Studie 1
• Fausto Romitelli: Trash TV Trance
• Agostino Di Scipio: Book of Flute Dynamics
• Stefan Prins: Fremdkörper (kreatie)

In de zomer van 2006 staken enkele jonge muzikanten uit het gentse konservatorium de koppen bij mekaar. Met hun gemeenschappelijke passie voor hedendaagse muziek wilden ze een extra dimensie toevoegen aan het Vlaamse muzieklandschap. Plannen werden gesmeed en op 10 december 2006 was er al een eerste koncert gerealizeerd. In de mierezaal van het konservatorium overtuigden ze het publiek met een origineel programma dat gevestigde waarden uit binnen - en buitenland verenigde met jonge gentse komponisten. Nadar was geboren.

In België associëren de meeste mensen deze naam in de eerste plaats met 'dranghekken' en pas in de tweede plaats met de Franse schrijver, tekenaar, fotograaf, karikaturist en ballonvaarder Nadar, pseudoniem van Gaspard-Félix Tournachon (1820 - 1910). Diens atelier aan de Boulevard des Capucines in Parijs was een ontmoetingsplaats voor komponisten (Liszt, Fauré, Debussy, Berlioz…), schrijvers (Zola, Hugo, Sand…), schilders (Monet, Manet, Courbet, Corot…), acteurs enz. De bekendste foto’s van deze grootheden zijn van Nadar's hand. Tegelijkertijd fotografeerde hij ook Parijs vanuit zijn luchtballon, Le Géant. Om de veiligheid van de omstaanders te garanderen maakte hij gebruik van dranghekken, vandaar. Belangrijk is ook dat de veranderingen in perspektief (vervlakking) en de abstrahering van de realiteit die met deze vorm van fotograferen gepaard gaan, van kruciaal belang zullen zijn voor het ontstaan van de revolutionaire kunststromingen aan het begin van de twintigste eeuw.
De jonge muzikanten van Nadar kennen als geen anderen de moeilijkheden waar jonge komponisten in het begin van hun karrière mee te maken krijgen. Ze willen hen dan ook een forum annex experimenteerruimte bieden in de vorm van opdrachten en kreatieconcerten. Daarnaast willen ze de deuren naar de hedendaagse muziek wijd open zetten dmv. originele kombinaties van nieuwe én oude meesterwerken. In dit koncert staat een speciaal voor deze voorstelling gemaakte animatiefilm van Joachim Devillé centraal, die geprojekteerd wordt met de live uitgevoerde muziek.

Nadar Ensemble zijn: Katrien Gaelens (fluit) Pieter Matthynssens (cello), Tom De Cock, (perkussie), Stefan Gaelens (gitaar) en Stefan Prins (electronics). Daan Janssens, komponist en dirigent, staat in voor de algehele artistieke leiding.

In zijn komposities vertrekt Maarten Buyl (1982) telkens van dezelfde invalshoeken; zo gaat hij uit van de fysische struktuur van de klank op zich. Die werkt hij uit in een koncept dat gepaard gaat met zijn fascinatie voor de relatie tussen het individu en de massa, een tegenstelling die zich manifesteert in onze maatschappij waar enerzijds de drang heerst naar individualizering en anderzijds naar globalizering. Hieromtrent probeert Buyl een kontekst te kreëren waarbinnen elke persoon een eigen beleving kan meemaken. Ondanks de vrij open inhoud zijn de struktuur en opbouw van zijn stukken zeer gedetermineerd. Om dit te bereiken maakt hij onder meer gebruik van matematische modellen zoals stochastiek en chaosteorie. Buyl kreeg al opdrachten van Champ d’Action en wordt geregeld gevraagd als geluidsspecialist bij grote produkties waarin het gebruik van elektronika centraal staat.

Fausto Romitelli (1963 - 2004) behaalde het diploma kompositie aan het Verdi Conservatorium van Milaan en zette zijn opleiding voort met Franco Donatoni aan de Accademia Chigiana van Siena en aan de Civica Scuola van Milaan. Later kwam hij via een kursus muziekinformatika van het Ircam in kontakt met de nieuwste technologieën en de spektraaltechniek. Toch was Romitelli in feite een buitenbeentje: de onvoorspelbare sonore akrobatiek van Iannis Xenakis interesseerde hem meer dan de vogelzangmanie van Olivier Messiaen, psychedelische rock meer dan jazz. Kortom, hallucinatie was belangrijker dan kontemplatie. Enkele van zijn titels spreken hierin boekdelen: Blood on the Floor, Acid Dream & Spanish Queens, Have Your Trip, Lost (op teksten van Jim Morrison) of Professor Bad Trip (geïnspireerd op teksten die Henri Michaux schreef onder invloed van hallucinogenen). Zijn werk werd op grote internationale festivals vertolkt door onder meer Ensemble Intercontemporain, Ensemble Itinéraire, Ensemble Recherche en Ictus. Op 27 juni 2004 bezweek hij na een lange strijd tegen kanker op 41-jarige leeftijd in Milaan.

Agostino Di Scipio (1962) maakt o.m. elektroakoestische (tape)muziek en ontwerpt klankinstallaties. Hij hanteert onkonventionele klanksyntesetechnieken, vaak op bazis van ruis en turbulentie. In zijn recentere stukken onderzoekt hij de man - machine - environment feedback loop (de interaktie tussen uitvoerder, instrument, elektronika en de omgevingsakoestiek). In 2004 was hij artist in residence voor de DAAD in Berlijn, evenals gastprofessor in o.a. Illinois (VS), Mainz (D) en Helsinki (Fin). Vandaag de dag doceert hij elektronische muziek aan het konservatorium van Napels en 'real time electronics' aan het CCMIX (Centre de Création Musicale Iannis Xenakis) in Parijs. Naast het maken van nieuwe muziek schrijft Di Scipio er minstens evenveel over: zijn artikelen behandelen zowel persoonlijke ervaringen als komponist als algemene kwesties over onderzoeksmetoden in de muziektechnologie van vandaag. Die artikelen verschenen in tijdschriften als Computer Music Journal, Contemporary Music Review, Leonardo, Perspectives of New Music en Organised Sound.

Komponist, improvizator en pianist Stefan Prins (1979) begon als zevenjarige piano te spelen aan de muziekschool van Borgerhout en volgde nadien ingenieursstudies aan de VUB. Hier verbreedden zijn muzikale horizonten van het "uitvoeren" van muziek naar het improvizeren en komponeren. Nadat hij in 2002 afstudeerde als burgerlijk ingenieur, volgde hij een opleiding piano en kompositie bij Luc Van Hove aan het konservatorium van Antwerpen, alsook een specialisatie aan de afdeling sonologie van het Koninklijk Konservatorium van Den Haag (2004 - 2005).
Als uitvoerend musicus kreëerde hij, naast eigen werk, ook muziek van o.m. Karlheinz Essl, Mark Applebaum en Richard Barrett. Daarnaast volgde hij workshops bij Orm Finnendahl, Richard Barrett en Vinko Globokar. Zijn interesse in de mogelijkheden en - vooral - tekortkomingen van de technologie in een muzikale kontekst, heeft zich sindsdien vertaald in zijn werk. De virtuele motor hierachter is het permanent in vraag stellen van bestaande mekanismen, tradities, denk - en werkwijzen en de daaruit voortvloeiende zoektocht naar aktuele en zinvolle relaties tussen komponist, partituur, muzikant, technologie, luisteraar, kultuur en maatschappij.
Hij ontving verschillende kompositieopdrachten van de Vlaamse Gemeenschap en de onderscheidingen lieten niet op zich wachten: hij werd laureaat van de "KBC Aquarius wedstrijd voor jonge komponisten" (Brussel, 2001), ontving met Erosie (Memory Space #1) een tweede prijs in de "Week van de Hedendaagse Muziek" (Gent, 2006) en zijn kompositie Memory Space #2 werd geselecteerd door ISCM Belgie voor de ISCM World Music Days 2007 (Hong Kong) en 2008 (Vilnius). Momenteel studeert Prins muziektechnologie aan het konservatorium van Brussel bij Peter Swinnen.

Macht, eenzaamheid en anonimiteit behelzen het werk van beeldend kunstenaar Joachim Devillé (Halle, 1978). Hij tekent en schildert lokaties, situaties en personages met een hoog mystery - gehalte. Interieurs, façades van gebouwen, landschappen, objekten en personages worden met al dan niet poëtische geladenheid bevroren tot hun uiterste banaliteit, neutraliteit en anonimiteit. Sinds de realizatie van zijn eerste animatiefilm worden vervreemding en mysterie aangevuld met ritmische (de)konstrukties van het verschijnen en verdwijnen van groei - en vernietigingsprocessen. Hiertegenover staan de sekwenties van verstilling die zich op subtiele wijze transformeren naar nieuwe situaties waarbij de aspekten tijd en (zelf)reflektie haast onmogelijk van elkaar losgekoppeld kunnen worden.
Joachim haalt zijn inspiratie uit zijn omgeving, reizen, muziek, literatuur en film. Vaak kunnen kleine dingen zoals banale lokaties, situaties en landschappen die hij met het fototoestel registreert aanleiding geven tot nieuwe ideeën. Nadien, soms veel later, wordt pas duidelijk of deze foto’s op zichzelf kunnen bestaan of mogelijk dienen als basis voor nieuwe tekeningen, schilderijen en animaties of onderdelen daarvan. Door op nauwkeurige wijze selekties van deze beelden samen te brengen konstrueert hij een geheel eigen diskoers en beeldtaal.

Entartung is een produktie van Nadar Vzw in samenwerking met Champ d'Action Studio en Jeugd en Muziek Vlaanderen, en gesubsidieerd met steun van de Vlaamse Gemeenschap.

Onze sympatie voor en verwantschap met de Fluxusvizie hebben we bij Logos nooit willen verhullen. Deze maand brengen wij met de muziekrobots een hommage aan alle vormen van extreme, absurdistische of ronduit bizarre geluidskunst aan de hand van performance, arrangement of muziekteatraal statement.

George Maciunas, Yoko Ono, Joseph Beuys, Nam June Paik, George Brecht, Yasunao Tone, Alison Knowles, LaMonte Young, Wolf Vostell, Emmett Williams, Ben Vautier, Dick Higgins, (en dichter bij huis Han Bennink, Misha Mengelberg en Wim T. Schippers) zijn op zich maar een kleine greep uit een lange lijst namen die ooit met de legendarische fluxusbeweging zijn geassocieerd. Fluxus was een fenomeen waar men in de jaren '60 en '70 van de vorige eeuw moeilijk omheen kon. Een afgelijnde definitie ervan neerpennen is onbegonnen werk: de vlag zou de lading toch nooit dekken. Maar, we kunnen alvast enige kronologie in het Fluxusverhaal nastreven. Let's see how we get home.

In New York, begin jaren '60, wordt de term voor het eerst gedropped door de Litouws - Amerikaanse grafikus en architekt George Maciunas (1931 – 1978), die beschouwd wordt als grondlegger van Fluxus. Maciunas was op zijn beurt al sterk beïnvloed door John Cage, meerbepaald door het alomgekende 4'33" (meer statement dan stuk) of door diens lezingen en masterclasses aan de New School for Social Research. Een andere artiestenkluster werd gevormd door studenten van Rutgers University, waarin onder meer Marcel Duchamp en Alan Kaprow een stimulerende rol vervulden. Het bleef echter niet zo lang een strikt New Yorkse beweging: al gauw ging het gedachtengoed de wereld rond en waren het vooral Duitsland, Oostenrijk en Japan waar Fluxus een vruchtbare bodem vond.

Maciunas was, naast artiest, ook organizator van allerhande festivals en zocht naar een verzamelnaam voor een soort kunstmanifestaties waarin de grenzen tussen beeldende kunst en muziek (en bij uitbreiding tussen alle kunsten onderling) doelbewust opgeheven werden. Het ogenschijnlijk banale werd uitvergroot, het muzeale of kommerciële werd openlijk vermeden, de marktgerichtheid van de kunsthal volkomen genegeerd. Kunst en leven moesten dichter bij elkaar staan, mekaar bepalen en liefst samenvallen. Dat alles hoorde heel naturel en vloeiend te gebeuren, en misschien werd net daardoor geopteerd voor de latijnse stam "Flux" die staat voor alles wat vloeit en integreert; een zuiverende stroom van spontaniteit, durf en verbeelding. Een nieuwe vizie leek te zijn geboren. Een vizie die, naast weliswaar vele gezichten en verschijningsvormen, toch een viertal kerngedachten centraal had:

Onder elkanders impuls gingen musici, dansers, akteurs, schilders, cineasten, architekten, schrijvers en fotografen samenwerkingen aan die rezulteerden in teatrale opvoeringen en vergaande performances. Van de aanwezigen (die vaak in verwarring, soms zelfs in shock de zaal verlieten) werd weinig inbreng verwacht; de momentopname uit het leven van de kunstenaar of gewoon de handeling zelf werd in real time tot kunst verklaard. Die handeling was meestal in een korte aanwijzing samengevat en was belangrijker dan de foto's, films of andere memorabilia die ervan werden gemaakt. Wel zijn er, als koncept op zich, bundelingen van het ideeëngoed ontstaan. An Anthology of Chance Operations van La Monte Young (gepubliceerd door Jackson MacLow in 1963), was bijvoorbeeld hiervan een rezultaat.

Een andere materiële neerslag van Fluxus vormen de zgn. fluxkits en event scores. Fluxkits waren kleine houten of kartonnen doosjes met daarin een foto, een stukje tekst, een kleinood of een uitgeschreven idee. Event scores waren korte, hermetische beschrijvingen van een muzikaal koncept dat iedereen op zijn manier kon uitwerken. Sommige van die event scores bevatten louter tekst, zoals George Brecht's Drip Music. Vele Fluxuskunstenaars, met name Dick Higgins, Philip Corner en Nam June Paik zijn oorspronkelijk dan ook begonnen als komponist.

Iets anders waarvoor Fluxus uniek is en blijft, is het grote aantal vrouwelijke associés: Alison Knowles, Charlotte Moorman, Kate Millet, Yoko Ono, Carolee Schneemann, Shigeko Kubota en Gilberte Ruehm vormden een prima tegengewicht voor de mannelijke dominantie van de abstrakt-expressionisten die op dat moment erg in trek waren. Ondanks de uitgesproken open mindedness van Fluxus moeten we de tolerantie toch ietwat relativeren. Zoals met vele zelfverklaarde anarchisten het geval is, viel ook Maciunas later ten prooi aan zijn vrijheidsdwang en muteerde hij in krek het tegendeel van wat hij jarenlang gepropageerd had. Ook hij heeft op tijd en stond mensen uit zijn kollektief verwijderd waarvan hij meende dat hun ideeën niet ver genoeg of net wél te ver gingen. Na zijn dood in 1978 viel Fluxus een beetje ten prooi aan verwatering, en erger nog: aan verzamelaars en kuratoren. Er werd een tijdspanne opgekleefd: 1960 - 1978. Vandaag de dag is er geen uitgesproken Fluxusbeweging meer, maar het internet heeft er wel voor gezorgd dat er een zekere online community blijft bestaan, zoals Fluxlist. En op The Ubu Web (www.ubu.com) tenslotte, is beeld - en geluidsmateriaal zát te vinden.

Fluxus deelt een aantal overeenkomsten met andere stromingen. Net als bij Dada en Happening zijn er performances, maar in tegenstelling daartoe is de rol en reaktie van het publiek kwazi nihil. Ook de algemene houding van Fluxus is positiever en veeleer gericht op de groepsaktie dan bij het individualistisch ingestelde Dada. Net als bij Pop Art en Zero is er belangstelling voor alledaagse realiteit en het streven naar objektivering, maar bij Fluxus wordt geen gebruik gemaakt van de gangbare materialen of technieken. De invloeden van Fluxus zijn divers: Body Art, conceptuele kunst, Eat Art en Mail Art zijn allemaal in zekere zin schatplichtig aan het gedachtengoed van deze legendarische kunstvizie.

Tot zover het verleden... op 18 december 2008, dertig jaar na de officieuze doodverklaring van Fluxus willen we een hommage brengen die geheel in de lijn ligt van wat hierboven verteld werd. Om een tip van de sluier op te lichten: Nam June Paik's Fifth Symphony (die op zich de negen symfonieën van Beethoven inkorporeert, maar dan gereduseerd tot hun minimaalste essentie) kan op dit programma niet ontbreken, evenmin als de solorol die Godfried-Willem Raes daarin vervult. We hebben ook enkele orkestraties van Dick Higgins in petto: Sophokles I bijvoorbeeld, of diens Piano Sonata #1, waarvan de speelaanduiding simpelweg luidt: 'as fast / loud as possible', wat u bij deze gerust letterlijk nemen mag. Misschien hoort u op deze voorstelling de onophoudelijke drone van La Monte Young's Composition 1960 #7 weerklinken, of komt Yoko Ono's stem even om de hoek krijsen.

Sebastian Bradt brengt op zijn beurt een hommage aan Davide Mosconi door zich onder het bespelen van een akkordeon te laten inpakken met plakband tot hij geen noot meer kan voortbrengen. Ook Moniek Darge, Marian Deschryver, Kristof Lauwers en Yvan Vander Sanden zullen met enkele goedgemikte performances op de proppen komen. <M&M> - FLUXUS! wordt een lichtpunt in de donkerste tijd van het jaar.