Een kijkje... kiekje op voorbije aktiviteiten
Het Klankenbos te Neerpelt

Verslag van het officiële startschot voor de uitbouw van het Klankenbos op het domein van het Dommelhof in Neerpelt op 10, 11 en 12 december 2004. 'Musica, Impulscentrum voor Muziek bouwt op het Domein Dommelhof in Neerpelt een parkoers van klankinstallaties, het Klankenbos. Dit is een uniek projekt en een meerwaarde voor Vlaanderen, want in heel Europa bestaat er geen enkele permanente klankinstallatie-kollektie in openlucht. Musica licht al een tipje van de sluier van het Klankenbos op.'

Zo luidde de introduktie op de folder uitgegeven ter gelegenheid van het officiële startsein van de bouw van het Klankenbos, op 11 en 12 december 2004. Moniek Darge was er, samen met andere klankkunstenaars, uitgenodigd om een gevarieerd publiek kennis te laten maken, maar ook om kenners te laten genieten, van een gediversifieerd aanbod aan klankinstallaties, als voorproefje van wat het klankenbos zal worden. Ook waren er een tentoonstelling, koncerten en performances plus een workshop gegeven door Moniek , dit alles om het geheel extra op te luisteren. En zo komt het dat Moniek me uitgenodigd had om haar wat te assisteren bij haar bijdrage aan de artistieke omkadering van dit feestelijke gebeuren. Na mij, op vrijdagavond, bijna op onverantwoorde wijze, door bar weer met de wagen te hebben gehaast om niet té té laat in het Dommelhof aan te komen, was ik totaal gestrest toegekomen op de lokatie van Musica. Gelukkig waren de klankinstallaties, die ik al meteen kon horen, nog in werking en mocht ik al onmiddellijk kennis maken met de diverse 'muzikale skulpturen' gemaakt door kunstenaars van verschillende nationaliteiten. Te zien waren: 'Expirateur' van Pierre Berthet (B), de 'Klankgever' van Peter Bosch en Simone Simons (NL), de muziekdozen van Moniek, 'Le Carillon' en 'Axe' van Frédéric Le Junter (FR), de klankkasten van Erwin Stache (D) de 'Rol- & Glijbas', de 'Klankkaatser' en de in een kijkkast geplaatste werkboekjes van Hans Van Koolwijk (NL), die niet alleen technisch van aard zijn maar die ons door de stijl van de tekeningen en soms ook de aard van de notities doen vermoeden dat er in de maker van de ingenieuze 'Rol- & Glijbas', de 'Klankkaatser' (die er eveneens te zien waren) een romantische ziel schuilt. Op de verdieping werd al een eerste goedgekeurd projekt voor het Klankenbos aan het publiek voorgesteld: een werk van Paul Panhuysen dat qua koncept nauw aansluit bij zijn 'Vogelenzang' dat vanaf december 1993 tot 1997 te zien was in de studio van het Apollohuis in Eindhoven.

Na een bezoek aan de klankinstallaties kwam ik meteen weer in de deugddoende sfeer van de klankkunst en kon ik zo uit het taalkundige environment, dat mij tijdens de week omgeeft, stappen, om, zo bleek later, een memorabel weekend te beleven. Door mijn late aankomst te wijten aan de drukte van de vrijdagavondspits was het tweede programma voor docenten net afgelopen toen ik aankwam en ik had daardoor de eerste rondleiding van Moniek gemist… De organisatoren hadden medelijden met mij en ik mocht van hen deelnemen aan de maaltijd die aangeboden werd aan de docenten en de kunstenaars. Ik maakte kennis met Peter Bosch en Baudouin Oosterlinck en was aangenaam verrast toen ik zag dat Françoise Van Hecke er ook was. Op tijd in bed is bij tijden wijs, dachten Moniek en ik en dus zo gezegd, zo gedaan.
De volgende morgen stonden we dan ook om 9 uur fris en monter in de ontbijtzaal om, na een stevig ontbijt, een deugddoende wandeling in het bos te maken, samen met Peter Bosch en Baudouin Oosterlinck. De klankkunstenaars hadden al meteen de vele mogelijkheden die het bos kan bieden voor de bouw van permanente klankinstallaties in de gaten. De dierenliefhebbers onder ons, waren gefascineerd door de eekhoorntjes die energiek en parmantig in dit herfstige boslandschap op- en af de bomen liepen zonder zich al te veel aan te trekken van de menselijke bezoekers die hun territorium doorkruisten.
In de namiddag startte het programma voor leerkrachten in opleiding. In zijn inleiding, die ik hier kort wil samenvatten, stelde Musica-medewerker,Wies Callens, het projekt 'Klankenbos' aan de studenten voor. Vanuit Musica's ruime definitie van muziek is het idee van een 'klankenbos' gegroeid. Het bos dat het Dommelhof omgeeft is namelijk door zijn inplanting en struktuur uiterst geschikt als omgeving voor permanente klankinstallaties die men interaktief wil zien met de natuurlijke omgeving. De komende jaren zullen hiertoe opdrachten gegeven worden aan kunstenaars in binnen- en buitenland. Tweejaarlijks zal een klankinstallatie-festival het Muziekbos in de schijnwerpers plaatsen en er zullen ook andere initiatieven rond dit tema worden ontwikkeld. Belangrijk voor Musica is, naast de belangstelling voor de klankenwereld van waaruit het projekt gegroeid is, ook de mogelijkheid om het Klankenbos te integreren in edukatieve projekten.

Baudouin Oosterlynck

Na deze introduktie mochten we de leerzame interaktieve luistersessie van Baudouin Oosterlynck bijwonen. Vanuit zijn onderzoek naar de variatie van de stilte kreeg Baudouin stilaan interesse voor de wijze waarop klanken naar ons komen. Hij ontwikkelde en verzamelde (oor)'Prothèses', die ons bewust maken van ons gehoor. Deze uiterst interessante en natuurlijk ook uiterst ludieke uiteenzetting - er werden een paar verrassende demonstraties gegeven en iedereen mocht oorprotesen passen…- was heel beklijvend omdat we inderdaad met een verruiming van onze auditieve perceptie werden gekonfronteerd. Nadien werd een bezoek gebracht aan de klankinstallaties onder begeleiding van Wies Callens. De indrukwekkende 'Krachtmeter', waar de meeste bezoekers altijd wel, voor zover ik het zelf heb kunnen zien, een poosje bleven staan om te genieten van de krachttoevoer en de daaropvolgende majestueuze klanken en trillingen die gegenereerd waren, werd door Peter Bosch zelf toegelicht. Op het einde van de rondleiding gaf Moniek 'fluxus'-uitleg bij haar muziekdozen (ik geniet altijd weer van het verhaal dat ze bouwt rond haar leuke elektronisch vredesduifje) en vervolgens verdwenen we met geïnteresseerde leerkrachten in spé naar een atelier dat voorzien was van de nodige materialen en werktuigen om … een muziekdoosje te bouwen (foto's van de workshop waren reeds te zien in het januari-nummer van het Logosblad). Sommige studenten hadden hun eigen materiaal meegebracht, dat soms met veel verbeelding was gekozen. Na de workshop had Moniek nog net de tijd om met haar muziekdozen te performen voor de beheerders en de medewerkers van Musica. Met Peter Bosch, die zelfs straatstenen zou kunnen doen lachen, hebben we ons nog nadien goed vermaakt terwijl we ons avondmaal nuttigden in een eetgelegenheid in Neerpelt.
Op zondag werd het officieel startschot gegeven van het Klankenbos. Een koncert van Duo XXI en twee kleine performances werden aan het publiek aangeboden + de interaktieve luistersessie van Baudouin Oosterlinck en een rondleiding in de tentoonstelling en aan de klankinstallaties. Aan alle goede dingen komt een eind. Op het einde van de gevulde dag reden we in een ijskoude wagen terug naar Gent waar we in de Kongostraat gelukkig hartelijk door Godfried-Willem werden onthaald.

P.S. Voor wie Musica niet kent:
Musica is een impulscentrum voor oude en nieuwe muziek dat in Vlaanderen al twintig jaar ondersteuning biedt aan diverse vormen van muzikale expressie, - beoefening en - perceptie voornamelijk door de organisatie van edukatieve projekten voor kinderen, jongeren, volwassenen, professionele musici en muziekdocenten, én de uitgave van edukatieve publikaties. Naast deze prioritaire doelstelling poogt Musica ook de kommunikatie om en rond muziek te bevorderen door het organiseren van evenementen en ontmoetingen met klankkunstenaars en professionele musici, het programmeren van koncertlezingen en forumgesprekken, het kreëren van publieksgerichte produkties, en de deelname aan evenementen, georganiseerd door derden.
(Wie meer over Musica wil weten, kan surfen naar www.musica.be). Valerie Bouckaert