Het Logos' <M&M> ensemble in Polen
(deel 4)

Naast de <Dripper> werkjes staan "GestRoPiano", "Fidel C" en "Duet for Woman and Robot", naast een kompositie van Hans Roels "Sailing the Waves of Down Below" op ons programma.

Godfried-Willem speelt zijn GestRoPiano vol overgave naakt.

Ons <Onzichtbaar Instrument> is voor de zoveelste maal in Polen. Ondertussen ben ik waarachtig de tel kwijtgeraakt… We hebben er het ganse repertoire hier mee uitgevoerd, beginnende bij "Holosound", waarbij ik de verschiltonen van de ultrasoongolven rechtstreeks hoorbaar kon maken door mijn bewegingen. Dat was ergens begin jaren tachtig.

logos duo performt "Holosound" in Arnhem (1985)

Daarna kwam "A Book of Moves" aan de beurt. Hier had Godfried-Willem ons telkens om beurten enkele deeltjes uit zijn kompositie laten opvoeren, waarbij onze bewegingen, steeds via een ander door hem geschreven algoritme, vertaald werden in gesampelde klanken. Vlug was gebleken dat Godfrieds bewegingen danig van de mijne verschilden, dat we elkaars stukken niet konden spelen. Geen middel voor mij om zijn karate-achtige plotse stops te imiteren. Maar ook omgekeerd. De golvende trage bewegingen waren kennelijk karakteristiek voor mij. Het publiek moest telkens vooraf goed duidelijk worden gemaakt dat het niet om playback ging, dat er geen vooraf opgenomen sekwensen werden gebruikt, maar dat wij zelf echt door onze bewegingen alle geluiden genereerden. Na afloop volgde telkens een demonstratie waarbij de toeschouwers zelf de opstelling konden komen uittesten.

Derde in de rij was destijds "Songbook". Hier speelden we elk om beurten enkele vokale stukken, waarbij ons stemgeluid telkens via een ander algoritme gemoduleerd werd door onze beweging.
Deze kompositie speelde ik liever dan "A Book of Moves", omdat ik rechtstreeks via mijn eigen stemgeluid kontakt kon maken met het publiek en omdat ook oogkontakt een funktioneler verband kreeg in het geheel. Hier werd het meer echt performen en voelde ik me als een vis in het water.
Gaandeweg was Godfried-Willem evenwel gaan zinnen op een middel om de gesampelde klanken van "A Book of Moves" te vervangen door akoestisch voortgebrachte geluiden en was traag maar zeker doorheen de jaren het idee van interaktieve zelfgebouwde muziekmachines gegroeid.

De volgende fase werd zo het <M&M> ensemble, een heus mens- en robotorkest. De performance mogelijkheden waren er enorm door toegenomen, de muzikale vanzelfsprekend ook, alleen de transporteerbaarheid leverde nu wel echt problemen. En zeggen dat Godfried in de jaren zeventig van slagwerk naar klarinet was overgestapt, omwille van onze steeds talrijker wordende internationale koncertreizen…

Hoe dan ook, ondertussen zijn we er toch in gelukt met ons <M&M> ensemble hier opnieuw in Krakow te raken, op dat onovertroffen, puike Audio Art Festival, waarvan jaar na jaar komponist-performer Marek Choloniewski de initiatiefnemer en organisator is. Zoals op ieder festival is ook Mareks vrouw Krystyna op de achtergrond aanwezig, als stille toeverlaat. Dit jaar zijn ook beide zonen van de partij en zorgt een van hen voor video- en audio-opnamen.

Marek en familie

Nu tijdens "GestRoBo" wordt Godfried-Willems <Onzichtbaar Instrument> ingeschakeld als interface om de <Player Piano> te sturen. Zo kan hij hier door vrij met het ganse lichaam in de als tetraeder afgebakende ruimte te bewegen, piano spelen. Een verbluffend staaltje technologie, dat voor de nodige verwondering zorgt. Bij "Duet for Woman and Robot" dat ik samen met Kristof Lauwers maakte kan ik dank zij Kristofs kode de piano doen reageren op zowel mijn bewegingen als op mijn vioolspel en meer nog, wordt de piano een echte medespeler. Gewoon heerlijk.
In Fidel C van Godfried-Willem Raes, speel ik een live vioolsolo en is niet de piano, maar de komputer de tweede muzikus. Alleen komt Bill Gates voor de verandering weer eens roet in het eten strooien en hangt de komputer halverwege het programma. Geen nood, we hebben dat wel eens eerder meegemaakt, en spelen gewoon door alsof er niets aan de hand is. Kristof zit water en bloed te zweten achter de komputer om het onding terug opgestart te krijgen. Windows is trager dan de tergendste slak op zo'n kruciaal moment, maar ik geef geen spier. Tegen het einde van het stuk is de komputer er weer als tweede speler. Was het een partijtje schaak geweest, dan hadden Kristof, Godfried, Bert en ik lekker gewonnen tegen poenschepper Gates.

Godfried-Willem Raes en Kristof Lauwers

Gevolg: nog geen zes maand later bouwt Godfried <SO>, de automatische sousafoon, met ingebouwde "dedicated" komputer, zodat er geen laptop en dus ook geen Windows meer nodig is.

Maar niet alleen de komputers ook de akoestische pianos durven wel eens van hun pluimen laten. Gelukkig is er dan de reddende menselijke hand, zeg ik maar. Want tijdens de volautomatische <Player Piano>-kompositie van onze Logos- medewerker Hans Roels, blijft een mi-toets gezwind hangen. Tijdens de repetitie deze namiddag had ik dan maar netjes geoefend hoe je als uitvoerder geknield naast het klavier met eenenkele vingerbeweging de haperende toets netjes terug in zijn uitgangspositie kan duwen. Dus … klaar is kees. Wel een bizar zicht, zo'n muzikus op de grond naast een automatisch spelende piano. Wie had het daar over meer kreativiteit voor uitvoerders, dank zij doorgevoerde automatisering ;-) … grapje maar!

Moniek Darge

De dag volgend op ons koncert zijn we reeds vroeg in de Galerie Bunkier Sztuki. Vandaag zullen we doorlopend <Player Piano> demonstraties geven. We hebben reeds een ruim repertoire om uit te putten.

• Conlon NANCARROW : studies for player piano: #1, #3a1, #3b, #8, #10, #12, #15, #21, #25, #36, #37, #40a, #41a, #41b, #41c, #47, ParaYoko, Prelude en Toccatan
• Godfried-Willem RAES : Jumpy Variations (1995), Tendering, Tropes, Totems, Fortepiano (1973), HarmSolves (1999), Fujisan ni nobore (2001)
• Hans ROELS : 'Sailing the waves of Down Below' (1997)
• Kris DE BAERDEMACKER: Studies 1,3,5 (1999)
• Joachim BRACKX : Dualistic Solitude (1999)
• Barbara BUCHOWIEC : Fugato (2001)
• Francesca VERBAUWHEDE : Dance, Black and White
• James TENNEY : Spectral Canon for Conlon Nancarrow
• Kristof LAUWERS : Tlerek (2001)
• Sebastian BRADT : Charleyne (2001-2002)
• Mauricio KAGEL : Westen
• Caroline WILKINS : ppppp
• Claude COPPENS : Piece meuble
• Cornelius CARDEW : Volo Solo

Het publiek loopt gestaag de galerie in en uit. We spreken onder elkaar af dat we ook nog om beurten er eventjes tussenuit knijpen voor een bezoek aan de spektakulaire, 900 jaar oude zoutmijnen van Wieliczka. Wie ons durft verdenken van toerisme antwoorden we prompt dat we in de voetsporen van niemand minder dan bv. Goethe treden, die de mijnen ook blijkt te hebben bezocht.
En wie weet kan Godfried-Willem hier nog wat inspiratie putten voor zijn opus magnum "TechnoFaustus".

Over onze terugreis en dito security- en doeaneperikelen laten we liever het boekje gesloten. Het is weinig fraais telkens weer als potentiële terroristen te worden bekeken en beambten te zien die wel nagelvijltjes van oude dametjes in beslag kunnen nemen, maar het verschil niet kennen tussen een explosief en een muziekautomaat. Geen nood we landen veilig en wel met <Player Piano> en <Dripper> terug in Zaventem. Meteen zit de eerste vliegreis van het <M&M>-ensemble er dan ook op.