Koncertberichten

JUDY DUNAWAY
dinsdag 14 mei om 20 uur

Judy Dunaway speelt op alle mogelijk manieren ballon. Tijdens het koncert laat ze vooral eigen werk horen op alle ballonmaten die er bestaan (van ballonnen met een doorsnede van 2 meter tot piepkleine ballonnetjes).
Dunaway zelf: "Als experimenteel gitarist op het einde van de jaren '80 duwde ik ballonnen tegen de snaren van mijn gitaar en wreef ik ze over de mikrofoon om interessante geluiden te bekomen, een idee dat ik gepikt had van Eugene Chadbourne. In 1990 werd ik door het New Yorkse Roulette gevraagd om een avondvullend koncert te brengen met eigen komposities en improvisaties. Ik wilde stukken maken die niet het standaard instrumentarium gebruikten en daarom koos ik voor ballonnen. Ballonnen waren een belangrijk artistiek werktuig voor mij omwille van de sterke associatie op dat moment tussen latex en AIDS-preventie. Ik had verschillende vrienden die aan AIDS leden en ik zag latex als een materiaal dat stond voor sexuele vrijheid en overleving.

Latex is afkomstig van de Hevea Brasiliensis plant en het is een beschermend materiaal omdat het de wonden in de schors bedekt. Door zijn moderne hygienische toepassingen beschermt het ook de mens. Ballonnen worden ook geassocieerd met onze kindertijd, een tijd van fantasie en verbeelding. En ballonnen houden onze lucht en adem vast. Is het zo vreemd dat ik in de ban geraakt van die ballonnen?

Ik ontdekte dat ballonnen het best reageerden op manipulaties met mijn mond, handen en lichaam. Ik experimenteerde met lege, half-opgeblazen en stukgesneden ballonnen in verschillende afmetingen en daardoor ontdekte ik nieuwe technieken om ze te bespelen. Hoe meer ik met ballonnen bezig was hoe meer ik verleid werd door dit nieuw muzikaal vokabularium. Ze konden klinken als dierengeluiden, stemmen, de wind, elektronische syntesizers, gerommel in de maag, vogels, violen of walvissen. Ze waren onvoorspelbaar, onkontroleerbaar, flexibel en sterk onderhevig aan temperatuur, vochtigheid en de staat van mijn handen. Hierdoor gaven ze mijn werk altijd een flinke dosis ongedetermineerdheid mee. Ik hield van die ongelooflijke flexibiliteit van het materiaal waardoor een oneindig prisma aan boventonen ontstaat. Ik hield er van dat ik de kleur en grootte van mijn instrumenten kon kiezen en dat ze er sensueel en aantrekkelijk uitzagen. Ik hield er van dat ze zo goedkoop, licht en makkelijk te transporteren waren. Ik hield vooral ook van de reakties van het publiek, van de schrik dat ze zouden knallen en de ongekontroleerde lachbuien. En het belangrijkste: ik toonde hun dat alles wat geluid produceert een muzikaal instrument is."

Eén van de werken die Dunaway speelt is "Manual Eardrums", een stuk dat toont dat je geluid ook kan voelen. Het publiek mag rondlopen met een ballon in de hand. Door de luidsprekers worden lage tonen gespeeld die (tijdelijk) via de vibraties op de ballon voelbaar zijn. Een ander geluidsfenomeen ("standing waves") doen het geluid op de muren weerkaatsen zodat er grote verschillen in de ruimte ontstaan. Het publiek mag op zoek gaan naar die geluidszones in de koncertruimte. Naast een ander werk van Dunaway waar ook het publiek zijn inbreng heeft, zijn er twee nieuwe werken van Godfried-Willem Raes en Joachim Brackx met publieksparticipatie voorzien. Voor "Zerhacker" (Duits voor hakselmachine) van Raes wordt het publiek gevraagd om een CD mee te brengen. Het door Raes ontworpen muziekprogramma GMT knipt de CDs in uiterst korte fragmenten. Vier laptops hakken de muziek in mootjes als een toespeling op de moderne techieken die bij DJ's in omloop zijn (om bijvoorbeeld twee CDs te synchroniseren).

Kunst waarbij het publiek aktief meewerkt -"audience participation art" - is ontstaan in de jaren '60. Het idee sloot naadloos aan bij de toenmalige filosofie om de sociale indeling van producent (kunstenaar) en konsument (publiek) ongedaan te maken en de grenzen tussen kunsttempels (museum, koncertzaal) en het gewone leven op te heffen.

Zo liet in 1969 de Belgische komponist Henri Pousseur het publiek meebeslissen over het verloop van zijn opera "Votre Faust". Deze opera is het verhaal van een komponist die gevraagd wordt om een opera te schrijven. Hij krijgt daarvoor alle middelen ter beschikking. Zijn vriendin ziet deze opdracht echter als iets duivels. Op dat moment valt het doek over het podium en mag het publiek kiezen tussen een versie waarbij de komponist de opera schrijft en zijn vriendin verlaat en een andere waarbij hij de opdracht weigert. Later mag het publiek nog stemmen over verschillende andere teatrale en muzikale keuzes.

Naast komponisten als Frederik Rzewski en Pauline Oliveros, was ook de komponist Trevor Wishart -nu vooral gekend voor zijn elektronische muziek- sterk geïnteresseerd in dit idee van publieksparticipatie. Voor hem was het publiek aktief betrekken niet voldoende, hij vond dat de notie "publiek" en de hele koncert situatie in vraag gesteld moest worden. "Het publiek zich verplicht doen voelen dat ze iets moeten doen als onderdeel van een 'event' is hetzelfde als hen het gevoel geven dat ze moeten applaudiseren op het einde van het koncert." aldus Wishart. Hij ging een stap verder en reikte kinderen en buurtbewoners materiaal aan waarmee ze zelf (klank)speeltuinen en karnavalstoeten konden opzetten.

Het idee van publieksparticipatie bleef vooral verderleven in de performance en installatie kunst. De interaktieve komputertechnologie en het internet gaven het begrip ook een nieuwe invulling.
Zo was er bijvoorbeeld het Web Strikes Back-projekt van Godfried-Willem Raes waarbij studenten van de Technische Universiteit Eindhoven de slagwerkautomaten konden bespelen via internet en het komputernetwerk dat de studenten altijd ter beschikking staat.

JUDY DUNAWAY (VS) is een muzikante/komponiste die zich specialiseert in muziek voor ballonnen. Daarnaast is ze ook aktief als gitariste, zangeres en improvisator. Ze deelde het podium met de crème van de New Yorkse 'downtown scene' als daar zijn: Butch Morris, John Zorn, Bill Frisell, Tom Cora, Zeena Parkins etc... Haar komposities verleggen graag de grenzen van wat als een sociaal aanvaardbaar muzikaal instrument of vorm gezien wordt, getuige daarvan haar merkwaardige 'Duo for Two Radio Stations' en de score voor Diane Torr's performance 'Crossing the River Styx'. In december vorig jaar ging in New York een nieuw werk voor strijkkwartet en ballonnen in première. Zowel solo als met haar duo met Evan Gallagher realiseerde ze enkele cd-opnames. Zeer recent verscheen ook een CD van de noise-rockband Shar waarin ze ballon en vibrator speelt.
Daarnaast is Dunaway ook aktief als organisator van o.a. het 'Annual Festival of Women Improvisors' en schrijft ze ook artikels over copyright, ballonnen, vrouwelijke gitaristen in o.a. EAR Magazine en MusicWorks. Ze doet ook onderzoek over ballonnen, akoestiek en hedendaagse muziek aan de Wesleyan University (VS) en het Instituut voor Muziek en Akoestiek van Karlsruhe (D).

JOACHIM BRACKX (°1975) is een vlaams komponist die o.a. voor het Goeyvaerts Consort, Champ d'Action, Spectra Ensemble, het blokfluitkwartet Aspara, de automaten van Logos en cellist Arne Deforce werken schreef. Daarnaast is hij aktief als koorzanger bij Capella Currende (E. Van Nevel) en het Collegium Vocale (P. Herreweghe).

THIERRY MIROGLIO EN ANCUZA APRODU
Maandag 20 mei 2002 om 20 uur

Programma:

1. CONTRE NATURE - Jean-Claude Risset (Belgische première) - perkussie en elektronika
   In dit werk -opgedragen aan Thierry Miroglio- genereert de komputer "tegennatuurlijke" ritmes. De komputer reageert op het live-perkussie spel en laat illusoire ritmes horen -zoals bij Van Noorden, Wessel en Ligeti-: versnellingen en vertragingen terwijl het tempo gelijk blijft, versnellingen die vreemd genoeg op een trager tempo eindigen,... Deze tegenstrijdige ritmes zijn niet te reduceren tot een kronometrische tijd. Ze onthullen de aard van onze auditieve perceptie die schijnbaar tegen de fysische wetten ingaat: de natuur tegen de natuur.

   Jean-Claude Risset (°1938) is één van de vroege pioniers van de elektronische muziek in Frankrijk. Aan de Bell Laboratoria hield hij zich in de jaren '60 bezig met imitaties van instrumenten en akoestische illusies (vb geluiden die voortdurend stijgen maar uiteindelijk toch lager uitkomen). Bij de oprichting van het muziekinstituut IRCAM werd hij het hoofd van het departement komputermuziek. Hij kreeg verschillende internationale onderscheidingen voor zijn komposities o.a. de Ars Electronica Prijs (1987), de Grand Prix National de la Musique de France (1990) en de EAR Prize van Budapest (1997). Zijn -akoustische en elektro-akoestische - werken verschenen op een vijftiental CDs.

   
   
2. ETUDE XII - Maurice Ohana piano en perkussie
   De inspiratiebronnen voor deze studie zijn afro-cubaanse ritmes, melodische figuren uit negro-spirituals en improvisatiesessies uit de jazz.

   Maurice Ohana (1914-1992) is een Franse komponist (geboren in Marokko) die zelf ook piano speelde. Hij heeft voor alle mogelijke instrumenten werken geschreven in het bijzonder voor slagwerk.
   

   
   
3. BETWEEN MEMORY AND REALITY - Joyce Wai-chung Tang (Belgische première) - perkussie en elektronika
   In dit werk is de verhouding tussen de tape en de perkussie vergelijkbaar met de relatie tussen ons geheugen en de werkelijkheid. Soms leven ze naast elkaar in isolatie, soms beïnvloeden ze elkaar. De geluiden die voor de tape gebruikt worden zijn grotendeels afkomstig van instrumenten als cymbaal, tom-tom, marimba, piano, harp of glazen. Slechts een klein deel is zuiver elektronisch.

   Joyce Wai-chung Tang (°1971) is afkomstig van Hong Kong waar ze kompositie en elektro-akoestische muziek studeerde. Haar muziek werd uitgevoerd in festivals voor nieuwe muziek in Engeland, de VS, Frankrijk, China en Zuid-Korea. Joyce Wai-chung Tang is ook aktief als kalligrafe, haar werken worden ook buiten China (Japan, VS) ten toon gesteld.

   
   
4. DIALOG IMAGINÄR Nr.2 - Georg Katzer - piano en elektronika
   Een dialoog als dubbel gesprek met zichzelf, mogelijk gemaakt dankzij het technische medium. Stem en tegenstem uit hetzelfde materiaal, de toonhoogte "si" als een hardnekkig argument en tegenargument. Dialogen worden parallelle monologen waar men elkaar niet hoort. Op het einde komt er dan toch een gemeenschappelijk einde: alles verdwijnt in ruis. Maar let op, want met taalkundige vergelijkingen kan je de muziek gemakkelijk kreupel slaan!

   Georg Katzer (°1935) is de oprichter van de Studio für Elektroakoestische Musik in de vroegere DDR. Hij heeft nog gestudeerd bij Hans Eisler en werkt sinds 1963 als onafhankelijk komponist. Hij schreef niet alleen werk voor orkest, opera, ballet, poppentheater maar ook elektro-akoustisch werk en multi-mediaprodukties. Daarnaast is hij ook aktief als improvisator.

   
   
5. AL UZZA - Dominique Lemaître (Belgische première) - piano en perkussie
   De titel roept de Grote Godin op die 2000 jaren geleden aanbeden werd in Jordanië. De afwisseling van meditatieve passages met galm en meer percussieve delen klinkt als een verwijzing naar dit verre mysterieuze verleden. "Al Uzza" is opgedragen aan Thierry Miroglio en Ancuza Aprodu. De eerste werken van Dominique Lemaître stonden nog duidelijk onder de invloed van Bach, Debussy, Varèse, Ligeti, Scelsi en niet-europese etnische muziek. Later heeft Lemaître een heel eigen klankwereld gecreeërd met transparante muziek vol onderhuidse spanningen en aardse krachten.
   
   
6. PHONIC STREAMS - Daniel Teruggi (Belgische première) - piano, perkussie en elektronika
   Een stroom van geluid, dat is het hoofdidee van dit werk. Een voortdurende stroom met afsplitsingen, samenvloeiingen, versnellingen en vertragingen. Vloeibaarheid of flexibiliteit is het tweede thema. De elektronika zorgt als een rivierbedding voor het samenvloeien van de piano en perkussie, twee instrumenten.

   Daniel Teruggi (°1952, Argentinië) is een komponist die aan het hoofd staat van de GRM-studio in Frankrijk (een instituut voor akoestisch onderzoek).

THIERRY MIROGLIO studeerde perkussie aan het konservatorium van Versailles en elektroakoestische muziek bij Xenakis aan de Sorbonne Universiteit. Zoveel jaren later is hij zelf professor aan het Konservatorium Darius Milhaud in Parijs. Hij gaf in meer dan 25 landen solo-koncerten op gerenommeerde festivals. Door zijn drukke leven als perkussiesolist heeft hij doorheen de jaren een repertoire van ongeveer 150 werken opgebouwd. Hij werkte niet alleen nauw samen met verschillende studio's voor elektronische muziek zoals IRCAM, GRM of GRAME maar ook met komponisten als Cage, Berio, Saariaho, Denisov, Donatoni, Grisey en Ferneyhough. Komponisten als Jorge Antunes, Hughes Dufourt, Stefano Gervasoni of Jean-Claude Risset schreven speciaal voor hem nieuwe werken.

ANCUZA APRODU werd geboren in Roemenië waar zij vanaf haar vierde pianolessen begon te volgen. Later studeerde zij aan het konservatorium in Turijn en was ze laureate in verschillende internationale kompetities. Haar repertorium bestaat zowel uit klassieke als hedendaagse werken en sinds 1993 trad ze als solo-pianiste op met verschillende orkesten in de VS, Zuid-Amerika, Europa en Azië. Ze brengt vaak ook eerste (Franse) uitvoeringen, o.a. van werk van Gyorgy Ligeti, Franco Donatoni, Maurice Ohana, Klaus Ager en Jean-Claude Risset. Daarnaast is ze ook aktief in het Antidogma Ensemble, geeft ze vaak masterclasses en is ze verantwoordelijk voor de "Piano Contemporain" reeks van Editions Jobert.

M&M ENSEMBLE
maandag 27 mei 2002 om 20u

De koncerten van het <M&M Ensemble> spelen direkt in op de muzikale aktualiteit. De programma's hangen af van de laatste ontwikkelingen in het Logos instrumenten labo. Tijdens het M&M koncert in maart konden leden van het ensemble voor de eerste maal de automaten "bespelen" via sonartechnologie. Bewegingen van een arm of heel het lichaam beïnvloeden rechtstreeks het geluid dat de automaten produceren.
Tijdens vorige koncerten werd er een try-out gedaan in samenwerking met de danseres Emily De Vlam die met haar bewegingen de automatische troms en vibrafoon liet klinken.

Gebruikmakend van deze technologie ontwierpen Moniek Darge en Kristof Lauwers een klankverhaal ("Machine Wall") in verschillende episodes. Met elk M&M koncert komt er een nieuwe episode bij.

Op dezelfde manier werkt Godfried-Willem Raes stap voor stap verder aan zijn groots TechnoFaustus projekt.

Tijdens het M&M koncert in april zag de nieuwe automaat <Belly> het daglicht.
Voor het komende koncert staat er allicht ook nieuw werk voor deze automatische klokken op het programma.
Daarnaast is er ook aandacht voor oude en nieuwe player-piano komposities. De automatische piano die Godfried-Willem Raes reeds enkele jaren geleden ontwierp was een verbetering van de player-piano van de Amerikaans-Zwitserse komponist/instrumenten-bouwer Trimpin. De nieuwe player-piano maakt een volledige kontrole over de dynamiek en aanslag mogelijk.

MACHINE WALL

Kristof Lauwers: programmeren van de robots in GMT, komputer
Moniek Darge: koncept, stem en performance