Koncertberichten

APSARA BLOKFLUITTRIO

Het blokfluittrio APSARA (Nathalie Houtman, Tomma Wessel, Julia Whybrow) is steeds op zoek naar nieuwe klanken, uitdagingen en verrassingen.
Ook ditmaal staan er weer enkele bijzonderheden op het programma: gloednieuw werk van de in België werkende Braziliaan Alvaro Guimaraes en een mini-muziektheaterstuk van de geheimzinnige Franse komponist Ernest H. Papier. Deze komponist (professor aan het konservatorium van Lausanne) is ook gekend als saxofonist o.a. bij het ensemble Klangforum Wien. Daarnaast is hij stichter van het saxofoonkwartet Xasax en het ensemble Newt Hinton.
Apsara presenteert tevens solowerken voor blokfluit van Guus Janssen en Isang Yun. De Nederlander Guus Janssen gaat in zijn "Largo" terug tot Schotse doedelzakmuziek uit de renaissance. In zijn impressionistische "Miniaturen" laat de Koreaan Isang Yun zich beinvloeden door de Chinese schilderijen uit zijn ouderlijk huis.
Verder op het programma nog een viertal stukken voor triobezetting: twee werken met een minimalistische inslag: "Weltzeit" van de Duitse wiskundige Andreas Poth en "Standing" van de Japanner Jo Kondo. Het werk van deze laatste komponist wordt wereldwijd gespeeld en recent verschenen er opnamen van hem bij Hat Art en Deutsche Grammophon. Poth daarentegen is een vrij jonge komponist (°1967) die wel reeds verschillende blokfluitwerken gekomponeerd heeft.
Eveneens Duits -maar wel een generatie ouder- is Ernst-Albrecht Stiebler , van hem wordt een eerder meditatief werk gebracht. Het fantasievolle "Kaleidoscoop" van de Pool Kazimierz Serocki sluit het koncert af.
Kortom, APSARA brengt een skala van hedendaagse komposities, waarin afwisseling, kontrasten en amusement centraal staan.

Nathalie Houtman
is laureate van verschillende wedstrijden zoals Jeunes Solistes, Jong Tenuto en Concours Johann Sebastian Bach. Tijdens de wedstrijd Pro Civitate in 1997 won zij eerste prijzen in de kategorieen blokfluit en piano. Zij studeerde piano en blokfluit aan de konservatoria van Bergen en Brussel. Nathalie Houtman vervolmaakt zich momenteel verder aan diezelfde konservatoria.

Tomma Wessel
studeerde eveneens blokfluit en piano aan de konservatoria van Gent en Brussel en volgde tal van meesterkursussen. Als lid van het blokfluitkwartet Carré behaalde zij in 1997 de eerste prijs tijdens de Internationale Orpheus-wedstrijd voor hedendaagse kamermuziek in Antwerpen. In 1998 won Tomma Wessel met dit ensemble de derde prijs in de Internationaler Wettbewerb für junge Kultur Düsseldorf, waar Carré samen optrad met slagwerker Michael Weilacher.
Tomma Wessel musiceerde o.a. samen met Ex Tempore, Musica Antiqua Köln, Champ d'Action, Collegium Instrumentale Brugensis, Il Novecento, Het Vlaams Symfonieorkest en Das Urensemble, en zij werkte mee aan verscheidene radio- en CD-opnames.
Zij is docente voor hedendaagse blokfluitmuziek aan het Conservatoire Royal de Bruxelles en lerares blokfluit en kamermuziek aan het muziekkonservatorium van Brugge. In het kader van haar studie aan het Orpheus-Instituut werkt zij momenteel aan een instrumentatiegids voor blokfluit.

Julia Whybrow
studeerde blokfluit aan de Hochschule für Musik und Darstellende Kunst Frankfurt en aan het Sweelinck Conservatorium Amsterdam. In 1994 won Julia Whybrow de tweede prijs in de International Gaudeaumus Interpreter's Competition, en in 1995 de eerste prijs tijdens de Internationaler Blockflötenwettbewerb Calw (D). Op hetzelfde konkoers werd haar een speciale prijs voor de beste interpretatie van een hedendaags werk uitgereikt. In 1996 werd zij als vertolker voor nieuwe muziek gelauwerd tijdens het Nachwuchsforum der Gesellschaft für Neue Musik Deutschland. Zij koncerteerde als lid van het Newt Hinton Ensemble en gaf solo recitals in Nederland, Duitsland, Frankrijk en de VS. Zij nam een solo-cd met hedendaagse blokfluitmuziek op voor het label Cadenza en is docente aan de Hochschule für Musik und Darstellende Kunst Frankfurt.

BRANDON LABELLE & ACHIM WOLLSCHEID

De audio-art kunstenaars Brandon LaBelle (VS) en Achim Wollscheid (D) zijn internationaal gekend voor hun plaats-gebonden werk. Ook voor de Logos-zaal hebben ze een optreden in petto.
Wat ze precies gaan doen, blijft een verrassing maar ze vragen alvast aan het publiek om een cd naar keuze mee te brengen!
Dit is de omschrijving die ze zelf geven voor hun Logos-koncert:

Brandon LaBelle
Brandon LaBelle is een geluidskunstenaar en schrijver uit Los Angeles. Zijn aktiviteiten op het gebied van geluidsinstallaties en performance willen de aandacht vestigen op de fenomenale geluidsdynamieken die we kunnen waarnemen in ruimtes en objekten, bij publieke gelegenheden en interakties, in de taal en in het lichaam. Door het tentoon te stellen en uit te voeren integreert zijn werk de specifieke karakteristieken van elke ruimte of gebeuren, daarbij gebruik makend van bouwkundige anomalieën, toevallige vondsten en omgevingskarakteristieken in het werk zelf. Door een gerichte interaktie met materialen, gevonden geluiden, zelfbouw-elektronika en kontaktmikrofonen wordt de ruimte gebruikt als een "live instrument". In dit proces wordt het lichaam zelf opgenomen als een voorwerp dat geluid uitzendt, aldus de komplexiteiten van de identiteit aan de orde stellend. De interesse van LaBelle voor de specificiteiten van de site weerspiegelt zijn verlangen naar reflektie omtrent de verhouding tussen kunst en de bredere sociale omgeving.
Vorig jaar (januari 2001) was hij reeds te gast in Logos. Na een verkenning van de ruimte, bevestigde hij 2 motortjes aan de stalen konstruktie van de Tetraëder-zaal. Tijdens een fel gesmaakt koncert, gebruikte hij een minimum aan geluidsmiddelen: een plastic zak, vier kassette-spelers, zijn mond en de bevestigde motoren.
Brandon LaBelle is reeds tien jaar aktief als geluidskunstenaar; hij trad op en stelde tentoon in kunstgalerijen, musea en unieke lokaties in de Verenigde Staten en elders. Hij was te gast op het 9e Internationale Symposium voor Elektronische Kunst in Liverpool en Manchester, het Sampling Rage Festival in Berlijn, het ICA Londen, Roulette Music New York, het Arizona State University Museum en de "Sound as Media" tentoonstelling in het ICC van Tokio in januari 2000. Zijn tweede cd Maps of Tenderness verscheen in 1999 bij het Duitse Selektion-label; zijn recente Text=CD is een verzameling op taal gebaseerde geluidswerken. Hij is ook mede-uitgever van de recente publikatie Site of Sound: of Architecture and the Ear, gepubliceerd door Errant Bodies; daarnaast is hij ook kurator van de Beyond Music Series in het Beyond Baroque Center in Los Angeles.

Achim Wollscheid
Achim Wollscheid is een multi-media kunstenaar die al twintig jaren mee het uitzicht van de experimentele muziek bepaalt. Wereldwijd (vnl. in de VS, GB en D) gaf hij in gallerijen performances en presenteerde hij installaties. Zijn werk met geluid en klank wekten bij hem een interesse op in de relaties tussen klank, licht en architectuur. Dit is te merken aan zijn vele publieke, interactieve en elektronische projekten.
Net als LaBelle zijn de creaties van Wollscheid onlosmakelijk verbonden met bepaalde plaatsen. Hij ontwikkelde een systeem van komputergestuurd slagwerk (kleine hamertjes) die eenvoudig te transporteren zijn. Hiermee kan hij specifieke plaatsen en voorwerpen als stoelen, ramen, bestek,... die zich daar ter plekke bevinden, gebruiken als resonator (door die hamertjes daar tegen te laten slaan). Deze tientallen "electronische spechten" geven de plaats een nieuwe klankdimensie en doen de ruimte klinken als nooit tevoren. Wollscheid gebruikt niet enkel klank als materiaal maar vaak ook licht (in de vorm van komputergestuurde belichting). Zo bedacht hij een lichtkonstruktie in negen kamers (onderdeel van een groot gebouw met meedere flats) die zichtbaar was voor automobilisten en passanten. Terwijl die voor de verkeerslichten stonden te wachten, ging de belichting in de kamers aan en uit volgens een bepaald patroon (alsof iemand razendsnel in het gebouw rondliep en overal lichten aan en uit schakelde).
Veel van de kunstwerken die Wollscheid maakt, kunnen pas werken als het publiek of de voorbijgangers ook actief meewerken. "Connective Memory" bijvoorbeeld is gesitueerd in de inkomsthal van een middelbare school.
Het geluidsprofiel (van leerlingen in die hal) wordt geanalyseerd en opgeslagen. Als er een gelijkaardig geluid te horen is, laat een luidspreker een vroeger opgeslagen geluidsbestand horen. (Snuggere leerlingen kunnen hier snel gebruik van maken door bvb te roepen, fluisteren, in een grote groep te gaan staan,...)
Op een komplex patroon van verlichtingspanelen is te zien wanneer de komputer werkt. Tenslotte is ook de mogelijkheid voorzien dat leerlingen zelf hun eigen licht- en geluidspatroon ontwerpen omdat hen ook de basis van het gebruikte komputerprogramma uitgelegd wordt.
Achim Wollscheid is ook één van de medeoprichters van het gewardeerde multimedia label SELEKTION.

fragmenten uit een interview met Achim Wollscheid voor het label Crouton Music (www.croutonmusic.com)

Crouton Music: What inspired you to begin working with installations, and the combination of sound and movement?
Achim Wollscheid: That started when I was still doing (some kind of) rock music in the beginning of the 80s. I got really dissatisfied with the possibilities offered by effect devices (flangers, phasers, etc.) because they were just manicuring the sound, but not actually changing it, meaning they did something to the surface but not to the structure of music. Then I met another student who was into electronics (who was just building his own custom synthesizer) and asked him to build kind of a slot machine generator: one input for my guitar and four outlets for amps. Thus (I used long cords...) I could place the amps in the audience and the sound would switch on and off randomly. Neither me, nor the audience, was able to foretell where the next sound would be coming from. Because this caused quite noticeable results I got more and more interested in the possibilities to organize sound spatially and, vice versa, think about space as something influenced by time (as manifested in the musical flow). Since then the in and outputs have changed quite a bit because real time sound transformation enables you to conceive of space/sound not just as opposing and sometimes overlapping systems but also as systems whose internal structure/setup changes, depending on the way, for example, an audience approaches it.
CM: Talk about the "Nordpol Bridge" and "Connective Memory" projects, and what the ideas were based on and how they were developed.
AW: First a description: Nordpol-BrŸcke (Northpole bridge) spans the entrance to the so called city West Park in Bochum - the location of the old Krupp steel plant, which was demolished about 2 decades ago. My work started as a proposal for the bridge lighting: a flexible system which lights the bridge where the pedestrians actually move/walk... The basic idea is to regard the (cat)walk as a keyboard and the railings as monitors. In the case of just one person crossing, he/she will have a halo keeping pace. In the case of two persons crossing (presumably in different directions) the "halos" will start to interact with one another and if there is more traffic the patterns on the railing will get more complex. The basic question to start from was how to deal with social "noise" - not in terms of sound - but noise as a metaphor for social interaction: How do I change my action(s) if I see some other persons action commented on by a sort of feedback? Some technical details - the bridge is 80 meters long and scanned by 26 radar systems, there are 126 independently lightable panes on the railing, and the computer is located in one of the bridgeheads and can be readjusted by a modem. "Connective Memory" is a work for a school in my birth town Trier - kind of something I had to do to show the guys there what I'm up to. Itâs a high school with emphasis on technical education, meaning the students learn basic skills in programming, etc. The thing I did is to record the studentâs voices in the recess hall, to store them on a hard disc memory and to replay these voices when similar sound "events" occur (to let them sing a choir with the past, so to say). In front of the building a red checkerboard translates the sound events into light movements. Part of the concept is to have the students program the sound/light interface. Generally I regard "ARTWORKS" as functions (input/output facilities) which can be reprogrammed, if necessary: open systems which do not just enable interaction on a user's surface level but invite to actually intervene.
CM: How has your installation work changed since these projects, and in what ways do you see it developing further?
AW: It hasn't changed really. I have been pursuing these experiments/projects for more than a decade - for understandable reasons they are getting known more slowly than the sound works I do (sound travels just quicker...). The next projects will concentrate on intensifying the interactive approach.
CM: You've worked with light, sound, video, and film. How do you think each of these relate from a functional standpoint? Do you think some forms limit ideas where others allow more freedom? Talk about your ideas on this.
AW: That's pretty general... I think each medium has its own specific links to its contexts and its perception. When approaching a new work I have normally no preferences regarding a media. I choose the one which enables the most effective context/implant interaction. I think, the basic point is, that I generally do not regard artworks as independent (and I see no reason to claim why they should be) - but as more or less integrated parts of environments - which influence their reception and effect.
CM: When working with sound, explain your general goal.
AW: Sound is the best tool to do experiments with, because it is semantically uncompromised (relatively). Sound can be handled on different levels - like a sculpture (spacy), or like an information carrier (flat), it can direct time, but it can also interrupt and destroy. It's easy to handle (not system anarchy like in video) and cheap to transport (less bytes). People's biases are less severe than, for example, toward visuals. Well, there are a lot of advantages toward working with sound... I don't like putting out records - "results," and to actually "freeze" processes that were meant to stay in flux make me uneasy. No complaints, nevertheless. There are a lot of possibilities to adjust the picture...

M&M ENSEMBLE

De koncerten van het <M&M Ensemble> zijn een zoektocht naar een nieuwe interaktie tussen mens en technologie, één die verder gaat dan eenvoudigweg een effekt toe te voegen aan wat een muzikant speelt.
Tijdens dit koncert wordt de "gesture control" voor het eerst toegepast op de automaten. Deze techniek heeft dr. G.-W. Raes al eerder gebruikt in de Holosound (het "onzichtbare instrument"). Dankzij radar- en sonartechnologie kan de muzikant door driedimensionele bewegingen te maken een instrument bespelen. Deze techniek schept nieuwe mogelijkheden om bijvoorbeeld samen met de automaten te improviseren.
Elke luisteraar met zin voor avontuur is alvast welkom op dit koncert!

De prehistorie van het <M&M> ensemble...
Dat een van de basisideeen achter het M&M ensemble, meer bepaald de automatisering van lastige ambachtelijke aspekten van het musiceren om op die wijze meer aktuele vormen van muzikale expressie te ontwikkelen, helemaal niet zo'n nieuw, laat staan bizar, gegeven is, moge blijken uit het reklamefoldertje dat we hier in facsimile afdrukken.
Het zal de kritische lezer wel meteen duidelijk zijn dat ook de moderne term 'vapourware' op die reklametekst al voluit van toepassing was. Overigens hebben wij bij Logos ook een exemplaar van deze historische -ze is inmiddels een volle eeuw oud- vorsetzer pianola. Alleen is er nog wat restauratie werk aan de winkel...
Godfried-Willem Raes