Facility: tetrahedron studio laboratory workshop archive shop documentation center
 

Logos Instrument Building Workshop

Logos Atelier voor Instrumentenbouw

 

'Singing Fence' Projekt

praktische realisatie van een kunstwerk ontworpen door Frederik Van Simaey (2018)

Sing Sing, 2018

Aluminium en inox

Sing Sing is een sculptuur in de vorm van een metalen hek, dat nergens naartoe lijkt te leiden of niets begrenst. Het hek werd zo vervaardigd dat, wanneer je met een stok of staaf tegen de verschillende spijlen van het hek tikt, de melodie van Altijd is Kortjakje ziek te horen is. De de lengte van de verschillende spijlen zorgen voor een variatie in toonhoogte. De afstand tussen de verschillende spijlen zorgt voor het ritme. Het bekende kinderliedje verwijst naar de zorgeloze kindertijd van Van Simaey. Altijd is Kortjakje ziek is een kinderlied dat teruggaat op een bekend volkslied uit de achttiende eeuw. Het werk is een uitnodiging aan de bezoekers om zich te laten onderdompelen in deze nostalgie naar hun kinderjaren. Frederik Van Simaey (*1979, Kortrijk) duwt ons met de neus op dingen waaraan we voorbij dreigen gaan. Hij gebruikt schijnbaar waardeloze voorwerpen en transformeert deze aan de hand van minimale ingrepen tot een soort poëtische en artistieke raadsels. Zo creëert hij een spanning tussen concept, werkelijkheid en verwachting. Hij stelt zich hierbij vragen over de noodzaak van het creëren.

Beschrijving:

Een skulptuur die overkomt als een traliehek en die als je er met een stok langsheen gaat een melodie laat horen. De ontwerper wilde een overbekende melodie, met name het kinderliedje 'Altijd is Kortjakje ziek'.

Hier is de volledige 'partituur':

Realisatie:

Omwille van de klank en de duurzaamheid -het betreft een projekt voor openlucht opstelling op een openbare plaats in Kortrijk - werd gekozen voor weerbestendige en redelijk corrosievrije materialen: voor de klankbuizen, een harde aluminium legering, en voor de draagstruktuur, roestvast staal. Vanuit puur akoestisch perspektief zou de mooiste klank -rekening houdend met de gewenste lengte van de buizen- bereikt worden met buizen van ca. 10cm diameter en met een materiaaldikte van 10 mm. Daarmee zou evenwel het gewenste 'tralie' effekt niet kunnen bereikt worden. Daarom kozen we 30 mm diameter buizen met een materiaaldikte van 5 mm, een goed kompromis tussen harmoniciteit van de klank en gewenst vizueel effekt. Buizen met die diameter, alhoewel met een wat geringere wand dikte (2.4 mm) hadden we eerder al gebruikt voor onze kwarttoonsrobot <Tubi>. Dikwandige buizen uit brons werden ook overwogen, maar omwille van het uiterlijk enerzijds en de kostprijs anderzijds uiteindelijk verworpen.

De klankbuizen werden allemaal van een boorgat (4.5 mm) op een nodaal punt voorzien teneinde ze in de draagstruktuur te kunnen ophangen. De skulptuur bestaat uit twee aan elkaar gekoppelde delen, elk ongeveer 3 meter lang, zodat de totale 'afsluiting' een lengte heeft van iets meer dan zes meter. Om vandalisme te vermijden voorzagen we aan de onderzijde opgelaste korte kokers die verhinderen dat de buizen uit de struktuur kunnen worden getrokken. Bovendien verhinderen die ook het tegen elkaar aan kletteren van de klankbuizen. Aan de binnenkant worden deze korte kokers voorzien van een neopreen laag, wat voor enige mate van demping zorgt. De vertikale staanders worden op drie gegoten betonnen funderingsputten gemonteerd met telkens vier M16 bouten.

Berekening van de buislengtes en ophangpunten voor een kromatisch oktaaf in gelijkzwevende stemming::

noot (midi) berekende lengte effektieve lengte ophangpunt frequentie zoemtoon bovenkwint
60/72 1662 1660 117.6 524 Hz 51 midi 79 midi
61/73 1614   114.1 554Hz 52 midi 80 midi
62/74 1569 1570 110.0 589 Hz 53 midi 81 midi
63/75 1524   107.7 622 Hz 54 midi 82 midi
64/76 1481 1480 104.7 661 Hz 55 midi 83 midi
65/77 1438 1440 101.7 700 Hz 56 midi 84 midi
66/78 1399   98.9 738 Hz 57 midi 85 midi
67/79 1358 1358 96.0 786 Hz 58 midi 86 midi
68/80 1319   93.3 830 Hz 59 midi 87 midi
69/81 1280 1284 90.6 882 Hz 60 midi 88 midi
70/82 1245   88.0 932 Hz 61 midi 89 midi
71/83 1210 1207 85.5 986 Hz 62 midi 90 midi

Alleen de donker afgedrukte tonen en buizen worden in dit projekt gebruikt.

De voortgebrachte klanken, muzikaal genoteerd zijn : De onderste noten zijn de (zachte) zoemtonen. De met een akkolade aangegeven noten zijn de waargenomen toonhoogte en de bovenste noot, de sterkste aanwezige boventoon.

Wanneer we de buizen in volgorde aanslaan om de melodie te krijgen zijn volgende buizen en aantallen nodig:

  • 6 x Do
  • 6 x Re
  • 8 x Mi
  • 8 x Fa (de achtste noten laten we weg)
  • 10 x Sol
  • 4 x La

Totaal: 42 klankbuizen, 21 buizen per module.

Tijdproportioneel zijn er 48 vierde noot-waarden. Aangezien we de konstruktie in twee modules opbouwen, betekent dit 24 kwartnoten per module:

Afmetingen:

  • hoogte 2013 mm
  • breedte: 2 x 2930 mm = 5860 mm
  • diepte : 125 mm Verankering: 200 mm

12 Inox M16 bouten (inbus cilinderkop) in rawlpuggen ingeboord in beton. Tussen beton en voetplaten moet een dikke laag siliconen of Parabond 800 Hi-Tack worden aangebracht omdat de grondplaat niet zuiver vlak kan zijn vanwege de noodzakelijke dikke lasnaden aan de opstanden..De M16 bouten moeten in roestvast staal zijn. De bevestigingsplaten mogen desgewenst tot 100 mm onder het grondnivo worden gebracht en met aarde bedekt worden.

Hier is de maatschets voor het gieten van de fundering en het boren van de verankeringsgaten:

Aanbevolen afmetingen van de betonfundering: 500 x 500, diepte (afhankelijk van de bodem) minstens 600 mm. De ankergaten mogen pas in het beton worden geboord wanneer de struktuur ter plaatste is en de maten van de struktuur kunnen worden overgenomen van de voetplaten. Die gaten kunnen immers afwijken van het plan als gevolg van de krimp in de lasnaden.

Frontale projektie van de konstruktie (horizontaal verkort getekend):

Duurzaamheid:

de draagstruktuur is volkomen onderhoudsvrij, want geheel vervaardigd en gelast uit roestvast staal. De aluminium buizen kunnen na verloop van tijd sporen van corrosie vertonen. Dit verandert niets aan de klank. De corrosielaag (aluminium oxide) beschermt het basismateriaal tegen verdere aantasting. Daarom is het beter die laag niet te verwijderen. Wanneer de corrosie een zwart aanschijn vertoont is de oorzaak te zoeken in uitlaatgassen en luchtverontreiniging. Anodizeren van de buizen is een remedie, maar is een industrieel proces dat we bij Stichting Logos niet kunnen uitvoeren.

Gebruikte metaallegeringen:

  • roestvast staal: AISI304 (draagstruktuur)
  • lasmateriaal en ophangstaven: AISI316
  • aluminium: AlMgSi 0.5

Medewerkers aan de realisatie en de konstruktie van dit projekt:

  • Mattias Parent (research and construction)
  • Lara Van Wynsberge (tuning and construction)
  • Laura Maes (project supervision)
  • Philippe Henrion (welding assistent)
  • Godfried-Willem Raes (metal and welding works, structural design, research)

Bouwdagboek:

20.10.2017: Eerste kontaktname van Frederik Van Simaey met het oog op de realisatie van een publieke klankskulptuur
04.12.2017: Werkbespreking klankbuizen: ontwerp en berekening.
17.04.2018: Werkbespreking bouwopdracht.
04.05.2018: Praktische werkbespreking voor de realisatie van het projekt.
07.05.2018: Plaatsing bestelling materialen bij Demar-Lux.
23.05.2018: Werkbespreking ontwerpschetsen met Frederik Van Simaey.
24.05.2018: Software uitgewerkt voor de berekening van de lengte van de buizen in funktie van de gevraagde toonhoogtes. Het grootste interval voor de gevraagde melodie is een sixt. Hier is de bronkode van het berekeningsprogramma, gebruik makend van de PowerBasic console compiler. Het programma maakt een tekstbestandje aan met de juiste lengtes van de nodige buizen.
25.05.2018: Aflevering van de bestelde inox proflielen en aluminium buizen. Maken van een eerste test-buis en grondige opmeting daarvan teneinde de materiaalkonstanten te kunnen berekenen. Aanpassing berekeningsprogramma aan de meetresultaten. Zagen van de gewenste klankbuizen. Verifikatie van de stemming. Boren van de ophanggaten. Ontbramen.[3 mandagen werk]
26.05.2018: Berekening van de uiteindelijke maatvoering voor het lasplan. Op maat snijden van de 50 x 50 x 6 profielen voor de demper-dragers. Laswerk op de demperdrager voor module 1. Alle vierkante profielen -behalve de twee op de uiteinden ( 100 x 100 x 8) gelast. De twee kokers aan de uiteinden mogen past gelast worden nadat de demperdrager op de vertikale koker is gelast.

Maatvoering voor module 1::

noot upperside   sum   underside   sum
  100 pole     100 pole  
  45   45 start module 1 20   20
60 50   95   100   120
  70   165   20   140
60 50   215   100   240
  70   285   20   260
67 50   335   100   360
  70   405   20   380
67 50   455   100   480
  70   525   20   500
69 50   575   100   600
  70   645   20   620
69 50   695   100   720
  70   765   20   740
67 50 50 815   100   840
  70   885   20   860
gat 50 190 935   100   960
  70   1005   20   980
65 50 50 1055   100   1080
  70   1125   20   1100
65 50   1175   100   1200
  70   1245   20   1220
64 50   1295   100   1320
  70   1365   20   1340
64 50   1415   100   1440
  70   1485   20   1460
62 50   1535   100   1560
  70   1605   20   1580
62 50   1655   100   1680
  70   1725   20   1700
60 50 50 1775   100   1800
  70   1845   20   1820
gat 50 190 1895   100   1920
  70   1965   20   1940
67 50 50 2015   100   2040
  70   2085   20   2060
67 50   2135   100   2160
  70   2205   20   2180
65 50   2255   100   2280
  70   2325   20   2300
65 50   2375   100   2400
  70   2445   20   2420
64 50   2495   100   2520
  70   2565   20   2540
64 50   2615   100   2640
  70   2685   20   2660
62 50   2735   100   2760
  45   2780 lasnaad 20   2780
  50 pole   einde module 1 50 pole  
               

Module 2: (apart froms the notes, the sizings are identical to module 1.)

noot upperside   sum   underside   sum
  50 pole     50 pole  
  45   45 start module 2 20   20
67 50   95   100   120
  70   165   20   140
67 50   215   100   240
  70   285   20   260
65 50   335   100   360
  70   405   20   380
65 50   455   100   480
  70   525   20   500
64 50   575   100   600
  70   645   20   620
64 50   695   100   720
  70   765   20   740
62 50 50 815   100   840
  70   885   20   860
gat 50 190 935   100   960
  70   1005   20   980
60 50 50 1055   100   1080
  70   1125   20   1100
60 50   1175   100   1200
  70   1245   20   1220
67 50   1295   100   1320
  70   1365   20   1340
67 50   1415   100   1440
  70   1485   20   1460
69 50   1535   100   1560
  70   1605   20   1580
69 50   1655   100   1680
  70   1725   20   1700
67 50 50 1775   100   1800
  70   1845   20   1820
gat 50 190 1895   100   1920
  70   1965   20   1940
65 50 50 2015   100   2040
  70   2085   20   2060
65 50   2135   100   2160
  70   2205   20   2180
64 50   2255   100   2280
  70   2325   20   2300
64 50   2375   100   2400
  70   2445   20   2420
62 50   2495   100   2520
  70   2565   20   2540
62 50   2615   100   2640
  70   2685   20   2660
60 50   2735   100   2760
gat 45   2780 lasnaad. 20   2780
  100 pole   end module 2 100 pole  
               
Laswerk voor de eerste demper houder: Nazicht levering inox Demar Lux: de gevraagde verzaagde kokers 50 x 50 x 6, op lengtes van 50 mm ontbreken, evenals een volle lengte ( 6 m) kokerprofiel 50 x 50 x 6.

27.05.2018: Uittekenen van het verankeringsplan voor de fundering in beton. Snijden van de voetplaten (300 x 200 x 10) en boren van de verankeringsgaten M16. Uittekenen hoogteplan op schaal. Laswerk voor de tweede demperhouder afgewerkt. Alle laswerk met 2.5 mm inox 316 elektroden uitgevoerd. Moeten de naden geslepen worden? Horizontale projektie uitgetekend: De dummy lasnaden om de profielen terug redelijk recht te maken, voeren we pas uit wanneer we de dragers voor de buizen afgelast hebben en ook die doorbuiging bekend is. Het materiaal daarvoor (50 x 50 x 6 koderprofielen) is evenwel nog niet geleverd. Ook nieuwe inox laselektroden moeten ingekocht worden (Welda).
28.05.2018: Uittekenen en narekenen van de frontale projektie met maatvoeringen. Op lengte brengen van de vertikale kolommen (2000 mm). Assemblage-boringen uitgevoerd op de middenkolom. De middenkolommen worden aaneengeschroefd met 3 inox bouten met inbus cilinderkoppen M12 x 120. In te kopen: bouten M12 x 120, inox, AISI 316 laselektroden (2.5 en 3.2 mm), argon gas, slijpschrijven, staalvijlen, schuurbanden...
29.05.2018: Naar Welda om inox laselektroden (Hilco, Hilchrome 316R) ) en Wolfram elektroden voor TIG. Honen van de boorgaten op de middenkolom. Lassen van de voetplaten op de vertikale kolommen. De bovenkanten van de kolommen moet nog dichtgelast worden. Argon geleverd, TIG laswerk kan doorgaan. Atelier bezoek Frederik Van Simaey. 100 x100 x 3 plaatjes uitgesneden om de bovenkant van de vertikale kolommen af te dichten.
30.05.2018: Dichtlassen met TIG van de kolommen met de 100 x 100 plaatjes. Op de middenkolom wordt het sluitplaatje slechts halfgelast. Draagstoelen maken voor de montage en het aanlassen van de demperhouders. Tijdelijke afstandhouder 2780 mm voorzien voor de drager van de klankbuizen. Levering Demar-Lux uitgesteld tot volgende week... We worden technisch werkloos... Inmiddels kunnen we al werk maken van de PTFE (Teflon) afstandshouders voor de alu-buizen. Deze moeten 5 mm dik zijn, diameter 20 mm, met een boring van 4.2 mm. Ze mogen niet knellen, want dan klinkt de buis dof.
31.05.2018: Lastekening overgebracht op het werkstuk. Werksessie met Philippe Henrion: inlassen van de demperdragers op de vertikale kolommen. Laatste vier 100 x 100 x 50 x 8 kokersekties voor de dempers opgelast. Experimenten met geschikte materialen voor de binnenbekleding van de demperkokers.
01.06.2018: Technisch werkloos wegens vertragingen in de leveringen van Demar-Lux.
05.06.2018: Levering van roestvast staal door Demar-Lux zou voor morgen kunnen zijn...
06.06.2018: 16u40: levering Demar-Lux, laswerk kan worden voortgezet...
07.06.2018: Drilling all holes for the suspension of the tubes. Full day of welding work on the tube holder structure.
08.06.2018: Assembly of the entire structure. Assistents required. Atelierwerk met Lara Van Wynsberghe, Frederik Van Simaey en Mattias Parent. De eerste klankbuizen kunnen gemonteerd worden. Inkoop neopreen rubberband (De Mulder bvba) en kontaktlijm.
09.06.2018: Vijlen en schuren. Verdere montage.
10.06.2018: Inkleven van de neopreendempers in de 100 x 100 x 8 kokerprofielen. Hiervoor wordt kontaktlijm toegepast. Oplosmiddel: tolueen.
12.06.2018: Verder werk met het inkleven van de neopreendempers. Definitieve montage van de klankbuizen in de struktuur.
14.06.2018: Finale testmontage van het geheel...
15.06.2018: Hoeken van de neopreen dempers gekit met zwarte siliconencompound.
16.06.2018: Clean-up and engraving.. Lasspatten weggeslepen.
17.06.2018: Berekening en konstruktie van de ontbrekende diatonische noot Si (71/83). We berekenden meteen ook het volledige kromatisch oktaaf.
19.06.2018: Transport van de konstruktie naar Kortrijk. Opstelling ter plaatse.

 

 

 
Last updated: 2018-06-19