Godfried-Willem Raes

'Linac II'

Voor groot robotorkest

 

november 2020- augustus 2022


In 2020 werd ik gediagnoseerd met stembandkanker. Ook met mijn beide longen bleek er een en ander aan de hand, maar dat was op korte termijn minder onrustbarend. De stembandkanker, van het plaveiselcel type zoals bleek uit de biopsie, had ik zelf al opgemerkt door enkele symptomatische veranderingen in mijn eigen stemgeluid. Ik kon het ook zelf zien op de beelden van de laryngoscopie in het ziekenhuis. De kwaadaardigheid kon worden bevestigd door een PET-scan:
Er waren twee mogelijke behandelingen: een micro-chirurgische ingreep op mijn stembanden teneinde het gezwel daar weg te halen (met een risico op blijvende stomheid) ofwel radiotherapie. Na lang beraad besliste ik te gaan voor radiotherapie. Daarvoor moest ik gedurende zes weken, dagelijkse bestralingen ondergaan in een Linac Elekta machine:
Daarop werd ik, liggend en voorzien van een bestralingsmasker dat het hele hoofd immobiliseert, vastgemaakt. De geluiden van de machine, een afregelcyclus, een rekenpauze, een herinstelling en uiteindelijk de bestralingscyclus in twee fazen, vormden, met volledig respecteren van de ritmiek en de tijdsduren, de basis voor deze kompositie die dan ook een muzikaal ge-interpreteerde herbeleving van de hele radiotherapie is. Gedurende en na de behandeling, bleef ik een zestal weken zo goed als stom wat ik als behoorlijk beanstigend ervoer.

Nu,2022, twee jaar later, blijkt het gezwel helemaal verdwenen te zijn. Hoewel regelmatige kontroles nodig blijven, ziet het er naar uit dat de stembandkanker genezen is.

Het muziekstuk, wanneer in zijn geheel gespeeld door het robotorkest, duurt 43 minuten. Hoewel de zevenentwintig cycli waaruit het is opgebouwd, telkens aanzienlijk verschillend zijn, konden we ons best voorstellen dat het stuk als langdradig zou kunnen overkomen. Daarom beslisten we het publiek inspraak te verlenen in het verloop van het stuk: er mag -bij handopsteking vanuit de zaal- gestemd worden. Vanzodra een meerderheid van de luisteraars van oordeel is dat het zo wel voldoende is geweest, berekent het programma dat aan de basis ligt van uitvoeringen van dit stuk -het verloopt immers, net zoals de Linac Elekta bestralingsmachine zelf, volkomen algoritmisch- een geschikte finale voor de kompositie. Zowel de vorming van de melodien als het toegepaste kontrapunt zijn geworteld in wiskundige getalteorie. In dit geval, gebruik makend van dozenale getallen, een 12-tallig getalstelsel, wat zich eenvoudig laat toepassen op de 12-noten chromatiek van het westers gelijkzwevend toonstelsel.

Voor wie niet (meer) zo goed vertrouwd is met getallenleer, brengen we in herinnering dat elk rationaal getal kan worden geschreven als een breuk van twee gehele getallen. Een typische eigenschap van deze getallen is dat de rest van die deling altijd een sekwens cijfers oplevert met een staart die zich alsmaar weer herhaalt. Die sekwensen berekenden we en selecteerden we op lengte en intervallische verscheidenheid.

Het mentaal berekenen van de hier gebruikte rationale getallen melodien was mij een ongelooflijke steun in het vermijden van paniekaanvallen tijdens de bestralingssessies. Je moet immers volkomen onbeweeglijk in de machine blijven en zelfs slikken -zoal mogelijk- moet volledig worden onderdrukt.

Een eerste preliminaire versie van het stuk -het onstaan ervan viel volop in de periode van de Corona pandemie, waardoor publieke koncertvoorstellingen onmogelijk werden gemaakt- werd uitgevoerd en gestreamd op het internet via de Facebook pagina van Stichting Logos in het najaar van 2020. In de maand augustus 2021 was er een (tijdelijke) versoepeling van de Corona maatregelen, en kon de eerste echt publieke voorstelling doorgang vinden. Een volledige versie van dit stuk is voorzien voor uitvoering op 18 augustus 2022. Bij die gelegenheid hopen we ook een opname te kunnen maken. De orkestratie maakt gebruik van zo goed als het volledige robotorkest en bouwt geleidelijk aan op.


Technische nota voor uitvoeringen: de source kode voor dit stuk is C:\\B\pb\gmt\gw_algoko\rational\rational.inc. Gekompileerd binnen GMT moet het worden gespeeld met gmt_alg.exe, waarbinnen in het menu van de algoritmische komposities, Rational Melodies moet geselekteerd worden. Het stuk begint na het aktiveren van de intro taak. Cockpit slider 0 kan worden gebruikt om het stuk te versnellen, door de lusteller met de via de slider ingestelde waarde te incrementeren. De maximale waarde is 5, waarbij de bestralingen in cycli van een week verlopen. De versie die voor Klara werd opgenomen en uitgezonden op 11 januari 2022 is zo'n verkorte versie, geschikt gemaakt voor radiouitzending. We hopen binnenkort een opname te kunnen maken van het gehele stuk, want de kansen dat het later nog in de volledige versie zal kunnen worden uitgevoerd zijn uitermate klein geworden. Richard Taruskin, een notoir tegenstander van algoritmische kompositie en robotica, mag dan dit jaar wel overleden zijn, vele muzikologen die in zijn intollerante kielzog opereren leven nog en bekleden vandaag uiterst machtige posities in het muziekleven.
Dlp
Godfried-Willem RAES
Public Domain, 2020/2022

P.S.: Voor uitvoeringen van dit stuk moeten noch mogen auteursrechten worden betaald. Elke poging tot inning van auteursrechten naar aanleiding van publieke uitvoeringen van dit stuk kan gerechterlijk als poging tot afpersing worden vervolgd.


D Back to Godfried-Willem Raes homepage D Back to catalogue of compositions by Godfried-Willem Raes D             Back to the logos website