Bellenorgel
"Bellenorgel" is a automatic sound-sculpture project constructed around one central electromechanical counter, by which, in a permanently alternating way devices, having in common that they are conceived as acoustical signals, are actuated. Acoustical signals are very common to all of us be it electrical or mechanical bells, buzzers, ding-dongs, telephonebells, doorbells, claxons, horns, alarmbells, sirens, bip-bips, metronomes, testsignals, and so on.
It took me more than two years to collect and to select the complete set of devices build-in into this machine. All acoustical signals which generally are used to make people move in connection to a physical or non-physical barrier were selected for this project. This can be most clearly explained by the example of the door-bell: on the one hand, the street, domain of publicity - and associated to it, all connotations of danger, agression, vulnerability, movement, perceptibility,... - on the other hand, the house, temple of privacy, with its connotations of safety, propriety, rest, love, tenderness, protection.
These socio-culturally determined antipodes are connected to each other at only one point : a very solid and normally closed door. This door can be opened by anyone who is inside, but coming in from outside it is only possible for those who got an autorisation (the key). The outsider has no socially accepted way to come in, except when he got the explicit autorisation from the insider. All contacts with the strange and hostile outerworld passes via the door and through an acoustical signal: the doorbell.
Regardless of who may be outside and rings (asks authorization), it is always the same bell ringing, one only signal. The signal doesn't tell you anything more then : there is any outsider who wants to come in. The signal is non-personal, conceived to warn you from any outsider who may be harmfull to insist about his strangerness, to create a distance. Therefore it may be humiliating, to have to ring at your own house, just like a stranger, if by accident you have forgotten your keys. The bell is warning you of all the strange and hostile outside environment.
On the other hand, it is a way to make people move from one situation into another. To go on with the same example, when the bell is ringing, you may have a alternative open the door or not, look through the window who the stranger is, curse if you were just doing a job you cannot just leave at it is, given an instruction to another person inside the house, and so on, in any case, hearing the ringing of the bell places you in front of a choice, an alternative-behavior in which you have to take a decision.
This aspect of an acoustical signal can be made even more clear when we think about fire-bells, alarmbells, sirens. These signals are not messages without engagement, on the contrary, they force us to react by a certain behavior, which will be different in function of the agreement (a third aspect) made about these signals. Members of the fire-brigade will, when they hear alarm, immediately jump into their trucks and go to the fire. Other persons may go and look if there is no chance that the fire would do some harm to their property, then they may follow their sense for the sensational and go and look at the fire. The bell of my typewriter forces me to take another line. The bell in a shop triggers me to look for my wallet. Polices sirens may move aside anyone from the streets.
The aspect of the consent is important as well. Only bell and signals we know place us in front of an alternative behavior, because we have learned their meanings or choosen ourselves a meaning for them. A problem rises when we hear an acoustical signal we do not recognize either we interprete it as an equivalent for another known signal and react along this line (this happens when for instance, police changes the makes of their sirens) either we neglect the signal and consider it as intended for someone somewhere else, either we may feel concerned, but don't know at all what's expected from us. In this case we may have emotions in between hesistation and panic. Specially this last case is very interesting and formed one of my basic ideas in constructing this "Bellenorgel".
Some of the signals it produces may cause a certain recognition to most people; and there the meaning will be actualised or a reflex stimulated. Therefore the project as a whole will not be completely strange to most people. Nevertheless by the very different context (either the junk-machine, painted in fluorescent colours by Moniek Darge, or the sound coming from your speaker system - which forms anyway a less different context for the project) the perceived and known signal will not cause you a normal reaction to it, but will cause the quasi subconscient start to this reaction, just an refrened impulse. Therefore, after a long period of listening the machine becomes insufferable. The unknown signals it produces may be perceived either as noises without any clear reference to signals, other may give you a fright, another may remind you... Listening aside will anyhow be excluded.
A fourth aspect deals with the fact that acoustical signals are always more or less unexpected when they happen. They are sudden, abrupt and often gives us fright, even in the case we recognize the signal. In fact, such signal may hit us at any imaginable moment. A bell able to sound at any unexpected moment, makes us a bit anxious. The more unexpected an acoustical signal, the more it the creates anxiousness. What do we think if the phone rings, when we are already asleep for a long time, in the middle of the night!
I dealed with this aspects in constructing the machine. Besides a certain amount of periodicity there is a programmable amount of a-periodicity and so, the aspect of predictibility is technically realized. The machine as it appears on the LP record, is running 60 % in a self- programming way. "Bellenorgel" as a project, can be adapted to a lot of very distinct situations; it can be an environment in which it controls a series of slide projectors, it can be a central part in a music-theatre piece performed by the Logos-Duo, and stands on its own in the form of a record...
For me, as an experimental music-maker, it means a cry, a signal in a slowly defeaned world, in which maybe only the sudden noises of claxons, horns and bells, can break some tiny part of the continuity of our colonized daily live. Music making becomes more and more difficult, the creativity is oppressed, all non-verbal noise taboeed, it is like feeling a knife on our throat, it cuts, our last resort is to pull the alarmbell.
A link to the original webpage can be found here: http://logosfoundation.org/instrum_gwr/bellenorgel/bellenorgel-eng.html
Het Bellenorgel
Het bellenorgel is een projekt opgebouwd rond een enkel centraal elektromechanisch werkend en programmeerbaar telwerk, waardoor op telkens wisselende wijze toestellen in werking worden gesteld die met elkaar gemeen hebben, te zijn gekoncipieerd als akoestische signaalgever. Akoestische signaalgevers zijn ons allen erg bekend in de vorm van elektrische of mechanische klokken en bellen, zoemers, ding-dongs, telefoonbellen, alarmbellen, deurbellen, claxons, toeters, wekkers, sirenes, bip-bips, metronooms, kleppers, testsignalen, en wat al dies meer ... De verzameling dergelijke signaalgevers, bijeengebracht voor dit projekt en in deze machine ingebouwd, ontstond na jaren zoeken en vergaren. Om technische redenen was het niet mogelijk ook een uitgebreide reeks grotere claxons op te nemen, in eerste plaats omwille van hun doorgaans erg hoog stroomverbruik, waardoor zware en dure transformatoren nodig zouden zijn geweest. Afgezien dus hiervan, hebben we dan al die signaalgevers overgehouden en opgenomen, die normaal worden aangewend om mensen in verband met een al dan niet fysische grens, in beweging te brengen. Dit laat zich het duidelijkst illustreren aan de hand van de deurbel : de straat enerzijds is domein van de openbaarheid - met daaraan verbonden konnotaties van gevaar, kwetsbaarheid, zichtbaarheid, beweging, agressie - het huis anderzijds, tempel van privacy - daaraan verbonden : bescherming, geborgenheid, eigendom, onzichtbaarheid, geslotenheid, rust, veiligheid, liefde -. Deze twee (sociaal-kultureel bepaalde) antipoden zijn op een enkele plaats met elkaar verbonden : bij middel van een normaal steeds gesloten en stevige deur. Deze deur kan van binnenuit door ieder die zich binnen bevindt worden geopend, maar omgekeerd, kan dit slechts geschieden door hen die daartoe van binnenuit machtiging (in de vorm van de sleutel) hebben gekregen. De buitenstaander beschikt over geen enkele sociaal aanvaarde mogelijkheid binnen te treden, tenzij met de uitdrukkelijke toestemming van de binnenstaander. Het kontakt met de vreemde vijandelijke buitenwereld bestaat langs de deur, en dit kontakt dient te worden aangevraagd bij middel van een akoestisch signaal, namelijk de deurbel. Wie er ook buitenstaat en aanbelt - toelating vraagt - steeds klinkt dan eenzelfde bel, eenzelfde signaal. Het signaal zegt niets over de buitenstaander dan dat hij buitenstaander is en niets meer. Het signaal is onpersoonlijk, opgevat om a priori elke buitenstaander het etiket "gevaar" op te kleven, om het vreemd zijn te benadrukken, om een afstand te scheppen. Daarom wordt het ook vaak als vernederend ervaren, de sleutel van je eigen huis te vergeten en aan je eigen huis te moeten aanbellen, als een vreemde. De bel klinkt als verwittiging, als waarschuwing voor het vreemde, vijandelijke.
Daarnaast is zij tevens een middel om mensen in beweging te brengen, van de ene situatie in een andere te doen overgaan. Om in ons voorbeeld te blijven, als de bel gaat kan je al dan niet de deur gaan openen, aan het raam kijken wie de vreemde is, hoho roepen, als je net met een karwei bezig bent die je niet zomaar kan achterlaten, een instruktie geven aan een huisgenoot en dergelijke meer. In ieder geval plaatst het horen van het belsignaal je voor een keuzesituatie, voor een gedragsalternatief waarin je een beslissing dient te nemen.
Dit aspekt van het akoestisch signaal is overigens nog duidelijker wanneer we denken aan een brandbel, alarmbel of aan een sirene. Deze signalen zijn geen vrijblijvende mededelingen, integendeel, zij verplichten tot een bepaald gedrag, dat evenwel naargelang de afspraak die bij het signaal hoort (een derde aspekt) verschillend zal zijn. Leden van een brandweerkorps zullen bij het horen van de brandbel hals over kop in of op hun voertuig duikelen en zich naar de plaats van het onheil begeven. Anderen zullen eerst kijken of de brand niet hen persoonlijk dreigt te treffen, vervolgens, al dan niet des mensens spektakelzucht volgen en gaan kijken ter plaatse. De bel van de overweg verplicht de weggebruiker tot bijzondere aandacht en tot stoppen. De bel van mijn schrijfmachine, verplicht mij een andere regel te nemen. De bel van de kassa doet mij naar mijn centen grijpen. De wekker schudt mij wakker. De ambulance-sirene veegt iedereen van het wegdek weg.
Ook het aspekt afspraak is belangrijk. Alleen de bel en andere signalen die ons bekend zijn (hetzij doordat hun betekenis ons op een of andere wijze werd geleerd, hetzij doordat we hun betekenis zelf hebben bepaald) plaatsen ons voor een gedragsalternatief. Het akoestisch signaal dat ons echter niet bekend is, wanneer we ermee worden gekonfronteerd levert een probleem op : ofwel interpreteren we het als synoniem van een ander bekend signaal en reageren we overeenkomstig (dit is bijvoorbeeld het geval geweest toen de Brusselse politie van de klassieke loeiende tweetoonsclaxons is overgestapt op de Amerikaanse elektronische sirene, zonder daarvan op voorhand het publiek op de hoogte te brengen); ofwel negeren we het signaal en gaan we ervan uit dat het wel voor een ander bedoeld zal zijn geweest; ofwel geeft het signaal wel degelijk aanleiding tot een betrokkenheid, maar weten we wel dat van ons iets verwacht wordt, zonder evenwel te weten wat, m.a.w. we ontwikkelen gevoelens die varieren van twijfel tot paniek. Vooral dit laatste geval is erg boeiend, en is een van de gegevens waarvan we zijn uitgegaan bij het opzetten van ons bellenorgel. Enkele van de signalen die erdoor worden voortgebracht zullen voor wellicht iedereen een bepaalde herkenning, een bepaalde betekenis oproepen, zodat het gehele projekt niet als volkomen vreemd kan overkomen. Door de verschillende kontekst echter zal het bekend signaal echter geen aanleiding geven tot het normale gedrag, maar de welhaast onderbewuste aanzet daartoe, een impuls, zal worden onderdrukt. Daarom ook wordt de machine na langere tijd onuitstaanbaar. Onbekende signalen die erdoor worden voortgebracht zullen in het ene geval als geluid zonder duidelijke signaalfunktie worden opgenomen, andere zullen je doen schrikken, nog andere zullen een herinnering oproepen ... Ernaast horen kan je echter niet.
Een vierde aspekt heeft te maken met het nagenoeg steeds min of meer overwachte van het akoestisch signaal. Het akoestisch signaal is plots, abrupt en niet zelden schrikken we ervan op, ook als het signaal ons bekend is. Principieel kunnen we op elk denkbaar ogenblik door zo'n signaal worden getroffen. Een bel die op een, ons onbekend ogenblik, kan rinkelen, wekt een zekere angst. Hoe onverwachter een akoestisch signaal komt, hoe angstaanjagender het eigenlijk is. Denken we maar eens wat er in ons hoofd zou omgaan, wanneer de telefoon zou rinkelen wanneer we reeds lang te bed zijn, in het holst van de nacht. Ook van dit aspekt is een stukje in het bellenorgel ingebouwd, doordat naast een zekere periodiciteit ook een programmeerbare hoeveelheid a-periodiciteit en dus onverwachtbaarheid werd voorzien.
Het bellenorgel als environnement laat zich aanpassen aan de meest diverse situaties: het kan mobiel worden gemaakt en op een kar door de straten worden voortbewogen, het kan als tentoonstellingsprojekt al dan niet met door het orgel gestuurde diaprojekties worden opgebouwd, het kan deel uitmaken van een voorstelling met deelname van akteurs en/of musici, er kan een voorstelling op zichzelf rond worden opgebouwd, het kan ook, in grote vlakke ruimten, zelfstandig rondrijden en daarbij doorlopend van snelheid en richting veranderen ...