Uit: ‘Het Laatste Nieuws’, 01.08.2001

”EEN AUTOMAAT SPEELT BETER DAN EEN VIRTUOOS”

GESPREK MET GODFRIED-WILLEM RAES, MERKWAARDIG MUZIKANT

GENT

   Vanavond treedt Godfried-Willem Raes (49) samen met enkele studenten van het conservatorium op in de zaal van Stichting Logos. Bij het concert komen wel trommels, een piano en andere “klassieke” instrumenten kijken, maar het ensemble bespeelt geen enkel instrument rechtstreeks. Altijd met een computer als tussenpersoon probeert Raes de kwaliteit van de muziek op te drijven.

Bart DE SCHAMPHELEIRE

Hoe komt iemand erbij om muziekautomaten te beginnen maken?

“Zoals veel kinderen ging ik op kleinburgerlijke wijze piano studeren. In 1968 had ik daar ineens genoeg van. Ik was het beu om oude muziek te spelen terwijl de gasten van andere kunstdisciplines steeds mochten experimenteren. In 1970 werd ik van het conservatorium gegooid en ontstond Logos.

In die periode maakte ik ook mijn eerste bellenorgels, muziekautomaten met voornamelijk bellen en claxons. Ik combineer in die muziekautomaten mijn passie

“IK WIL VAN IEDER APPARAAT WETEN HOE HET IN MEKAAR STEEKT”

voor muziek en mijn niet aflatende drang om van alles te willen weten hoe het in elkaar steekt”.

Maar wat is het nut van een muziekautomaat? U kan toch evengoed zel muziek maken  want u bent docent compositie aan het Gents conservatorium?

“Het nadeel van musiceren is dat je een instrument moet beheersen om iets te kunnen doen. Door automatisatie probeer ik los te komen van dat ambachtelijke en tegelijk ga ik met de apparaten verder dan het menselijke kunnen.

Automaten kunnen meer dan virtuozen, in West-Europa hebben we trouwens geen virtuozen meer. Soit, als ik een piano-automaat in mekaar knutsel heeft dat apparaat veel meer vingers dan een doordeweekse pianist, zodat de automaat ook ingewikkelder stukken kan spelen”.

De leerkrachten in de muziekscholen zullen uw theorie niet graag horen. Hun klassen zullen leeglopen, iedereen zal een muziekautomaat kopen.

“Dat klopt niet, het is zeker niet mijn bedoeling om mensen te vervangen door automaten. Het is gewoon een manier om verder te gaan dan het menselijke kunnen, een manier om nieuwe mogelijkheden te ontdekken. Bovendien ben ik van mening dat virtuositeit niet de kern van het musiceren is. De liefde voor de muziek is belangrijker dan heel snel je vingers over een klavier kunnen bewegen. En die feeling voor muziek heb je ook nodig om een automaat te kunnen bedienen. Net als muzische vorming, iedereen die meewerkt aan het project studeert aan het conservatorium. Anders kan je als een halve gare wel op dat toetsenbord van de computer zitten tokkelen, maar je weet niet wat voor muziek je precies aan het maken bent”.

Tja, wat voor muziek maakt u eigenlijk? Moeten we dit bij de elektronische muziek onderbrengen?

“Nee, helemaal niet. Bij elektronische muziek is alles heel synthetisch en die steriele geluiden beginnen na een tijdje serieus te vervelen. Wij gebruiken computers om de automaten te besturen, maar de klank die we produceren is nog steeds akoestisch.

Zo bestaat de percussie-automaat uit zeven trommels met op elke trommel enkele drumsticks die op elektromagneten gemonteerd zijn. Met elektrische impulsen bedien je de magneten en maak je muziek. Door op de computer toetscombinaties in te voeren en balkjes te verschuiven verander je het ritme van de drums. We spelen dus geen voorgeprogrammeerd werk, maar kunnen tijdens de voorstelling ook beginnen improviseren”.

De automaten zijn allemaal gigantisch. Hoeveel tijd kruipt er in de ontwikkeling van zo’n muziekmachine?

“Om een automaat te ontwikkelen en te bouwen heb je al snel een jaar nodig. Met mijn medewerkers doen we alles zelf: van het framewerk lassen tot computerprogramma’s schrijven. In totaal heb ik al twaalf automaten klaar en de plannen voor de ontwikkeling van een contrabasautomaat liggen op tafel.

De strijkpartij automatiseren is een uitdaging, maar ik ben er van overtuigd dat het me zal lukken. De keuze voor de contrabas om mee te beginnen ligt voor de hand. Je begint best met het grootste instrument, hoe kleiner het instrument hoe fijner de techniek en hoe moeilijker de automatisatie”.

Hoeveel mensen op de aardbol houden zich eigenlijk bezig met automatische muziek?

“Slechts een vijftal mensen in de hele wereld. Ondanks de grote afstanden tusen ons hebben we vrij vaak onderling contact om ideeën uit te wisselen en zo”.

Vanavond speelt u bij Logos een thuiswedstrijd. Wat krijgen de bezoekers te horen en wat brengt de toekomst?

“Vanavond spelen we twee sets van ongeveer 35 minuten. In totaal treden we met zes mensen op. Een Chinese studente, van wie niemand de echte naam kent maar die door iedereen “Echo” genoemd wordt, zal zingen. Er is ook iemand die luit speelt

en de anderen bedienen de automaten.

“DE STRIJKERSPARTIJ AUTOMATISEREN IS EEN UITDAGING, MAAR HET ZAL ME LUKKEN”

De zomerperiode gebruiken we vooral voor try-outs. Verder werken we aan de opname van een CD die, als alles goed gaat, tegen eind augustus klaar moet zijn. Ook de oprichting van een nieuw ensemble overwegen we. De naam is er al: M & M zal staan voor Mens en Machine”.

Godfried-Willem Raes en compagnie geven vanavond om 20 u een automatenconcert in de Logos Tetraëder aan de Bomastraat 26 in Gent. Kaarten kosten 250 frank, info op 09/223.80.89.

Last updated: 2002-08-15 by Godfried-Willem Raes