Chi 2016
Collectie Stichting Logos
Titel Chi
Productie Gebouwd te Gent door Godfried-Willem Raes
Datering 2016
Afmetingen
H x B x L: 50 cm x 20 cm x 56 cm
Gewicht: ca 40 kg
Classificatie 511
Inventarisnummer LOGOS2016.03
Beschrijving van het instrument
Chi is gebouwd op een wielbasis uit roestvrij staal met twee vaste wielen op één as in het midden en een kleiner zwenkwiel aan elke zijkant. Op de wielbasis is een soort van rek gelast met vier rechtopstaande buizen en een plaat bovenaan. In dat rek hangen aan een metalen houder 43 bronzen staafjes van verschillende lengte naast elkaar van klein naar groot, samen omvatten ze vier octaven. Dit zijn de klankstaven die op drie verschillende wijze tot klinken kunnen worden gebracht. Ten eerste kunnen de staven met behulp van de vibratormotor die bovenaan op het rek is geplaatst, hoorbaar worden gemaakt. Zowel de snelheid van de motor als de draairichting is stuurbaar. Met behulp van de bidirectionele elektromagneet kan de volledige houder waarin de staven hangen worden geschud. We zien de elektromagneet onder de vibratormotor hangen.
Zowel de schudkracht als de snelheid is stuurbaar. Ten derde kunnen de staafjes met behulp van een bewegende horizontale staaf worden aangeslagen. Deze is op een kunststof aandrijfriem bevestigd die voor de klankstaven hangt. Met behulp van een DC-motor wordt de staaf op de riem heen en weer bewogen. Twee sensoren signaleren de uiterste rechtse en linkse positie. Zowel de snelheid als de richting van de staaf kunnen worden bepaald. Deze drie types van klankopwekking kunnen worden gecombineerd.
De printplaten van het besturingssysteem op basis van PIC microprocessoren bevinden zich op de wielbasis. Daar bevinden zich ook de midihub, de voedingen met de voedingsconnector en de schakelaar.
Raes implementeerde bij Chi bovendien elektronica die de ultrasone klanken van de klankstaven naar het hoorbare spectrum brengt. Deze ultrasone klanken worden met de sensor die centraal op de wielbasis staat opgevangen. Met een PIC microprocessor wordt een ultrasone draaggolf opgewekt. De frequentie of het frequentieverloop ervan wordt met het midiprotocol bepaald. Een demulatorboard met behulp van multipliers (ringmodulatie) maakt de ultrasone klanken van klankstaven door drie speakers hoorbaar. Ook de nodige elektronica hiervoor en de versterker van de speakers zijn op de wielbasis aangebracht. De printplaten zijn met een plaat van polycarbonaat afgedekt. Er werd een opening gelaten voor de sensor die de ultrasonen van de klankstaven dient op te vangen.
Raes voegde ook twee lichtjes vooraan en een LED-strip toe. Deze worden met het midiprotocol geschakeld.
Alle elektrische schema’s en firmware vind je in het bouwdagboek van Chi.
Speelwijze, repertoire en inzet in producties
Chi maakt deel uit van het Logos Robotorkest (voordien het m&m orkest genaamd). De robot wordt gebruikt in orkestraties en stukken die specifiek geschreven zijn voor het orkest.
Volgende composities zijn specifiek voor Chi geschreven:
- “Namuda Study #60 : The Passion of Chi”, Godfried-Willem Raes (2016)
- “Concertino voor Chi en robotorkest”, Kristof Lauwers (2016)
Opbouw van het instrument/installatie
De midi-ingang (achteraan op de wielbasis) moet met een midikabel met het midi-interface worden verbonden. Het midi-interface is op een computer aangesloten. De stroomkabel moet in de daarvoor voorziene fiche (achteraan naast het centrale wiel op de wielbasis) worden gestoken en de schakelaar ernaast moet worden ingeschakeld. Manual: zie bouwdagboek en de gids voor componisten.
Inscripties
/
Staat van het instrument
In werkende staat
Historiek van het instrument
De technologie om de ultrasone klanken van de staven naar het hoorbare spectrum te brengen wordt ook gebruikt in Tinti en gaat terug op de experimenten met ultrasone geluidsgolven vanaf de jaren 1980.
Problematieken
/
Media
Afbeeldingen
Video
Concertino voor Chi en robotorkest - Kristof Lauwers