Fa 2011
Collectie Stichting Logos
Titel Fa
Productie Gebouwd te Gent door Godfried-Willem Raes met de medewerking van Sebastian Bradt, Bernard De Graef, Kristof Lauwers en Johannes Taelman.
Datering 2011
Afmetingen
H x B x L: 160 cm x 48 cm x 85 cm
Gewicht: ca 50 kg
Classificatie 514
Inventarisnummer LOGOS2011.01
Beschrijving van het instrument
Voor de bouw van Fa ging Raes uit van een fagot van het merk Artla. Deze is verticaal op een wielbasis uit roestvrij staal met twee zijdelinkse spaakwielen en een zwenkwiel achteraan geplaatst. Achteraan heeft Fa een handvat. Alle kleppen en hefbomen van de fagot werden verwijderd. De 27 toongaten die op die manier bloot werden gelegd, werden allemaal van elektromagnetische kleppen voorzien. In rust zijn alle toongaten gesloten. Alle elektromagneten werden op het instrument zelf bevestigd en zijn individueel stuurbaar, waardoor ook alternatieve grepen mogelijk zijn. Hiervoor wordt een PIC microcontroller gebruikt (18F4620). Raes implementeerde de mogelijkheid tot vinger-vibrato in de firmware die toepasbaar is op elke speelbare noot.
Fa wordt tot klinken gebracht met een membraancompressor (motor driver) die met behulp van een akoestische impedantieconvertor met het mondstuk is verbonden. Deze driver is op een verticale staaf en door een vierkant plaatje metaal voor het mondstuk van het instrument geplaatst. Aan beide zeiden van deze staaf werden halverwege twee inox potjes gelast die de borsten van een bespeelster suggereren. Boven het mondstuk plaatste Raes ook twee lampjes als “ogen”.
Voor het opwekken van de golven voor de driver gebruikt Raes een ARM development board. Aan de golven wordt onder andere de karakteristieke formant van een fagot-toon toegevoegd en vervolgens versterkt. Met behulp van het midiprotocol kunnen ook microtonen en alternatieve toonsystemen (zoals kwarttonen) worden gespeeld.
De PIC microprocessor (18F2525) die voor de midihub wordt gebruikt schakelt ook de zes lichtjes (waaronder de “ogen”).
Fa kan ook bewegen in een verticaal vlak over een hoek van 30 graden. De volledige draagstructuur van de fagot en de driver is namelijk op een as gemonteerd dat met behulp van een tandwielen systeem en een elektromotor kan bewogen worden. De sturing hiervan gebeurt met een derde PIC 18F2525.
Alle elektrische schema’s en firmware vind je in het bouwdagboek van Fa.
Speelwijze, repertoire en inzet in producties
Fa maakt deel uit van het Logos Robotorkest (voordien het m&m orkest genaamd). De robot wordt gebruikt in orkestraties en stukken die specifiek geschreven zijn voor het orkest.
Volgende composities zijn specifiek voor Fa geschreven:
- “Early Birds”, Godfried-Willem Raes (2011)
- “El huerto del diablo”, Lara Van Wynsberghe (2013)
- “Symphony #3: Die Jahreszeiten”, Godfried-Willem Raes (2017)
Opbouw van het instrument/installatie
De midi-ingang (achteraan de wielbasis) moet met een midikabel met het midi-interface worden verbonden. Het midi-interface is op een computer aangesloten. De stroomkabel moet in de daarvoor voorziene fiche (opzij onder de wielbasis) worden gestoken. De schakelaar ernaast moet worden ingeschakeld. Op de print met de besturing van de compressor centraal op de wielbasis zien we een potentiometer. Deze dient om de sterkte van het stuursignaal te bepalen en moet normaal gezien niet worden gebruikt.
Manual: zie bouwdagboek en de gids voor componisten.
Inscripties
Me fecit gorfried-willem raes
Staat van het instrument
In werkende staat
Historiek van het instrument
De aankoop van de fagot en de eerste schetsen dateren van 2009. In 2011 wordt gestart met de mechanische bouw van Fa.
In een eerste versie van Fa werden de golven voor de membraancompressor met behulp van een dsPIC microprocessor opgewekt. Dit werd in 2012 vervangen door een ARM development board. Niet alleen de klank van het instrument verbeterde, ook het aantal klankmogelijkheden werd uitgebreid.
In 2014 werd het bewegingsmechanisme gemaakt en verbetert met behulp van een analoge versterker. In 2016 werd dit mechanisme opnieuw aangepakt en kreeg het een nieuw besturingssysteem met een 24EP128MC202 PIC microcontroller en een H-bridge. Er werd toen ook een nieuwe voeding geïnstalleerd.
Problematieken
/
Media
Afbeeldingen
Audio
El huerto del diablo - Lara Vanwynsberghe (concertopname)
een duet voor Klar en Fa