Fingerbox
Collectie Stichting Logos
Titel Fingerbox
Productie Gebouwd door Godfried-Willem Raes te Gent
Datering 1983
Afmetingen H x B x L: 7,5 x 15 x 32
Classificatie Categorie 6: 511- 513 – 531.2 – 531.23
Inventarisnummer LOGOS1983.02
Beschrijving van het instrument
Fingerbox is en een experimenteel muziekinstrument dat in een massief houten kistje is gebouwd. Op het deksel dat met twee scharnieren openklapt staat “Logos fingerbox” en “G.-W. Raes”. Op de achterkant zien we vrouwelijke stereojack uitgang (STEREO OUT) en de rode en zwarte ingangen voor bananenstekkers om respectievelijk de plus en de min van de voeding (12-15V) aan te sluiten. In dit instrument zijn verschillende klankbronnen samengebracht. Als we het deksel opendoen zien we onderaan zes kleine luidsprekers (diameter 4cm). Door op de conus van speakers te tikken hoor je een percussieve toon. Dit komt omdat over de spoel van de speakers een condensator werd geplaatst. De waarde van de condensator bepaald de toonhoogte van de percussieve toon. De speakers zijn van links naar rechts van laag (naar midden) naar hoog gestemd. Dit wordt aangegeven met de letters L, M en H.
Boven de luidsprekertjes zien we drie magnetische pick-ups afkomstig van oude morse-koptelefoons. Deze kunnen met de accessoires die bij het instrument horen, worden bespeeld. Door ijzeren kammen, snaren, veren ijzeren latjes en staafjes boven de pick-ups te laten trillen, wordt klank voortgebracht. De linker en rechter pick-up zijn respectievelijk op het linker en rechter kanaal aangesloten. De middelste pick-up is zowel links als rechts hoorbaar. De vijsjes, beugeltjes en houdertjes dienen om de accessoires aan te bevestigen. Er kunnen ook plaatjes (waaraan al dan niet een oortje hangt) met een bakelieten schijfje over de pick-ups worden gevezen.
Linksboven zien we twee frequentiemeters die kunnen bespeeld worden door de lamellen aan het trillen te brengen. De linkse van rond de 400Hz is afkomstig uit de luchtvaart en wordt versterkt met een drukmicrofoon onder het houten blad waarop de meter is bevestigd. De rechter frequentiemeter van rond de 60 Hz wordt versterkt met behulp van de spoel die rond het uiteinde van de lamellen zit. Rechts bovenaan zien we een wieltje, een synchroonmotor met een vertragingsmechanisme. Door hieraan traag of sneller te draaien kunnen verschillende klanken worden opgewekt. Merk op dat zowel de speakers, de pick-ups, de frequentiemeters en het motortje uitgaan van de omkeerbaarheid van elektroakoestische principes.
De fingerbox combineert deze hier boven besproken elektro-akoekstische klanken met elektronisch geluid. Hiervoor wordt een chip SN76477 gebruikt (Raes gebruikt deze ook in enkele synthelogs), de datasheet vind je in de bijlage. Met de tuimelschakelaar links bovenaan wordt de synthesizermodule ingeschakeld. Met de zwarte potmeters een de linker en rechter zijkanten wordt het volume van de synth van respectievelijk het linker en rechter kanaal geregeld. Via de vrouwelijke mini-jack ingang links boven de frequentiemeter van 60Hz kan een externe geluidsbron worden aangesloten. De vrouwelijke mini-jack rechts ervan dient om de one-shot, de kleine witte momentschakelaar rechts boven de rechter luidspreker, in of uit te schakelen. Dit doen we met behulp van een mannelijke mono-mini-jack waarvan de top en de sleeve zijn doorverbonden. Ook de vrouwelijke mini-jack rechts hiervan wordt met een soortgelijke jack geschakeld en bepaald of de VCO/LFO al dan niet samen met de noisemodule hoorbaar is. Deze laatste genoemde module kan beïnvloed worden met de lichtweerstand boven de one-shot.
De volgende drie vrouwelijke mini-jacks worden geschakeld met c-pins, een mannelijke mini-jack met een condensator van een bepaalde waarde tussen top en sleeve. De waarde van de c-pin bepaald van links naar rechts de lengte van de one shot, het frequentiegebied van de LFO en het frequentiegebied van de VCO. Met de joystick rechts bovenaan wordt de LFO en VCO gestuurd. Deze heeft ook een invloed op de noisemodule.
De pcb’s met schakelingen zijn onder het houten bovenblad gemonteerd. Dit kan uit het kistje worden gelicht als we de vier vijsjes in de hoeken losmaken. We zien boven de onderkant van de joystick en het motortje de pcb met de synthesizer module. Aan de andere kant zien we de PCB’s van het stereo voorversterkertje en een impedantieomvormer (met LT44). Er werd onder andere gebruik gemaakt van onderdelenkits (Velleman) die naar de noden van het instrument werden aangepast. De schakeling van de fingerbox vindt u in de bijlage.
Speelwijze, repertoire en inzet in producties
Het instrument wordt zoals de naam het zegt met de vingers en met de reeds aangehaalde accessoires bespeeld. Het instrument ingezet tijdens improvisaties. Raes schreef er ook het avondvullend multimediastuk “Arbeidslust” waarin de Fingerbox een prominente plaats inneemt (partituur in bijlage)
Opbouw van het instrument/installatie
Met 2 kabeltjes met banaanstekkertjes aan één uiteinde wordt het instrument met een 12V batterij verbonden (plus naar rood, zwart naar min). De uitgang wordt met een mannelijke stereojack met een versterker of mengpaneel verbonden.
Inscripties
- LOGOS FINGERBOX
- G. - W. RAES
- 12-15V
- STEREO OUT
Staat van het instrument
In werkende staat
Historiek van het instrument
/
Problematieken
De speakers die als percussieve klankopwekkers worden gebruikt zijn versleten en werken daardoor niet meer zo goed.
Media
Afbeeldingen
pdf-bestanden
Videos
Tags
pick-up contactmicrofoon duimpiano sn76477 versterking-noodzakelijk pin slaan tokkelen veer synthesizer