Koncertberichten

We kregen enkele maanden terug een dossier opgestuurd waarin de Fin Marko Timlin zijn nieuwste projekt voorstelde met de titel A Concert of Emergent Systems - Improvisations with a Sensor Sound Machine. Inderdaad, een hele boterham, maar de klinkende titel alleen al rook naar iets buitengewoons en dus plozen we dat dossier uit. Wat we te weten kwamen was het volgende:

Marko Timlin werd geboren in Helsinki en studeerde jazz drumming aan de Hochschule für Musik Franz Liszt in Weimar. Een koncertpodium bleek echter niet aan hem besteed en dus ging hij zich profileren als komponist (sound artist, voor wie kickt op hippe terminologie) met een passie voor zelfbouwinstallaties. De nodige technologische background daarvoor vergaarde hij dan weer aan het Centre for Music & Technology van de Sibelius Akatemia in Helsinki en aan de McGill University van Montréal. Vandaag de dag doceert hij electroakoestische komposition aan de Royal Academy of Music in Granada en aan het konservatorium van Cadiz (Spanje).

De laatste jaren konstrueert hij vooral zijn eigen digitale/analoge apparatuur. Zijn befaamde Sensor Sound Machine bijvoorbeeld, is zo'n interaktief eksploot waar hij de afgelopen 7 jaar aan bezig is geweest. Het ontstond allemaal uit enkele kernvragen die Timlin al langer bezighielden: 'Wat is digitale muziek nu precies?', 'Hoe maak ik improvisaties met een klankgenerator ook vizueel wat interessant?', en 'Hoe realiseer ik in real time een overtuigende dialoog tussen mens en machine?'

Het antwoord hierop, de Sensor Sound Machine, is een assemblage van ultrasoonsensoren, zonnepanelen, mikroprocessoren en zelfgeschreven software. Lichtpulsen en lichaamsbeweging worden gebruikt als input om digitale klanken te genereren. Het eindresultaat balanceert op een delikaat evenwicht tussen het menselijke en het machinale. Nu eens klinkt het onaards intuïtief, dan weer grenzen eksplosieve, gewelddadige klanken aan meditatieve drones.

Hij heeft er mee getoerd in Europa (Berlijn, Londen, Parijs, Helsinki, Stockholm) en Noord-Amerika (New York, Toronto, Montréal), waar hij aansluitend ook lezingen geeft over het kreatief potentieel van elektronische media of er al even graag debatten over uitlokt. Timlin voegt aan zijn performances graag toe dat hij het liefst even sterk wordt verrast door de ouput van zijn Sensor Sound Machine als het publiek zelf, dus dat belooft.

In het voorprogramma hebben we een selektie van elektroakoestische stukken gemaakt, Combustible van Thom Blum en Onset/Offset van Pete Stollery.

Meer info en beeldmateriaal kan men traceren op www.timlin.de
Dit koncert kwam mede tot stand dankzij de ondersteuning van het Center for Music & Technology, Sibelius Akatemia in Helsinki en CARTES (Center of Art and Technology in Espoo).

Kunstmatige intelligentie of natuurlijke domheid? Bij komputers is de scheidslijn altijd al bijzonder dunnetjes geweest. Het zijn allerminst digibeten die zich deze vraag stellen, maar mensen die dagdagelijks met komputers bezig zijn. Elk jaar houden we in de voorjaarsmaanden een <M&M>-editie waarin data transmission oftewel gegevensoverdracht centraal staat. We experimenteerden in 2009 al met Laptop Control en in 2010 met het gegeven Linked en nodigden artiesten uit alle hoeken van de wereld uit om in real time de robots bespelen.

Dit jaar doen we iets soortgelijks met een fokus op Artificial Intelligence. AI, kortweg, is een wetenschapstak die zich bezighoudt met het kreëren van artefakten die een vorm van intelligentie vertonen, en dus net als de mens een probleem kunnen analyseren, takseren en oplossen. Iedereen heeft er bijvoorbeeld al eens mee te maken gekregen: de ronduit enerverende gewoonte van een programma als Word om een woord dat je typt, automatisch aan te vullen. Op langere termijn kunnen de effekten van kunstmatige intelligentie misschien zelfs groter zijn dan we op dit moment durven inschatten, maar laten we ons niet verliezen in Matrix-achtige spekulaties: ons gezonde uitgangspunt is en blijft dat we geen slaven maar meesters van de machine zijn. Bij Logos bouwen we ze immers zélf, a-há... En om dat te staven, bemeesteren wij maandelijks een ensemble van ruim 46 muziekrobots: programmeerbare, akoestische klankgeneratoren waar ons team dagelijks mee aan de slag gaat. En waarvan de bovengrens nog verre van bereikt is. Maar eens de avondvullende voorstelling af is, moet het werk voor zich spreken. De machine, eenmaal intelligent gemaakt, neemt dan de funktie van uitvoerder over...

Over het programma an sich kunnen we vooralsnog niet zoveel loslaten, maar dat het u zal verrassen, dat staat vast.
Uiteraard doen we dit koncert niet zonder enige namedropping, want de gedreven medewerkers aan deze voorstelling zijn nog steeds Dominica Eyckmans, Barbara Buchowiec, Moniek Darge, Helen White, Sebastian Bradt, Kristof Lauwers en Zam Ébalé. En zij staan zoals steeds onder deskundige koördinatie van de bouwer zelve, Godfried-Willem Raes.

[Foto: Butl-R-Bot by Tim Leeding, Coventry University, UK]

De Franse violist Mathieu Werchowski leidt de afgelopen 15 jaren een artistiek dubbelleven: enerzijds geeft hij improvisaties op viool en altviool, anderzijds is hij komponist, sound designer en producer van eigen werk. Alternatieve speeltechnieken zijn eerder regel dan uitzondering bij hem en hij haalt ronduit verbazende klanken uit zijn instrument. Hij begon viool te studeren op zesjarige leeftijd aan het konservatorium van zijn geboortestad Grenoble en leek aanvankelijk voorbestemd om een karrière als solist uit te bouwen. Maar je weet hoe het gaat: je speelt meer en meer in verscheidene groepjes mee en voor je het weet ben je fulltime improvisator.
Werchowski denkt genre-overschrijdend en schrikt niet terug om zijn medewerking te verlenen aan soundtracks (voor onder meer regisseurs G. Le Grontec en T. Kupferschmid), multimediale performances (met de dansgroep Maki), hoorspelen (Tout ce qui brille/Everything that shines), installaties (Monstration met Johann Le Guillerm), cirkusartiesten (Cirque Ici) en teatergezelschappen.
Dat hij ook sociaal bevlogen is, bewijze zijn engagement in toegepaste muziekterapie voor allerhande psychiatrische instellingen. De man geeft ook workshops in ontwikkelingssamenwerkingen (in Ivoorkust, Senegal Estland en Portugal). Hij is ook al zeven jaar vaste ko-organisator van de Musique Concrète-reeks Le bruit de la bande/The tape's sound in Centre 102 in Grenoble.

David Chiesa is al zijn leven lang improvisator. Ook hij bundelt geregeld de krachten met artiesten uit diverse disciplines zoals dansteater, poëziehappenings en experimentele film. Hij ondernam reeds toernees in Europa, de VS, Libanon, Japan en Afrika. Chiesa is medeoprichter van Le Clou, een groep researchers uit Dordogne die verbanden tussen klank, beeld en beweging onderzoekt. Samen met Werchowski vormt hij Sharp Cat's Claws, dat recent het gelijknamige album uitbracht dat onder meer volgende reakties bij de recensenten losweekte:
" Across five improvised tracks the duo bookened dark pools of silence with thin smears of light, the strings singing with glissing overtones and the kind of intimately focused dronework (...) Each movement has a subtle variation in tone and attack that makes the whole album feel precisely directed, from dense harmonics through cyclical minimalism and hypnotic raga-esque duets (...) A beautifully conceived set." (David Keenan voor The Wire (www.thewire.co.uk)) "(...) This is high quality string music, complex and detailed, which makes very good use of the acoustics of the recording sites. There are many improvisors who pay particular attention to sound and detail, but Werchowski and Chiesa are way ahead of the pack, away from pseudo-concepts, simply and majestically within the music and the sound." (Metamkine (www.metamkine.com)) " Both musicians go on an adventurous trip, casting the web of their music as they go along, like a fisherman at sea would cast his nets. They create structures, shades and entities, exploring their contours and substance as if it were a process of nature. All in all, the music is astounding, powerful yet soaring, a ballet of bows that fills the listener with emotional and intellectual joy." (Pierre Hemptinne voor Oh! Que Ça Bouge! (www.lamediatheque.be)) “One of the longer pieces is actually a Chiesa/Werchowski duet: at first dominated by the bassist's incredibly elongated lyricism, the piece then undergoes an astonishing sea change as the violinist breaks in with enormous extended tremolos that create the illusion of an entire choir of voices - probably the most dramatic moment on the entire album." (Nate Dorward voor Paristransatlantic, 2010)

• Simon Steen-Andersen: Study for string instrument 1
• Michael Maierhof: Splitting 10 voor gitaar solo (kreatie)
• Mark Andre: ...zu...
• Simon Steen-Andersen: Study for string instrument 2
• Michael Maierhoff: Splitting 15
• Helmut Oehring: Locked In

NADAR Ensemble werd in 2006 opgericht door een aantal jonge muzikanten, afgestudeerd aan verschillende konservatoria over heel Vlaanderen. Gedreven door een gemeenschappelijke passie voor hedendaagse muziek, probeert NADAR in zijn repertoire de jongste generatie nationale en internationale komponisten centraal te stellen.

Het ensemble doet dat door onder meer workshops te geven, kompositieopdrachten uit te schrijven, een groot belang aan kreaties te hechten en zeer nauw met komponisten samen te werken. Zo is bijvoorbeeld Simon Steen-Andersen (van wie Nadar in 2011 een monografische Cd opneemt) composer-in-residence sinds 2007 en is er een intense meerjarige samenwerking met de Duitse komponist Johannes Kreidler. NADAR was reeds te gast op verschillende gerenommeerde podia en festivals zoals Ars Musica, Flagey, Concertgebouw Brugge, De Nieuwe Reeks, Music Harvest Festival in Denemarken en Festival Musica in Strasbourg. In 2010 was NADAR ensemble-in-residence op de vijfenveertigste Ferienkurse für Neue Musik in Darmstadt. De komende jaren staan koncerten in DeSingel, Tzlil Meudcan (Tel Aviv), In Front-Musik und Heute (Aachen), de Handelsbeurs en de Donaueschinger Musiktage op stapel.

Michael Maierhof is een Duits komponist van voornamelijk kamermuziek, vokale muziek en multimediale toepassingen. Hij studeerde wiskunde in Kassel en geschiedenis annex filosofie in Hamburg. Zijn werk kenmerkt zich door ludieke titels (Minus 1 voor juniorenorkest, Techno in Tüten voor 5 versterkte plastic zakken of Error voor gemengd koor) en een heel vrije formele aanpak. Zoals u leest zijn ook zijn bezettingen (Plastikquartett voor vier drinkbekertjes, een ballonensemble in Shopping I) op zijn minst als 'merkwaardig' te klasseren. Zijn Splitting-reeks is een work-in-progress waarin Maierhof al jarenlang diverse instrumentale kombinaties uitprobeert.

Helmut Oehring werd geboren in 1961 in Berlijn. Als zoon van twee dove ouders was hij echter gezegend met een absoluut gehoor en hij begon op zijn vijftiende met gitaar als vluchtweg voor de verstikkende gezinssfeer waarin hij opgroeide. Hoewel Oehring zowel als komponist en als gitarist volledig autodidakt is, heeft hij langdurige kontakten onderhouden met Georg Katzer, Friedrich Goldmann en Helmut Zapf. Vooral de invloed van die laatste is duidelijk hoorbaar in sommige van zijn stukken. Op zijn 25ste leerde Oehring noten lezen en vier jaar later studeerde hij aan de Kunstakademie te Berlijn. In datzelfde jaar won hij de Hans Eisler-Prijs en in 1992 was hij prijswinnaar in de eerste Internationale Wedstrijd voor komposities voor gitaar en strijkers met zijn Locked-In. Locked-In is een suksesvol stuk dat ook al bij Logos werd gespeeld. Het heeft als onderwerp de gevolgen van zware funktiestoornissen; de hersenschors is de plaats waar de spraak-, leer- en denkmogelijkheden gekoördineerd worden en van waaruit ook alle willekeurige bewegingen worden gestuurd. Indien door een ongeval, hersenbloeding of zware narkose, de funktie van de grote hersenen uitvalt, is het niet of slechts voorlopig mogelijk te spreken; de patiënt is in zijn zintuigen opgesloten, ofwel 'locked-in'. Ook in andere werken toont Oehring zijn interesse in de lichamelijke gevolgen van medische afwijkingen of aandoeningen, al dan niet bewust veroorzaakt.

De Deen Simon Steen-Andersen studeerde kompositie bij Karl Aage Rasmussen, Bent Sørensen en Hans Abrahamsen. De man is zonder meer produktief buiten kategorie en heeft inmiddels zoveel stukken gekomponeerd en er prijzen mee gewonnen, dat we er beter aan doen u door te verwijzen naar zijn website: www.simonsteenandersen.dk. Zijn Studies for String Instrument (waarvan u er een hoort in een versie voor strijktrio en een voor viool en whammy-pedaal) vertrekken van een verzelfstandiging van allerlei strijktechnieken. In de partituur staat voorgeschreven hoe de linker- en rechterhand van de speler elk onafhankelijke akties ondernemen op respektievelijk de snaren en de boog.

Mark Andre's …zu… is geïnspireerd op een versregel uit De Openbaring van Johannes, en is als strijktrio aanvankelijk onderhevig aan een strikte organisatie van het materiaal. Een organisatie die echter snel teniet wordt gedaan, om ruimte te geven aan gefragmenteerde, vrije elementen. Het stuk lijkt in stukken en brokken uiteen te vallen, maar evolueert eigenlijk ongemerkt naar een volstrekt ander stuk.

Voor deze produktie bestaat NADAR uit Bruno Nelissen (gitaar), Marieke Berendsen (viool), Marijn Thissen (altviool), Pieter Matthynssens (cello) en Daan Janssens (dirigent).