Koncertberichten

• Calling Phoenix - for sheng solo (1988) - Zhao Xiaosheng (China)
• One9 - Solo for Sho (1991) - John Cage (VS)
• Du Bai - for Sheng Solo (2003) - Xiaoyong Cheng (China, 1955)
• Isshun No Yume - for sheng (2003) - Ryota Mikami (Japan, 1978)
• One1 - for sheng (2004) - Wu Wei (China, 1970)
• Sheng - Q - U - for sheng solo (2006) - Joël Bons (Nederland, 1952)
• Tracea and Shadows - for sheng solo (2006) - Sandeep Bhagwati (India, 1963)

De Sheng is een Chinees blaasinstrument waarvan de allervroegste historische aanwijzingen reeds in 1500 v.C. terug te vinden zijn op rituele beenderinskripties. Oorspronkelijk zou de naam 'Groei en Ontwikkeling' betekenen, en het overeenkomstige kalligrafisch teken ervan zou ontluikende zaden voorstellen. De Sheng bestaat hoofdzakelijk uit een windlade met een mondstuk, de pijpen en de rieten. De windlade was aanvankelijk een langwerpige houten kalebas maar wordt tegenwoordig uit metaal vervaardigd. De bamboe pijpen staan in deze windlade symmetrisch gerangschikt in hoefijzervorm. Elke bamboe pijp heeft aan de binnenkant een rechthoekig labium en aan de buitenkant een rond vingergat. De labia hebben elk een meetrillend langwerpig labiumblad (oorspronkelijk ook van bamboe) met in het midden ervan een verstelbaar riet dat tot klinken wordt gebracht door de lucht in - en uit het mondstuk te blazen en te zuigen. Op hun beurt worden de luchtkolommen in de pijpen zo geaktiveerd. De toonhoogte is louter en alleen afhankelijk van de afstand tussen het pijpriet en het labiumgat erboven: de eigenlijke lengte van de pijpen doet er niet toe.

In de Westerse wereld is de Sheng vooral gekend als een Chinees mondorgel. Het is het oudst bekende instrument dat gebaseerd is op het principe van meetrillende rieten en het duurde tot in de late 18de eeuw eer dit principe ook in Westerse instrumenten werd toegepast, zoals in de doorslaande tongen van harmoniums, orgels of akkordeons. Eigentijdse versies van de Sheng bevatten 21, 24, 36 of 37 pijpen. Dat laatste aantal vindt men bijvoorbeeld bij de bas-sheng, die rechtop voor de speler wordt bespeeld. Er bestaat ook een moderne diskant-sheng die een tessituur van drie kromatische oktaven beslaat. Het is mogelijk verschillende tonen tegelijkertijd tot klinken te brengen, dus ook meerstemmige stukken, akkoorden en zelfs klusters zijn perfekt haalbaar op dit instrument. In de antieke Chinese muziek werdt de Sheng als een orkestinstrument gebruikt; zo is het o.m. een vaste waarde in de regionale opera's van Shandong, Henen en Jiangsu, waar het een harmonische en aksentuerende funktie heeft.

De komponist Joël Bons (°1952, Amsterdam) is medeoprichter, gitarist en artistiek leider van het Nieuw Ensemble, een kamermuziekgroep die zich uitsluitend toelegt op de uitvoering van eigentijdse muziek. Hij speelt ook een leidende rol in het Atlas Ensemble dat zowel de traditionele westerse instrumenten als niet-westerse instrumenten telt. Als freelance artistiek adviseur werkt Bons voor verschillende organisaties zoals het Holland Festival en Gaudeamus. Bons studeerde gitaar bij Guido Topper en kompositie bij Robert Heppener aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam. Na het afronden van zijn kompositiestudie volgde hij zomerkursussen in Siena (bij Franco Donatoni, 1981) en in Darmstadt (1982 en 1984). Hij zette zijn studie voort bij Brian Ferneyhough in Freiburg.

Sandeep Bhagwati (°1963 in Mumbai) is een Indisch-Duits komponist, schrijver, dirigent, multimediaal performer en artistiek kurator. Sedert 1968 verblijft hij hoofdzakelijk in Duitsland en is auteur van kamer- en toneelmuziek en multimediale werken die geprogrammeerd werden op festivals als de Münchener Biënnale (1998), Eclat Stuttgart (1999), Sangat Mumbai (2000), Maerzmusik Berlin (2002) en Darmstadt (2003). Van 1984 tot 1987 studeerde hij muziekteorie en kompositie bij Edison Denisov, Boguslav Schäffer, Walter Hagen-Groll, Kurt Maedel, Josef Maria Horvath en Rupert Huber. Hij legde zich ook toe op koor- en orkestdirektie bij Kurt Prestel aan het Salzburger Mozarteum.
In München was hij artistiek direkteur van de koncertreeks Kammermusikutopien en in 1991 richtte hij er samen met Moritz Eggert het tweejaarlijkse festival voor hedendaagse muziek "A*Devantgarde" op, waarvan hij artistiek direkteur bleef tot 1995.
Sandeep Bhagwati is ook aktief als schrijver; zo schrijft hij sedert 1988 artikelen voor Europese en Indische produktiehuizen. Velen daarvan zijn verschenen in de reeks "Komponieren im 21. Jahrhundert" (Kunstuniversität Graz, ISSN 1024-5391).

Het is heel moeilijk om informatie te vinden over de twee Chinese komponisten Xiaoyong Cheng en Zhao Xiaosheng. Blijkbaar is deze laatste ook pianist en professor aan het konservatorium van Shanghai. Hij is ook een teoretikus die een muziekteorie bedacht heeft, die gebaseerd is op het Yin - Yang prinicipe.

foto: Li Yu

Wu Wei (°1970) is een bijzonder veelzijdig muzikant die wereldwijd op podia staat van festivals en koncertzalen voor traditioneel - Chinese, klassiek - hedendaagse, jazz - en geïmproviseerde muziek. Hij speelt niet enkel sheng (een Chinees mondorgel) maar ook erhu (Chinese viool) en verschillende soorten Chinese fluiten (zoals de lusheng en de bawu). Op vijfjarige leeftijd begon hij in de provincie Jiangsu Chinese viool te spelen, maar schakelde tien jaar later over op de Sheng. Hij behaalde niet enkel zijn einddiploma in 1993 aan het muziekkonservatorium van Shanghai, maar sleepte ook verschillende Chinese en internationale prijzen voor zijn uitvoeringen van traditionele Chinese muziek in de wacht.

In de daaropvolgende jaren treedt hij met het Shanghai orkest van klassieke Chinese muziek op in de VS, Japan en Europa. Hij deelt het prodium met Europese muzikanten in zowel jazz- als hedendaagse muziekprojekten. In 1995 verhuist hij naar Duitsland. Wu Wei trad op als solist met o.a. het Berliner Philharmonisches Orchester (met Kent Nagano), de Neue Philharmonie Westfalen, de Muenchener Symphoniker, het Atlas Ensemble (Nederland), het Nieuw Ensemble Amsterdam en het Ensemble On_line Wien.
Hij koncerteerde onder meer op het Music Festival Osaka, Japan (1992), het Peking Jazz - festival (1994), First International Mundharmonika Festival, Berlijn (1996) en het Music Festival San Francisco (1996 en 2000). Daarnaast speelt hij ook in kleinere formaties. Wu Wei is ook naarstig op zoek naar nieuwe geluiden en speelwijzen op zijn traditionele instrumenten. Hij heeft dan ook al een pak premières gebracht van werken van komponisten als Josef Anton Riedl, Enjott Schneider, Helmut Zapf, Jörg Widmann, Chico Mello, Qu Xiaosong, Tan Dun, Ryota Mikami, Toshiya Wantanabe, Wolfgang Heisig, Volker Staub, e.v.a.
Wu Wei won in 1996 en 2002 de eerste prijs in de muziekwedstrijd Musica Vitale en in 2004 werd hem de Germany Folk Prize "Global Root" toegekend. Allesbehalve wars van jazzinvloeden, minimal music, hedendaagse technieken en genres en bovendien steeds op zoek naar nieuwe muzikale invalshoeken om dit traditionele chinese muziekinstrument mee te benaderen, blaast deze eigenzinnige uitvoerder dit ruim 2500 jaar oude instrument nieuw leven in. Wu Wei nam onder meer volgende Cd's op: "Crossing" en "Yulara" (1997), "Sheng - Organ for the Mouth" (1998), "Hödööd" (1999), "Bach meets Asian" (2000), "Lightscape" (2001), "Daniel Ott - Klang Körper Klang" (2002), "Klangwelten Festival" (2003) en "Alle Flüsse fliessen zusammen" (2004).

Het <M&M> orkest weet steeds komponisten warm te maken die op zoek zijn naar nieuwe klankbronnen en media om zich er gericht mee uit te drukken. Die groep is groot en verscheiden, maar één wezenskenmerk hebben zij echter gemeen, nl. de blijvende verwondering over een kollektief aan muziekautomaten dat door menselijke input tot spelen wordt gebracht.

Het <M&M> orkest van Stichting Logos poogt als steeds aan hun wensen tegemoet te komen. Dat dit orkest de afgelopen jaren tal van innovatieve en onverschrokken komponisten, performers, dansers en orkestrators inspireerde en dat tot op heden nog steeds blijft doen, staat buiten kijf. Dit polyvalente ensemble van ruim 33 volautomatische en komputergestuurde muziekautomaten (stuk voor stuk ontworpen en dagelijks geperfektioneerd door Godfried-Willem Raes) heeft immers meerdere gezichten: zo is het niet enkel en alleen in staat om nieuwe muziek in première te brengen, maar kan het evengoed bestaande stukken in een nieuw - en vaak verrassend efficiënt - kleedje steken. Daarnaast is het orkest, dankzij de door zijn maker ontwikkelde radar- en sonartechnologie, in staat om de audio-input van versterkte akoestische instrumenten op te pikken en die om te zetten naar mechanische kommando's die de robots doen reageren. Ook het oog komt aan bod, en dan wel in het op een gelijksoortige manier kapteren van de beweging van menselijke uitvoerders. We spreken zodoende over intelligente, interaktieve robots die, net als mensen, kunnen kijken, ... en luisteren.

Een ander wezenskenmerk van het automatenorkest is de volledigheid ervan: zo is dit ensemble in staat om geraffineerd alle orkestpartijen over te nemen van de standaard MIDI-file, omdat de belangrijkste orkestfunkties er in vertegenwoordigd zijn: automatische woodblocks, kastagnetten, speelgoed-slagwerk en trommen staan in voor de ritmesektie, <Player piano>, <Harma> en de voltallige orgelsektie zorgen voor een solide harmonische basis en de sousafoon en <Trump>-robot handhaven de baslijnen. Uiteraard is elke automaat nog tot veel meer dan dit alles in staat, zo bleek na herhaaldelijk repeteren, uittesten en onderzoeken van hun klankmogelijkheden.
Niet alleen kopieën van orkestfunkties zijn er echter in vertegenwoordigd: ook wie zoekt naar nieuwe klankgeneratoren komt er aan zijn trekken. Zo kan men de <Puff>-robot omschrijven als een kruising tussen een staccato-orgel en een automatische panfluit, <Psch> als een setup van 12 flexibele thundersheets (donderblikken), <Llor> als een basversie van de klassieke bell tree en <La Vacca> als een volledig uit allerlei soorten koebellen vervaardigde drumrobot. Daarenboven beschikt het automatenorkest over een uniek, 24-koppig "sirene-koor" en zelfs een heuse Indonesische angklung.

Uiteraard zetten de vaste leden van de Logos groep zich maandelijks ten volle in om hun bijdrage te leveren: Kristof Lauwers, Marian De Schryver, Barbara Buchowiec, Kris De Baerdemacker, Sebastian Bradt, Xavier Verhelst, en niet te vergeten de artistieke leiders en koncipieerders van het hele programma: Godfried-Willem Raes en Moniek Darge, gaan elk op hun eigen, onnavolgbare manier de konfrontatie aan met een orkest dat enig in zijn soort is. Elke maand draait onze programmatie rond een vastgelegd tema waarrond de groep dan, individueel of in samenwerking, kan gaan brainstormen. Zo hielden we in januari jl. een heus fuga-koncert en in de maart- en mei-edities bewezen de robots dat ze allerminst terugschrikken voor respektievelijk onversneden techno dan wel tango's van divers pluimage.

Ook tal van "outsiders" hebben de verlokking van de unieke sound ervan niet kunnen weerstaan: Clarence Barlow, Yvan Vander Sanden, Jelle Meander en Maja Jantar, Helene Wolf, Claude Coppens, Dirk Veulemans, Thomas Smetryns, Stefaan Smagghe, Franceska Verbauwhede, Moritz Eggert, Brent Wetters, Jonathon Kirk, Warren Burt, Steffen Schleiermacher, Mark Applebaum, Phill Niblock, Roeland Luyten, Jasna Velickovic en Michael Manion zijn slechts een greep uit de inmiddels uitgebreide lijst komponisten die hun duit in het <M&M>-zakje hebben gedaan.

In dit koncert nemen we de kans te baat een presentatie te geven van de kreaties die specifiek gemaakt werden voor ons huisorkest. Een autentieke crême de la crême van het koncept <M&M> dus.

Wie graag een kompositie wil maken voor het <M&M> ensemble en zijn vele robots, mag dat gerust doen! De nodige technische en muzikale gegevens voor elke robot zijn te vinden op de Logos website: een overzicht, en meer info per instrument.

Sebastian Bradt

• Ester Eva Damen & Arnold Marinissen - Miniatuur VI
• Roberto Musci & Massimo Mariani - A Windy Place
• Michel van der Aa - Wake
• Rob & Arnold Marinissen - Geprepareerd Bos
• Ester Eva Damen & Christina Viola Oorebeek - Edges
• Gerhard Staebler & Eddy Becquart/Zjuul Devens - Performance für Liebhaber

Ester Eva Damen & Arnold Marinissen - Miniatuur VI
Sinds 2004 neemt Marinissen een langzaam groeiend aantal Miniaturen op, de meeste vokaal, sommige instrumentaal. Miniatuur VI maakt gebruik van elektronische geluiden, gebaseerd op samples van bekkens en gongs. Hoewel een opnamesessie noodzakelijkwijs resulteert in een "af" produkt, kwamen deze Miniaturen voornamelijk tot stand middels improvisatie. Aan sommige van de Miniaturen kan een live element worden toegevoegd. Ester Eva Damen maakte een korte film bij "Miniatuur VI" met Super 8 opnames, gemaakt in Rome.

Roberto Musci & Massimo Mariani - A Windy Place
Massimo Mariani werkt in Milaan als komponist en is vnl. met elektronische muziek bezig. Hij maakt deel uit van de Studio Barzan en werkte samen met ondermeer Ricardo Chailly, het ASKO Ensemble en het Duits-Nederlandse Ensemble S. Voor het "beauty unrealized" koncert ontstond A Windy Place, een werk voor film, zingende zaag en elektro-akoestische geluiden.
Roberto Musci, eveneens uit Milaan, is een duizendpoot. Hij is saxofonist en gitarist en maakt muziek, films en video's voor televisie en teater. Daarnaast bestudeerde Musci lange tijd intensief muziek uit Afrika, India, het nabije en het verre oosten. Een grote hoeveelheid veldopnames is daarvan het resultaat.

Michel van der Aa - Wake
Wake (1997) is commedia dell'arte voor een slagwerker en een mime-slagwerker. In Wake onderzoekt Van der Aa in hoeverre vizueel en hoorbaar spel elkaar kunnen beïnvloeden in een hoorbare kanon. De film voor Wake komt speciaal voor dit projekt tot stand.
Michel van der Aa (1970) is één van Europa's meest gevraagde jonge komponisten van dit moment. Voor Van der Aa is muziek meer dan alleen georganiseerde klank of het struktureren van noten. In zijn muziek gaan klank en beeld een spel van steeds veranderende perspektieven aan. Van der Aa studeerde muziekregistratie en kompositie aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, en filmregie aan de New York Film Academy. Hij won de Gaudeamusprijs in 1999, de Matthijs Vermeulenprijs in 2004, en voor 2005 werd hem een Siemens Composers Grant toegekend. Zijn muziek wordt wereldwijd uitgevoerd. In juni 2006 werd zijn nieuwe opera "After Life" uitgevoerd door De Nederlandse Opera in het Holland Festival.

Rob & Arnold Marinissen - Geprepareerd Bos
"Geprepareerd bos" komt tot stand in een samenwerking tussen Arnold en zijn broer Rob Marinissen, fotograaf en filmer. Deze miniatuur, waarin ondermeer koreograaf en danser Ederson Xavier een rol speelt, kan worden gezien als een vervolg op eerdere miniaturen van Marinissen, nu echter met een vizuele komponent.
Rob Marinissen studeerde cum laude af aan de Haagse School voor Fotografie, waar hij later ook hoofddocent werd. Hij was lange tijd werkzaam als popfotograaf. Hij werkte een aantal jaren in New York en Silicon Valley waar hij het bedrijf Postcards (fotografie en digitale beeldbewerking) oprichtte. Op dit moment is hij aktief als zelfstandig fotograaf en filmer.

Ester Eva Damen & Christina Viola Oorebeek - Edges
Ester Eva Damen (°1965) studeerde aanvankelijk beeldende kunst aan de Rietveld Akademie maar koos na enkele jaren voor film en video. Ze maakte een aantal korte films en dokumentaires die op de VPRO, Kunstkanaal en de Humanistische Omroep te horen en te zien waren. Ze werkt ook vaak samen met muzikanten en koreografen voor multimedia-produkties of films. Samen met de komponist Yannis Kyriakides en koreografe Angela Köhnlein ontstonden zo de korte film "Ponderosa" (1999), de dansfilm "RHOmbos" en de koncertproduktie "Spi - a conspiracy cantata". Met de koreografe Keren Levi en muzikant Tom Parkinson ontwikkelt ze samen een DVD rond het researchprojekt "One Minute Solo".
Samen met de Amerikaans-Nederlandse komponiste Christina Viola Oorebeek en Marinissen komt Edges tot stand, een vijfdelig werk waarin beeld en geluid een syntese met elkaar aangaan.

Gerhard Staebler & Eddy Becquart/Zjuul Devens - Performance für Liebhaber
"FootPrints", een ballroomdance voor beginners, en "MundStücke", een koreografie van monden, maken deel uit van een serie werken waarin verschillende delen van het lichaam steeds een hoofdrol spelen: Performances für Liebhaber. In deze voorstelling is MundStücke op het doek, en FootPrints op de vloer te zien.
Gerhard Staebler (1949, Wilhelmsdorf) studeerde bij Nicolaus A. Huber (kompositie) en Gerd Zacher (orgel). De Cornelius Cardew Memorial Prize (1982) was de eerste in een lange serie prijzen, beurzen en opdrachten die hij ontving. Staebler's werken gaan vaak buiten het kader van de gebruikelijke koncertmuziek door het toepassen van bewegingen, verlichting, geuren, publieksdeelname. Hij prikkelt graag het voorstellingsvermogen, het gehoor en andere zintuigen.
De film van MundStücke werd op verzoek van Marinissen gemaakt door koreograaf Eddy Becquart en vizueel kunstenaar Zjuul Devens.

Arnold Marinissen soleerde met onder meer het WDR Symfonieorkest, de Holland Symfonia, het Residentie Orkest, het Amsterdam Sinfonietta, het Nieuw Ensemble en de Southern Sinfonia in Nieuw-Zeeland, in werken van o.a. Richard Rodney Bennett, Harrison Birtwistle, Andreas Dohmen en Iannis Xenakis. Hij voert ongedirigeerde kamermuziek uit met het Ives Ensemble en het Duits-Nederlandse Ensemble S en was artistiek leider van de Slagwerkgroep Den Haag. Hij was ook in kamermuziekformaties te horen met o.a. de sopraan Barbara Hannigan, Ralph van Raat (piano), Marco Blaauw (trompet) en Lars Mlekusch (saxofoon).
Komponisten als Michel van der Aa, Peter Adriaansz, Claudio Baroni, Ron Ford, Michael Norris en Richard Rijnvos schreven voor hem komposities. Bij het label BVHaast verschenen drie solo-CDs van hem. Op meer dan 30 andere CDs was hij te horen als lid van allerlei ensembles en groepen. In de loop van het komende seizoen 2006-2007 brengt hij nieuw werk van o.a. Marko Ciciliani, Gerhard Staebler en Kunsu Shim in première en speelt hij met het ensemble Camerata Busoni (van pianist Geoffrey Madge) en Terry Bozzio (perkussionist bij o.a. Frank Zappa and the Mothers of Invention en Captain Beefheart) samen.