Koncertberichten

In het programma "Body Elemental" dat Duo Vertigo in Logos voorstelt, wordt het menselijk lichaam een extra instrument in dit perkussieduo. De slagwerkers gebruiken hun stem (Frederic Rweszki, Vanessa Lann) of maken allerlei perkussiegeluiden op hun lichaam (Vinko Globokar, Chiel Meijering). De muzikanten werpen hun hele lijf in het muzikale strijdperk waardoor verschillende stukken (Roderik de Man, Vanessa Lann) een theatrale dimensie krijgen.

• Steve Reich: Clapping Music
• Chie Meijering: new work
• Frederic Rweszki: To the Earth
• Vanessa Lann: American Accents
• Giel Vleggaar: Come Here Often
• Michael Smetanin: Finger Funk
• Vinko Globokar: Corporel?
• Roderik de Man: A Case History

Het Duo Vertigo is ontstaan in 2000 toen Claire Edwardes (°1975) en Niels Meliefste (°1979) respektievelijk de eerste en tweede plaats behaalden in de Tromp Percussion Competition in Eindhoven. Sindsdien zijn er al meer dan twintig nieuwe werken voor hen geschreven en traden ze niet alleen veelvuldig op in Nederland maar ook in Duitsland, Frankrijk en Zweden. Binnenkort beginnen ze in Canada met opnames voor een CD vol perkussie-duo stukken.

Claire Edwardes studeerde eerst perkussie in Australië aan het konservatorium van Sydney. In 1999 zette ze haar studies verder in Nederland aan de konservatoria van Rotterdam en Amsterdam bij de leraars Richard Jansen, Jan Pustjens en Peter Prommel. Ze volgde ook nog kursussen aan het Centre Acanthe (Frankrijk) waar ze intensief met Steven Schick samenwerkte en aan de Kroumata Percussion Summer Master Course in Zweden.
Als soliste was ze te horen met orkesten als het Sydney Youth Orchestra en Melbourne Symphony Orchestra. Komponisten als Jane Stanley, Ross Edwards, Elena Kats-Chernin, David Dramm en Seung-Ah Oh schreven voor haar werken.
Ze speelt regelmatig in groepen als het Ensemble Offspring (AUS) - waarvan ze stichtend lid is - , Champ d'Action (B), Ensemble Modern (D), Asko Ensemble (NL), Slagwerk Groep Den Haag (NL), het Concertgebouw Orkest (NL) en Synergy Percussion (AUS). Daarnaast speelt ze in verscheidene duo's ("Pulse 75" met de hoboïste Irma Kort, Antipoduo met de violiste Sarah Oates). Ze speelde in het verleden ook regelmatig samen met muzikanten als de pianisten Ralph van Raat en Tomoko Mukaiyama en de fluitist Michael Schmid. Als soliste en lid van kamermuziekgezelschappen was ze te horen op festivals als the Huddersfield Festival of Contemporary Music (UK), Gaudeamus Week (NL), Transit Festival (B) en Journees de la Percussion (FR).

Niels Meliefste studeerde slagwerk aan het Koninklijk Conservatorium van Den Haag. In november 2000 won Niels de tweede prijs, de publieksprijs en de scholierenprijs van het TROMP-concours en in 2003 -het jaar waarin hij ook afstudeerde- was hij de winnaar van de eerste Grachtenfestival Conservatorium Concours. Tegenwoordig speelt hij vaak bij het Asko Ensemble, Het Residentie Orkest en bij Slagwerkgroep Den Haag.
Daarnaast speelt hij ook in verschillende formaties Braziliaanse en Afrikaanse slagwerkmuziek.

De voorbije zomermaanden kwamen er verschillende nieuwe automaten bij en op dit koncert kun je je zeker verwachten aan stukken waarin de automatische hurdy-gurdy <Hurdy>, het trompetorgelregister <Trump> en de akkordeon <Ake> te horen zullen zijn.
Kris De Baerdemacker en Barbara Buchowiec staan in voor de nieuwe automatenstukken en ook Kristof Lauwers is druk doende om een interaktief stuk te komponeren waarbij de bewegingsdetektoren een grote rol spelen. Hopelijk is dit werk af tegen het oktoberkoncert!
Hans Roels herspeelt ook zijn "Dubbelstuk" voor piano-automaat en assistent (inside piano). Dit stuk ging in 2003 in première tijdens het pianOH! Festival hier in Logos. In dit werk kombineert Hans Roels al de mogelijkheden van de (komputergestuurde) player piano met die van de inside piano. Terwijl de piano-automaat de toetsen bespeelt, speelt ondertussen een live-muzikant in dezelfde piano pizzicati, perkussie-effekten op de snaren, gebruikt twee e-bows en verplaatst en verwijdert allerlei preparaties tussen de snaren. Het stuk is een gewijzigde versie t.o.v. de première en verschijnt binnenkort op cd.
Het M&M ensemble staat onder de artistieke leiding meester- automatenbouwer Godfried-Willem Raes. Overige participerende kunstenaars en musici zijn Moniek Darge, Emilie de Vlam, Sebastian Bradt en Xavier Verhelst.

<Ake>
Voor de bouw van deze akkordeon robot, vertrokken we van een kleine Hohner knop akkordeon uit de musette reeks. De bouw ving aan met de grondige restauratie en nazicht van zowel de mechanische werking als de stemming van het oorspronkelijke instrument. Het allereerste wat we volledig demonteerden en aan de kant schoven, was het vrij ingewikkelde mechanisme waarmee akkoorden worden opgebouwd in de bassen. Met het oog op vrije programmeerbaarheid wilden we immers volkomen vrij akkoorden kunnen samenstellen met de voorhanden rieten.
Eens zover bleek de automatisering van de diverse toetsen een vrij voor de hand liggende klus. We hadden zoiets immers al vaker gedaan, o.m. bij de bouw van ons automatisch harmonium <Harma>. We beslisten de bestaande kleppen zoveel mogelijk te behouden en haalden ons daardoor extra veel werk op de hals met het buigen uit inox van de vele nodige trakturen. Voor de baskant worden de kleppen bediend met kleine 24V traktuurmagneten van de firma Laukhuff. Voor de melodiekant echter, behielden we zelfs de bestaande knoppen en ontwierpen we een bespeling met Lucas Ledex duwmagneten. Het ene register waarover het instrument beschikt, werd geautomatiseerd met een bipolaire elektromagneet. Deze diende behoorlijk zwaar genomen te worden vanwege de grote wrijving in de windlade voor dit register.

De blaasbalg haalden we geheel weg en vervingen we door een inox windlade voorzien van zowel een inlaat voor drukwind als een voor zuigwind. Precies hierin bleek de uitdaging gelegen bij de bouw en het ontwerp van een automatisch akkordeon. De typische muzikale mogelijkheden op dit instrument komen immers voort uit de over en weer gaande beweging van de balg en de luchtdrukmodulaties die de speler via die balg realiseert. Daarmee krijgt het instrument een 'punch' die het harmonium bvb. geheel ontbeert. Om dit mogelijk te maken ontwierpen we aanvankelijk een soort 4-weg mengventiel opgebouwd uit twee kaviteiten met elk twee door een duw/trekmagneet bediende kleppen. Het geheel viel evenwel te log en zwaar uit zodat we uiteindelijk een ronde 4-weg mengkraan bouwden met een cilindrisch kraanhuis en een vlakke goed aansluitende klepzitting. De centrale as werd gasdicht gelagerd uitgevoerd zodat voor de bediening een enkele bipolaire magneet volstaat. De windvoorziening wordt betrokken uit een sterke Laukhuff radiale kompressor. Om ritmische overdruk en onderdruk pulsen mogelijk te maken, overwegen we meteen ook een aksent-balg toe te voegen, op zijn beurt aangedreven door een bipolaire elektromagneet.

Max Eastley is een audio-kunstenaar die al sinds het einde van de jaren zestig klankskulpturen, installaties, muziekinstrumenten en schilderijen maakt waarbij toeval, beweging en natuurkrachten (water, wind, zon,…) een grote rol spelen.

Hij ontwierp een hele serie "windharpen", instrumenten die aan de bomen of andere plaatsen bevestigd worden en die bespeeld worden door de wind. Sommige zijn snaarinstrumenten met grote klankresonatoren,

andere zijn dan weer blaasinstrumenten. Eastley citeert Athanasius Kircher als één van zijn inspiratiebronnen, een geleerde die in 1655 de bouw en werking van de Aeolische harp verklaarde. Deze windinstrumenten kenden een grote populariteit rond 1800 toen veel mensen ze aan open ramen bevestigden.
Reeds tijdens zijn studies aan de kunstakademie raakte Max Eastley geïnteresseerd in deze interaktie tussen muziekinstrument, installatie en beeldende kunst. "Ik begon mij af te vragen wat de materiële substantie van de muziek is. En ik kwam bij het muziekinstrument terecht, het instrument als uitgangspunt voor muziek. Ik werkte in London aan een kunstschool waar zich nog een paar mensen met beweging en licht bezig hielden. Ik onderscheidde mij daarin, dat ik muziek en kinetika wou samenbrengen. Ik zocht naar instrumenten die zich zelf "bespeelden". Daarmee loste ik ook het probleem op dat ik dezelfde moest zijn als degene die via de muziek moest overtuigen. Ik ging op een afstand staan want ik maakte instrumenten en kinetische skulpturen die mij de verantwoordelijkheid om overtuigende muziek te maken, ontnamen. Op deze wijze kon ik de muziek als fenomeen bestuderen, als eigenschap van een objekt. (…)

Ik verdiepte mij in de geschiedenis van de automatische muziekinstrumenten. De oudste muziekautomaten waren instrumenten die door de wind bespeeld werden - de windharpen. Toen kende ik niemand die wist hoe die klonken, want die instrumenten waren nagenoeg "uitgestorven". In de 18de en 19de eeuw waren ze nochtans heel populair. In veel gedichten uit die tijd wordt de klank van de Aeolische harp poetisch beschreven."
De "Arc" -een instrument dat hij ook meebrengt naar het Logos koncert- is een afgeleide van zijn windskulpturen, meer bepaald van de snaarinstrumenten met grote houten klankkasten die hij in de Scottish National Gallery of Modern Art had tentoongesteld. De Engelse instrumentenbouwer Hugh Davies vroeg hem om een gezamelijke performance te geven waarop Eastley zich baseerde op zijn windharpen om een snaarinstrument te maken met een grote tessituur. Het geluid wordt versterkt en bewerkt met elektronische effekten en was op de CD "Buried Dreams" met David Toop te horen.

Eastley heeft ook een serie instrumenten en installaties op zijn naam staan die werken dankzij de stroming van een rivier of de zee.
Dat gaat van snaren die door de (onderwater) stroming aan het trillen gebracht worden, over perkussieve instrumenten die door de beweging of golven van het water aangedreven worden tot meer komplexe instrumenten die de tegenstelde krachten van de wind en de watermassa benutten. De klank van enkele hydrofonen van Eastley werd door regisseur Peter Greenaway gebruikt als klankband voor zijn kortfilm "Water Wrackets" (1975).

In september 2004 gaat Eastley mee op de expeditie "Cape Farwell" naar de Noordpool/Spitsbergen. Deze boottocht met wetenschappers en kunstenaars is opgezet ter bewustmaking van de opwarming van het klimaat en gaat langs routes die vroeger onbevaarbaar waren maar nu door het smelten van het ijs toch gebruikt kunnen worden. Net zoals op de eerste expeditie in 2003 zal Eastley allerlei klankopnames maken die hij o.a. ook voor het Logos koncert zal gebruiken. Geluidssamples en meer info over deze expeditie kan je vinden op www.capefarewell.com

De installaties van Eastley waren veelvuldig te zien op tentoonstellingen en festivals in Engeland, Ierland, Duitsland, Frankrijk, Zwitserland en ook verschillende malen in Japan. Op een tiental CD's staan opnames van zijn installaties en skulpturen; o.a. met de Engelse muzikanten David Toop, Hugh Davies en Peter Cusack maakte hij in het verleden samen CD opnames. Hij zorgde ook voor de klank bij enkele dansprodukties (Plants and Ghosts van choreografe Siobahn Davies), films ("the Pool" van Jayne Parker) en dokumentaires.
Sedert de vroege jaren '70 was hij een regelmatige gast op het Logos podium