Dr.Godfried-Willem RAES

Kursus Experimentele Muziek: Boekdeel 9: Literatuur en Aktualiteit

Hogeschool Gent : Departement Muziek & Drama

<Terug naar inhoudstafel kursus>    

 

9511:

David BEHRMAN

Koncert 13 februari 1990 + 1970 - logos groep

David BEHRMAN "Wave Train" (1967)

Dit stuk kan als een prototype gelden voor de apparatieve live- elektronische muziek. Het stuk is geschreven voor twee tot 4 pianisten die alleen op de binnenzijde van de piano spelen. De klankopwekking is eigenlijk allesbehalve elektronisch, aangezien alle klanken via de snaren van het instrument worden voortgebracht. De toetsen van de piano worden in het geheel niet gebruikt en eigenlijk worden ook de snaren noch het mechanisme zelfs maar aangeraakt. Elektromagnetische toonopnemers ( spoelen gewikkeld om een permanente magneet) worden gebruikt om de trillingen van de snaren op te vangen en in een elektrisch signaal om te zetten. Dit signaal wordt dan via een eenvoudige tweeweg splitschakeling naar twee versterkers gevoerd. Een van die versterkers is aangesloten op een kleine maar krachtige luidspreker die in de piano dicht bij de snaren wordt opgesteld terwijl de andere luidspreker voor de klankprojektie in de zaal wordt gebruikt. Door nu de elektromagnetische pickup op een bepaalde plek in de onmiddellijke nabijheid van de (stalen) snaren van de piano te brengen, ontstaat een elektrische feedback-kring waar deze snaren van uitmaken er waarvan zij de frekwentiebepalende komponent vormen. De plek waar het opneenelement boven de snaar wordt gebracht zal bepalen welke harmonischen zullen ontstaan. Door verschuiving van de positie en de hoek tussen snaren en element kunnen heel komplexe klusters vol ongemeen rijke zwevingen worden opgewekt. Elke speler beschikt over de hiervoor beschreven apparatuur en per twee spelers is een (vleugel)piano noodzakelijk, hoewel ook zithers, cimbalons - kortom virtueel elk instrument dat opgebouwd is uit een horizontale klankkast bespannen met mogelijks veel stalen of in elk geval toch ferromagnetische snaren - kunnen worden gebruikt.

De muzikale opbouw van de kompositie volgt op volstrekt logische en konsekwente wijze uit deze speeltechniek : het ontstaan van elke klankkonstellatie neemt een zekere opbouwtijd in beslag tijdens dewelke de speler de aard van de in opbouw zijnde klankkonstellatie kan sturen en beinvloeden. Vanzodra een 'eendimensionele' feedback-toon ontstaat dient de speler de positie van het opneemelement zo te wijzigen dat zwevingen ontstaan, of dat het rondzingen ophoudt. De spelers doen dit, met in achtneming van een overigens intuitieve maar op zich traditioneel muzikale opbouw, telkens overlappend zodat een ononderbroken golftrein ( Wave Train) ontstaat. Wanneer slechts een enkele speler het stuk uitvoert, dient hij , teneinde het gewenste muzikaal resultaat te verkrijgen, gebruik te maken van een tape. De partituur is bij de uitvoering volstrekt overbodig, hoewel het hier geenszins om improvisatie gaat ! Zij geeft alleen grafisch getekende modellen van het gewenste klankverloop. Eigenlijk is een partituur in dit geval niet alleen overbodig , maar zelfs onmogelijk, aangezien het bereikte klankresultaat op elke afzopnderlijke plek van de snaren niet voorzienbaar is , tenzij op het moment dat het reeds te laat is om er nog wezenlijke veranderingen - anders dan bijsturingen - in aan te brengen. De notie partituur valt hier dan ook kwazi volledig samen met de instrukties voor de technische opstelling en de speeltechniek voor het stuk. De muziek is volledig gedetermineerd door haar technologische basis, vandaar dat men dit vaak als 'apparatieve' muziek betitelt.

Men gebruikt deze term inderdaad niet telkens wanneer elektronische apparatuur bij de uitvoering van een muziekstuk wordt gebruikt, maar wel in die gevallen waarbij deze apparatuur zelf de estetiek en de vormopbouw van de muziek determineert.

 

David BEHRMAN " Wave Train" ( 1966)

Europese premiere: 1970, Zwarte Zaal door het Logos-ensemble.

Werd uitgevoerd in 1989 door studenten Jo DEGROOTE, Daan VANDEWALLE, Geert LOGGHE, Marc MAES

Projektbegeleiders : Godfried-Willem RAES en Geert LOGGHE

Heropvoering 10.1994: Luc VAES, Marc MAES, Karin DEFLEYT en Joachim BRACKX.

Heropvoering 24.03.1997: Luc VAES, Arne DEFORCE, Joachim BRACKX

DUUR : ca. 8 minuten

Biografische gegevens:

Geboren op 16 augustus, 1937 in Salzburg, Oostenrijk. Studeerde kompositie bij Wallingford Riegger in New York en met Walter Piston, aan de Harvard Universiteit waar bij zijn BA in 1959 behaalde. Hij trok naar Europa waar hij o.m. bij Henri Pousseur in de Brusselse studio werkte. Hij volgde ook de Ferienkurse für Neue Musik waar hij les volgde bij Karlheinz Stockhausen. Terug in de USA, behaalde hij zijn Masters of Arts in muziekteorie aan de Columbia Universiteit.

David Behrman woont en werkt in New York is behoort tot de eerste generatie komponisten die zich -sedert 1968- met live-elektronische muziek inlieten (de Sonic Arts Union) en mede daardoor aan de basis lagen van het verschijnsel van de composer-performer. Hij bouwde mirkoprocessor gestuurde gitaarachtige instrumenten, multioscillatoren, spanningsgestuurde synthesizers, toonhoogtegevoelige schakelingen die in een interaktieve kontekst met akoestische geluidsbronnen kunnen worden gebruikt, evenals video-gestuurde klankgeneratoren en installaties.

Discografie:

Meerdere opnames beschikbaar in het archief van Stichting Logos.

Filedate: 900220/971206

Terug naar inhoudstafel kursus: <Index Kursus> Naar homepage dr.Godfried-Willem RAES