" HALTE "

Een openlucht audio art installatie (1987)

a.Algemene beschrijving

Een straat wordt uitgezocht waar op regelmatige tijdstippen een tram voorbijkomt. Bij voorkeur een straat met kasseien. Aan een halte worden op een onderlinge afstand van ongeveer dertig meter twee kasseistenen vlakbij de tramrail weggenomen en het vrijgekomen stuk rail grondig schoongemaakt. Gebruik hiervoor een staalborstel om roest en zand te verwijderen en nadien een propaanbrander om de plek grondig droog te maken. Daarna worden twee speciale kontaktmikrofoons aan de onderkant of zijkant van de rail stevig bevestigd. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van speciale snelbindende epoxyhars. De kontaktmikrofoons worden gemaakt uitgaande van een schijfje piezoelektrisch kristal-materiaal met een diameter van 25mm op een messing schrijfje. Deze piezo-disk wordt hermetisch en op lage temperatuur vastgesoldeerd op een schijfje messingbuis van overeenstemmende diameter waarin zijdelings een gat is geboord voor de aansluitdraad. Na aansluiting van de op de juiste lengte geknipte draad, wordt het mikrofoonelelement volgespoten met siliconenrubber. Na uitharding daarvan wordt op de kapsule een passend dekseltje vastgesoldeerd. Het mikrofoonelement mag absoluut geen lucht bevatten en moet volkomen waterdicht zijn. Na deze voorbereidende werkzaamheden worden de aansluitdraden tussen de voegen van de kasseien geleid tot aan de haltepaal. De verwijderde kasseistenen worden zorgvuldig teruggeplaatst, zonder enig visueel spoor van de ingreep achter te laten. .

Aan de haltepaal komt nu een versterkertje met beperkt vermogen ( 2 X 20 Watt volstaat ) en aangebouwde hoornspeakers. Het verdient aanbeveling een zogenaamde booster-equaliser te gebruiken of op te bouwen omdat dan de juiste gewenste frekwentiekarakteristiek kan worden ingesteld. Bouw er eentje dat op een kleine 12Volt autoaccu kan lopen en waaraan geen externe regelknoppen zitten. De mikrofoon wordt aangesloten en het geheel in werking gesteld.

In de far-west plachten de indianen hun oren stevig tegen de grond aan te drukken om te horen of er ruiters in aantocht waren. Ze konden uit het sterkteverloop van het geluid zelfs vrij precies de bewegingsrichting afleiden . Later gebruikten ze deze techniek, met de oren tegen de rails , om te horen of er een - al dan niet te overvallen - trein naderde , lang voor die in zicht kwam. In onze steden echter, levert dit wel enig gevaar op . Daarom deze oorprothese, een kleine bijdrage tot het akoestisch bewustzijn.

b.Praktische Realisatie

- Konstruktie en bevestiging kontaktmikrofoons

Het gebruik van een losneembare verbinding verdient hier aanbeveling omdat op deze wijze de mikrofoons aan de rails permanent bevestigd kunnen blijven terwijl het zichtbare gedeelte van de installatie zo 's nachts kan worden weggenomen als preventie tegen mogelijk vandalisme. Indien twee mikrofoons worden gebruikt , dienen zij minstens 10 meter vanelkaar verwijderd op de rails te worden gemonteerd. Daartoe wordt aan de zijkant van de rail een stukje staal ontdaan van roest en zand. De plek wordt vervolgens grondig ontvet en met een kleine propaanbrander zeer goed droog gemaakt. Met epoxyhars wordt dan het mikrofoonelement op de rail permanent vastgekleefd. Aansluitplug en draad worden zo goed mogelijk tussen de voegen van de straatkasseien weggemoffeld.

- Elektronische schakeling

In beginsel wordt het opgenomen signaal gewoon versterkt. Dit leidt echter in de praktijk tot oversturing van de versterker telkens wanneer de tram over de plek rijdt waar de mikrofoons bevestigd zijn. Daarom ontwierpen we een speciale voorversterker waarin deze te sterke en ook triviale geluiden zeer sterk worden gekomprimeerd. De ingangsgevoeligheid kan worden ingesteld met de schuiftrimpotmeter van 1 megaohm. Deze instelling moet ter plaatse gebeuren, en de gevoeligheid dient zo hoog mogelijk te zijn. Uiteraard moet de oscillatiestabiliteit van de versterker gegarandeerd blijven en mag er ook geen feedback van opneemelement naar speaker kunnen optreden. Voor een volledig elektronisch schema , zie figuur 3.

- Versterker

Om reden van mobiliteit moet de installatie op batterijen of (auto-)accus kunnen lopen. Het ligt dan ook voor de hand als versterker een zogenaamde autoboosterversterker , liefst met equaliser, te gebruiken. Een vermogen van 20 Watt per kanaal volstaat hier ruimschoots. De bestaande ingangsschakeling moet wel aan deze toepassing worden aangepast , meer bepaald de erg lage ingangsweerstand - meestal circa 100 Ohm - dient op de print te worden verwijderd, in beide kanalen indien een stereo-versie wordt opgebouwd.

De voorversterker en kompressor beschreven in de vorige paragraaf kan makkelijk in deze eindversterker worden ingebouwd. Het geheel moet echter in een volledig gesloten en regendicht kaste worden geplaatst dat aan de haltepaal kan worden bevestigd. Er mogen absoluut geen regelknoppen of schakelaars uitsteken of voor het publiek bereikbaar zijn.

- Luidsprekers

Als luidsprekers worden megafoon-types voor public adress doeleinden toegepast ( elk 15 tot 30 Watt, bijvoorkeur 4 Ohm types ) , niet in het minst vanwege de makkelijke bevestiging op de haltepaal zelf. De paaltjes zoals meestal gebruikt hebben een diameter van 6/4" , wat de montage van een dwarse buis met een buizenklem zoals gebruikt in de stellingenbouw zeer eenvoudig maakt. ( zie opbouwschets, figuur 4 ).

Godfried-Willem RAES

Filedate: 870928

Terug naar inhoudstafel kursus: <Index Kursus>

Naar homepage dr.Godfried-Willem RAES