Dr.Godfried-Willem RAES

Kursus Experimentele Muziek: Boekdeel 5: Notatie en Muzieksoftware

Hogeschool Gent : Departement Muziek & Drama

5010:

Een DOS-Programma: The Note Processor

Het software-pakket NP ('The Noteprocessor') wat we als eerste -zij het vandaag (1995) wellicht reeds iets achterhaald- in deze kursus zullen behandelen omvat eigenlijk beide hiervoor aangegeven mogelijkheden. Het kodeersysteem is wat men 'DARMS'-kode noemt, een kodeersysteem met een lange staat van dienst. Alle eerste generatie programmas voor de generatie en de analyze van muziek om komputers maakten er gebruik van.

Belangrijk is te weten dat elke notentekst in deze DARMS-kode moet beginnen met een 'instrument-nummer' in de vorm !I1, voor het eerste instrument, !I2 voor het tweede enz... Samengestelde instrumenten mogen ook (bvb. de eerste en tweede violen in een orkestpartituur) gecodeerd worden als: !I1:1 !I,1:2 ...

Nadat de stem of het instrument via een cijfer bepaald is, volgt de informatie over de sleutels, voortekeningen, maatsoort ...

We zullen in deze syllabus uiteraard niet het gehele kode-systeem voor DARMS tot in de details uit de doeken doen, want daarvoor bestaat er een 'manual' (uiteraard in het engels) bij het programma (hoewel die ver van perfekt is...), die je zeker in het begin steevast links van het klavier ter beschikking dient te hebben. De voor professionele musici en komponisten belangrijkste en nuttigste funkties en mogelijkheden willen we hier echter wel samenvatten, o.m. precies omdat de manual zo weinig systematisch is geschreven.

Eens een DARMS-'file' (bestand) via de komputer ingebracht (daarvoor kunnen we dus elk doodgewoon tekstverwerkingsprogramma gebruiken, voorzover het in staat is zuivere ASCII-bestanden aan te maken) , kunnen we Noteprocessor (NP) opstarten en de code interpreteren. NP laat ons toe het ingebrachte onmiddellijk op het scherm in klassiek muziekschrift te bekijken en desgewenst te printen. Wie over het operating system MS-DOS 5.00 of hoger beschikt, beveel ik het gebruik van de dos EDIT funktie zeer aan. Het is een uiterst eenvoudige ASCII tekstverwerker met uitstekende 'cut- en paste' mogelijkheden, waardoor het typwerk bijzonder snel kan gebeuren. Ook binnen het NP software pakket is een editor geimplementeerd, maar deze is een heel stuk primitiever dan de gewone DOS EDIT, en vertoont bovendien een aantal hinderlijke en zelfs gevaarlijke bugs! Het gebruik daarvan moet dus ten stelligste worden afgeraden.

Wanneer we het notenbeeld eenmaal op het scherm staan hebben, kunnen we ook het grafisch gedeelte van het programma gebruiken om korrekties of toevoegingen aan te brengen. Let echter op : wat grafisch ingebracht wordt kan niet terug automatisch naar DARMS code worden omgezet. Het kan uitsluitend als grafische pagina in een file worden opgeslagen ( dit kan zowel als *.PRN file - een intern dataformaat van NP, of als TIFF file, een dataformaat dat toelaat het grafisch bestand in andere softwarepaketten in te lezen en te gebruiken). Om het leerproces van het koderen de bevorderen, zal dan ook zo weinig mogelijk (en dat is echt wel weinig) van deze mogelijkheid gebruik worden gemaakt, ten voordele van het juist en precies in DARMS- koderen van muziekteksten.

Om samengestelde partituren te maken, kent NP ook nog een hele reeks tussenliggende koderingen, die we als dusdanig eigenlijk niet hoeven te bestuderen, maar waarvan we het bestaan en enkele eigenschappen zeer zeker moeten kennen, omdat we er anders nooit zullen in slagen grote en ingewikkelde partituren genoteerd te krijgen.

Om vanuit de files (in DARMS) een partituur te maken, dienen we eerst met het programma de DARMS files van alle afzonderlijke instrumenten, naar een *.INT formaat om te zetten ( ' make instrument file' heet dat in de terminologie van het programma).

Wanneer dat is gebeurd, kunnen we via 'Read', al deze files in de gewenste volgorde inlezen, en kan de partituur worden samengesteld. De afzonderlijke paginas van deze partituur kunnen - eventueel na korrekties en/of toevoegingen via het grafisch scherm - dan weer elk als grafisch bestand worden opgeslagen en uitgeprint. Merk echter op dat dit behoorlijk wat opslagruimte op de harddisk in beslag neemt, en dat het ook meestal niet erg nuttig is dit systematisch te doen, omdat .PRN files toch niet naar andere komputer-printer kombinaties over te dragen zijn. Het bijhouden en archiveren van de darms (*.DOC) en eventueel de instrument **.INT) files kan wel worden aanbevolen.

L5011:

DARMS-Kode

1: Algemene Syntax

De muzieknotatie-kode van DARMS is een 'taal' die voor musici vrij makkelijk aan te leren is, omdat ze volledig aansluit bij het engelse muzikale taalgebruik. Om die reden zullen we in de loop van deze tekst, waar nuttig, overal de engelse benaming van de elementen van de muzieknotatie tussen haakjes aangeven.

Elke DARMS-file moet tenminste bestaan uit volgende onderdelen en in deze precieze volgorde:

- bepaling van de stem of het instrument via een cijfer:

vb.: !I1

!I12

!I1:1

!I1:2

In de interpreter is het deze instruktie die een notenbalk zal genereren. Wanneer we geen bijzondere afwijkende instrukties geven, wordt dit de klassieke vijf-lijnige notenbalk. Samengestelde instrumentnummers kunnen worden gebruikt wanneer we in een partituur bvb. afzonderlijke partijen hebben voor de verschillende instrumentisten van eenzelfde groep.

- een enkele spatie

- een sleutel

vb.: !G

!F

Wanneer verschillende sleutels, afgescheiden door kommas opgegeven worden, dan wordt een systeem bepaald bestaande uit evenveel notenbalken als er sleutels zijn. Voor een pianopartituur zal volgende sleutelkode dan ook gebruikelijk zijn: !G,!F

- een enkele spatie

- eventueel een voortekening

vb.: !K2- ( 2 mollen)

!K# ( 1 kruis)

!K5# ( 5 kruisen)

- een enkele spatie

- een maatcijfer

vb.: !M17:4

Het opgeven van een maatcijfer is verplicht. De interpreter rekent immers elke maat na. Onvolledige maten kunnen niet geldig geschreven worden. Wil men dit toch doen, dan moet men eerst de maten 'kloppend' uitschrijven en dan kodes toevoegen die ervoor zorgen dat bepaalde tekens (maatcijfers, rusten) niet zullen worden afgedrukt.

vb.: M*4:4 niet afgedrukte (dummy) 4:4 maat.

- een enkele spatie

- een reeks kodes voor de noten, rusten ... afgescheiden door een enkele spatie wanneer ze in de tijd na elkaar komen, of zonder spatie maar met een komma aaneengeschreven, wanneer het gelijktijdige of vertikale gebeurtenissen of instrukties betreft.

- een maatstreep / eventueel gevolgd door het nummer van de maat die erop volgt.

In de DARMS-files mogen vrijelijk kommentaren opgenomen worden. Deze worden door de interpreter genegeerd wanneer zij omgeven worden door een K ('K'ommentaar) en een $-teken.

vb.: K deze kommentaarregel mag overal voorkomen... $

Wil men echter tekst in de partituur zelf opnemen, dan kan dit worden gedaan via de instruktie:

@ ..tekst...... $.

2.Basis-kodes:

Sleutel-kodes:

!G of 3!G solsleutel

1!G solsleutel 1e lijn

(franse vioolsleutel)

!G-8 tenorsleutel

!F of 7!F fasleutel

1!C utsleutel 1e lijn

3!C utsleutel 2e lijn

5!C utsleutel 3e lijn

7!C utsleutel 4e lijn

1!P perkussie 'sleutel' lijn 1

2!P id. tussenlijn enz...

!T tabulatuurbalk, waarbij geen sleutel wordt afgedrukt

Hoewel dit met DARMS niets te maken heeft, moet de studenten hier toch sterk aangeraden worden in partituren ( niet noodzakelijk in de partijen) zo weinig mogelijk van andere sleutels dan !G , !F en !G-8 gebruik te maken. Ook raad ik hen sterk aan alle partituren ongetransponeerd te noteren en te koderen. Wanneer transposities voor bepaalde instrumenten nodig zijn, dan kan men overigens automatisch, getransponeerde partijen voor die instrumenten aanmaken.

Alle noten binnen dit koderingssysteem dienen een plaatscode te hebben, die hun positie op de notenbalk bepaalt. Deze plaatscode is onafhankelijk van de gebruikte sleutel. ONEVEN cijfer bepalen noten OP de lijntjes van de notenbalk, terwijl EVEN cijfers de noten of tekens op de tussenlijntjes bepalen. De onderste lijn van de notenbalk is 1, de tweede lijn 2 enz. Noten die onder de notenbalk op hulplijntjes komen, worden gewoon via nul en negatieve cijfers doorgeteld. Zo is de plaatscode voor (in de solsleutel) de noot re 0 en voor DO -1. Wanneer een systeem uit twee notenbalken bestaat kunnen we in beide systemen noten bepalen door via de plaatscode -50 of 50 van notenbalk te wisselen.(zie later).

Na de plaatscode volgt, konform het normale notenschrift eerst elk eventueel noodzakelijk wijzigingsteken. De kodes daarvoor zijn:

# kruis ## dubbel kruis

- mol

-- dubbele mol

* herstellingsteken

*- herstellingsteken + mol

*# herstellingsteken + kruis

Na de plaatscode en een eventueel wijzigingsteken, volgt de duur (de metrische waarde) van de te schrijven noot. De hiervoor te gebruiken kodes zijn:

WWW = dubbele brevis

WW = brevis

W = whole note ( hele noot, semibrevis)

H = Half note ( halve noot, minum)

Q = Quaver ( vierde noot, crotched)

E - Eight (achtste noot, quaver)

S = Sixteenth (zestiende,semiquaver )

T = Thirtysecond (tweeendertigste noot, demisemiquaver)

X = Sixty-fourth (vierenzestigste)

Y = 128-ste

Z = 256-ste

Al deze notenwaarden (behalve de G) kunnen worden gevolgd door een of meer punten, wat hun duur telkens met de helft verlengt.

H. = gepunte halve noot

E. = gepunte achtste

Q.. = dubbelgepunte vierde

W... = driedubbelgepunte hele noot

Wanneer deze codes - behalve die voor de versieringsnoten- voorafgegaan worden door een R, dan betekenen ze rusten van overeenkomstige duur :

RW = hele rust

RQ = vierde rust

RE = achtste rust

enz...

De plaats op de notenbalk wordt aangegeven door een cijfer (de plaatscode) dat deze code onmiddellijk voorafgaat voor alle notatie waarvoor de plaats de betekenis bepaalt. Een noot of teken op de eerste lijn ( dus bvb. mi in de solsleutel ) krijgt een 1, maar voor rusten, bepaalt de plaats niet de betekenis en hoeft men helemaal geen plaatskode op te geven. Bij polyfone muziek is het echter niet steeds erg fraai wanneer de rusten steeds in het midden van de notenbalk geplaatst worden, en mag men de kodes voor de rusten door een plaatscode analoog aan die voor noten, laten voorafgaan. Ook hier hebben tussenlijnen even cijfers, de lijnen zelf oneven cijfers. Voor de hulplijntjes wordt ook hier gewoon doorgeteld, hoewel er voor rusten geen hulplijntjes worden geschreven.

Do-mib-sol-do in de solsleutel en in vierde noten ziet er dus gekodeerd uit als:

- 1Q 1-Q 3Q 6Q

De sleutel hoef je slechts bij het begin van de notentekst op te geven als !G voor solsleutel, !F voor Fasleutel ...

Wanneer een code begint met een uitroepteken, dat betekent dat , dat zij geldig blijft voor alles wat erop volgt. Wanneer een code begint met het dollarteken $, dan wordt daarmee de voordien bepaalde algemene geldigheid opgeheven.

3: Het 'geheugen' van DARMS

Een aantal instrukties in de darms kode zijn overdrachtelijk, d.w.z. dat wanneer men ze eenmaal opgeeft, ze van kracht blijven tot wanneer men ze expliciet weer opheft.

Overdrachtelijk zijn in DARMS meer bepaald de plaatscodes, en de duur-codes.

- overdrachtelijkheid van plaatscodes :

een passage zoals:

8Q 8H 8E 8E 8S 8S 8S 8S 10H 10Q 10S 10S 10S 10S

kan bijvoorbeeld veel korter geschreven worden als:

8Q H E E S S S S 10H Q S S S S

Wanneer we via een plaatskode een rust elders hebben geplaatst dan op de impliciete plaatskode 5 , om bvb. in polyfone muziek het stemverloop duidelijk te maken, dan zullen alle verdere rusten ook op die afwijkende plaats terecht komen, zolang men geen andere plaats opgeeft. Wil men dus terugkeren naar de impliciete positie op lijn 5, dan is de expliciete opgave van deze plaatskode onontbeerlijk. Voorbeelden hiervan zijn in overvloed terug te vinden in de DARMS-kode files van 'Memento' , een polyfoon (fugatisch) stuk voor fluit en piano. ( filenamen: F20FLUTE.DOC en F20PIANO.DOC).

- overdrachtelijkheid van duur-codes :

een passage zoals:

2S 3S 4S 5S 5S 6S 5S 4S 6S 7S 8E 10E

kan bijvoorbeeld geschreven worden als:

2S 3 4 5 5 6 5 4 6 7 8E 10

of, met expliciet opgegeven notengroepjes:

2S(( 3 4 5)) 5(( 6 5 4)) 6(( 7)) 8E( 10)

Om snel met deze kode vertrouwd te geraken is het nuttig een aantal korrekt gekodeerde DARMS-files door te lezen en te vergelijken met het gedrukte partituurresultaat.

4. Kode-voorbeelden

1..-DARMS-kode voor de DUX van de fugas uit mijn 'A Book of Fugues':

!I1:1 3!G-8 !M4:4,20@ A Fugue for Irma $ 4Q 4S(( 4S) 4E) 4H /2

6H 6H /3

5H 5S(( 4S) 3#E) 4E. RS /4

2E( 1S( 0S)) 1E. RS -1S(( 0S) 2E) 1Q /5

4H. RQ /|6

!I1 !G !M4:4,20@ Fug' A Due $ 2E.( 7S);) 3#E( 5E) -1Q 1E( 3E) /

5-E.( 2#S);) 7#E( 6#E) 4Q RQ /|

!I4 !F !M27:32,20@ Triple Triplet Fugue $ 5S.(( 7S. 9S.)) 10-S.(( 4#S. 5S.J)) 5E. 7#S. /

8QJ 8T 4S.(( 5S. 6S.)) 7#S.(( 9S. 8S.)) /

8E.( 12S.( 12S. 10S. 9S.)) 8QJ 8T /|

!I3 !G-8 !M4:4,20@ A Fugue 4 Mi $ 6E( 7S( 8S)) 10#S(;( 9#E 12-S);) 13S(( 7#S) 11E) 9#E( 6E) /

8Q 10#Q RH /|

!I3 !G-8 !M60:32,20@Fuga Cinque$ 8Q. 9E.( 7#E. 10#E 7E 6#E 11S.( 6#S. 5S. 5-S. 12S.) 3#E.) RS. /

8E.( 7#E. 9E 6#E 5E 3#S.( 5-S. 6#S. 5S.) 8E.) RS. 8S.(;( 5-E. 2S.( 1S.)) /

10E RQ 7#E( 9E. 14E. 5-S;) 10#E. 11S.;) 10E. 10#S.);) RQ RS 6#S /

8S.(( 7#S. 9S. 7#S. 2S. 3S. 3#S.)) RS. 2S. RE.. 1S(;( 3E. 3#E) RE. 4E.( 3SJ);) /

3E( 3#S( 3#S)) RS 3*E. 1QJ 1E. RE. RH. /|

!I1 !G !M4:4,20@A Minimal Fugue$ 7S(( S 6 7)) 7#S(;( 6E 7S);) 7#S(( 7S 7S 6S)) 7S(;( 7#E 9S);) /

9#E( 9#S( 9#S)) 0S(( 9#S 0#S 7S)) 6E( 9S;) 7E 7#S;) 6E) /

9E( 7E) 9#E( 7#S;) 6E 7S( 2S 7S)) 7#E RE /|

!I2 !G !M7:8,20@ Fugue Septique $ 2S(( 3S 2S 0#S)) 2QJ 2E. RS 4S(( 5-S)) /

6S(( 7S)) 7#Q.J 7#S RE. RE /

9E.( 4S( 3S 2S)) 3S(( 4S) 5-E) RQ /

5-Q RE 5-S RE 5-S RQ /|

!I3 !G-8 !M9:8,20@ Fuga Otto Nove ( nieuwe auto fuga) $ 3#Q 5-E 6Q 5-E 7E( 8E 9#E) /2

10#E RE 8E 9#E( 7E 6E) 3#E( 2#E 1E) /3

2#E RE 3#E 5-E 6Q 7E( 6E 2#E) /4

3#Q. 10#E 3#Q RQ. /|

!I3 !G-8 !M4:4,20@ Fuge Nein! $ 0Q 1E( 0E) 2Q 1E( 0E) /

3#Q 2E( 1S( 0S)) 5Q 3#S(( 2S) 0E) /

7E( 5E) 3#E( 2E) 0E.( -1S);) 0E RE /|

!I1 7!C !50 !M5:4,20@ FugaDeca(pant) $ 2E RE RW /

RE 7S(( 7#S)) RW /

RQ 6-S(( 7#S 4#S)) RS RH. /

RQ RE. 10#S(( 8#S 9S 11#S)) RS RH /

RH 12S(( 11#S 10#S 9S)) 8#E RQ. /

RH. RE 7S(( 7#S 6-S 4#S 2S 3#S)) /

4#S(( 6-S)) RE RW /

9E RE RW /|

!I4:1 !F !M2:2,20@ El'Fuga $ 5Q 8#E.( 9E 4#S);) RS 6EJ( 6S;) 10-E) /

5#S(;( 10E.J 10S);) RE 10E( 7S( 11S) 8E 5#E.) /

4Q RH. /|

!I1:1 3!G !M4:4,20@ Dodecafuga $ 13H. 16#E.( 19-SJ);) /

19-E.( 17SJ);) 17Q 14QJ 14E.( 18SJ);) /

18S(( 19S)) 17#Q. 14#H /

13#HJ 13#E.( 15SJ);) 15QJ /

15QJ 15S(;( 16E.J) 16Q. RE /|

!I1:2 3!G !M13:8,20@ Fuga Litania $ 8E( 7E 6E 5E 4E) 3S(( 1S 2S 0S)) 1Q. 0Q -1S. RT /

7E( 6E 5E 4E 3E) 2S(( 0S)) 1E 0Q. -1E 1E. RS /

6E( 5E 4E) 3E( 2S( 0S) 1E) 0E -1Q 2Q 1E.( 1S);) /

5E( 4E 3E) 2S(( 0S) 1E 0E) -1E 3Q. 2Q 1S RS /

4E( 3E 2S( 0S)) 1E( 0E -1E) 3E 2Q 0Q 1Q /

RE 3E( 2S( 0S)) 1E( 0E -1E) 3E( 2E 1E) 0Q 1Q / RE 2S(( 0S) 1E) 0E( -1E 3E) 2E( 1E) 1H RE /|

!I2 !G !M3:4,20@ James Ensor Fuga $ 6Q 5-E( 6E) 5-E. RS /

3#S(( 6S 5-S 3#S)) 2S(( 6S 5-S 3#S)) 2S(( 0#S 3#S 5-S)) /

6E. RS 6E( 5-E) 6S(( 3#S 6S 7#S)) /

9E.( 7#S);) 10#S(( 12-S 13S 10#S)) 9S(( 7#S 9S)) RS /|

!I3:1 3!G-8 !M5:16,20@ Circus Fuga $ 4S RS RT 7S. RS /2

8S(( 9SJ 9T;) 6S)) RT RS /3

3S(( 4SJ 4T;) 2S 1TJ;) 1S)) /4

4S RS RT 6S. RS /5

5S.(( 3S 4S.)) RS /|

!I:1 3!G !M4:4,20@ The Missing Fugue... $ 0Q 4Q 2Q 0Q /

-1#Q 0E( 1E) 2QJ 2S(( 3S 2S 1S)) /

0H. RQ /|

Vergelijk deze kodes aandachtig met het partituurresultaat.

2.DARMS-kode voor het volledige stuk 'Memento' bestaande uit een fluitpartij en een piano-partij.

Fluit-partij:

K Fluitpartij (Fuga 20) Memento $

!I1 !G !M5:2,15@Flute$,-5@andante elegiaco$ 10E 11-Q.J 11-HJ 11-E 9#Q. 7Q,25@Memento...$ 4-Q 5-Q 6#Q /

2W 1W 0#HJ /

0#W RW 7#HJ /

7#Q 9Q 11-H. 2Q 4-H. 1Q /

2Q. 7*E 3H 4-H RH 12-Q. 9#EJ /

9#E 6#Q 7Q 9Q 6#W RE 9Q. 14-EJ /

14-E 10Q 6#EJ 6Q. 8W RE 12-HJ /

12-W 9#W 6#HJ /

6#H 7W 9W /

6#WJ 6W.J /

6#W. RH 10HJ /

10Q. 9E 14-E 10E 6#Q 8Q RH. 7HJ /

7E 9E 6#Q 4-Q 3Q. RQ. RH 10Q 6#QJ /

6#Q 8W 7#W 7*QJ /

7WJ 7Q RE 6#EJ 6W /

12-Q. 9#EJ 9E 6#Q 7*Q RE 10Q 6#H 8HJ /

8H 7#W 7*WJ /

7H RW RE 12-Q. 9#Q 6#Q /

7Q 9*Q RE 10*W 9Q. 13#Q 10Q /

6#H 8W RW /

RE 12-Q. 9#Q 6#Q 7*Q 9*Q 6#W /

RS 6*SU 6#Q 7*Q 9*Q 6#W 4-EJ 4HJ /

4-Q. 3W. RE RH /

11-E 7#W 9Q. 11*Q 7#Q 13#Q 12-Q /

11-H RW RW /

RW RW 12-HJ /

12-W 13*E 13#E 11E RE 12-WJ /

12-H 13*E 13#E 12-Q RW. /

RW. 11-E 10E 7#E 9H 12E /

12-WJ 12Q. 11-E 10E 12-E 7#E 5-EJ 5HJ /

5-Q. 6Q. 8Q 12-Q 11-Q 9Q 7#Q RH / RW RW. /

RW RQ 9QJ 9WJ /

9Q 10W 8QJ 8WJ /

8Q 7#W 9QJ 9WJ /

9Q 9W RQ RW /

RW RW. /

11H RW RW /

RH 2W -1Q. -1Q -1Q -1EJ /

-1E -1Q -1W -1W -1E /

RW RW. /

RW RQ 11-E 8E 5-WJ /

5-HJ; H?+ 3H?+ RH; 2H?+ /

13HJ 13E 14E 12QJ 12Q. 12-E 13HJ 13E RQ. /

8E 9Q.J 9HJ 9E 7#Q. 12Q 9Q 10Q 12-Q /

7W 6#W 6*HJ /

6W RW 13HJ /

13E 14E 12QJ 12Q. 12-E 13HJ 13E RQ. RH /

12*E 13W 12-Q. 9#Q 6Q 7Q 9*Q /

10W 9W 3HJ /

3W RW 10HJ /

10E 11E 10H. RW. /

9#E 10W 9*Q. 13#Q 10Q 11Q 13*Q /

8W 7#W 7*HJ /

7W RW 8Q 14*QJ /

14Q RH 9S 10E RE 10E 7E RQ. 10E. 10S 10#E. 10*S 4-E. 1S 10S /

7S 3E 4-E RE 10Q. 10S 7S 10Q. 10S 9S 10SJ 10Q 10Q 6S 7E. 7#E 6#EJ /

6#E 10Q. 10Q. RH 10E. 10S 7E 11S 10E RS 10E 9S 10E. RE /

9S 10S 10E. RS 10E 5S 7E RS RQ 9S 10E 10S 11-E. 10S 5S 4-E 1S 10E 7S 3S 11-S 4-E RS 10QJ /

10E 10S 10S RS 10E.J 10E 9S 10S 10Q. 10E 9#E 7E 10Q 6#Q 10Q. 9*E /

10E RQ. RQ 10E 10S 7S 3S 6#S 10E. 10E 10S 10Q RE. 9S 10E RE 10E 7E /

5-Q. 10E. 10S 11-E. 10S 4-E. 1S 10S 7S 3E 4-E 5-E 10Q. 10S 7S 10Q. /

10T 10T 10T 10T 10Q. 12-Q 12-QJ 12WJ H?+ /|

Piano-partij:

Merk op dat de piano partij als 1 instrument werd gekodeerd, waarbij eerst de bovenste partij, vaak polyfoon en gebruik makend van de lineaire dekompositie techniek, komt en pas na de kode !-50, alle maten van de onderste partij.

!I2 !G,!F !M5:2,12@Klavier$ RW RW. /

RW RW. /

RW RW 7E 7#Q.J /

7HJ 7E 6#Q. -1#Q 0# 2 3# -1#HJ /

-1H -1#W -2-W /

!& !U -2*H 8RW 5-H. 6#Q / & !D -8RW. 3E 4-H..J / $&

!U 7#H. 0-Q 1-H. 0-Q 0-Q. 0-E /

0*H,3H 0#H 4H 6#Q. -1#Q 0#Q 2*EJ /

!& !U 2E 3#Q 6#W 5RE 3#Q. 8Q 5-Q 6#E / & !D -5RW 0#H. 2Q 3#HJ / $&

!& !U 6#E 7#Q 3*W 5RE 6#W / & !D 3Q !U -43Q -41-H. -44Q -43Q. 0*E -42*H / $&

!& !U 6#H -1#W 0#W / & -5RW !D 2#Q. 0Q 3#Q -40-Q -1#Q. / $&

!& !U 2W 3#W 6#H / & !D RH.. -5RE -1#Q. -1#Q 0#Q 2*Q 3#Q -1#EJ- / $&

!U -1H.. -5RE 2#W. /

!& !U RW. 5-HJ 5Q. 3#E / & !D 0W -4#W -2-HJ / $&

!& !U 8E 5-E -1#E 7#E 3*Q 5RH. 2HJ 2E 3#E -1#Q / & !D -2-H -1#W -43W / $&

!U -1#Q -2-Q. RQ. RH 5-Q -1#Q 7#Q 3QJ / !& -5RW -45#H.. !D -46#E !U -1#E 0#E 2E 3#E / & !U 3H. 2#W 2*H.J / $&

!U 2H. 5RE 7E 8-W 6#Q. -1#EJ /

!U -1#E 0#Q 2Q RE 5-Q 6#QU,0#D 7#QU,2QD 10*W,3#QD /

!& !U 2#W 2*W 2H / & 4H 3*H 2*W 2HD / $&

!& !U RE 7#W 6#Q. 6#Q 7#Q 2*Q 3#Q / & !D -2-Q RE 3E 3#W 2#Q. 0*Q -1RQ. / $&

!& !U 5RE 5-W 3#Q. 8Q 5-Q 6#Q 7#Q / & !D -1RQ 0#Q 2*Q 3#Q 0#W -1#HJ / $&

!& !U 3W RE 7#W 11RQ. / & !D -1H -2-W. 1RE 6#Q.J+,3#Q.J- / $&

!& !D 3HJ 3E 2#Q. 0*Q 3#Q -2-Q -1#Q 9RH / & !U 6Q 7#Q 9Q 3#Q 6#W 1RE 0#Q 2*EJ / $&

!U 2E 3#Q -1#W -1#W -2-EJ /

!U -2-H.. 3#H 5RH 3#E RH /

!U -2-Q -1#Q 2W RE 5-Q 5-Q 6#Q 2EJ /

!& !U 9RQ. 5-Q 6#Q 7#Q 11Q 9Q. 7#H. / & !D 2H.. 1H.. 3#E 0#EJ 0HJ / $&

!& !U 7#Q 3#E 2E 9RW. RE 3#E 9RE 2E / & !D 0#Q. 2Q. 4E 1RE 0#Q -1#Q -2-Q 3#Q 1RH / $&

!U 5RW. RE 2Q.J 2Q 5-QJ /

!U 5-WJ 5Q 3#E,-5E 3*E,-5E 0#E 2H 5-Q.J /

!& !D 1RH -4#E RE -5QJ -5W 0#Q. 3#E / & !U 5-WJ 5E 3#E 3*E 5-E 2#E 2*H..J / $&

!& !U 2E 3Q. 7#Q 9Q 7#Q 6Q 3#W / & !D -43W 0#E -1E 1E -2-H 0#EJ 0HJ / $&

!& !U 4W 5-W. / & !D 0#H.. 0#E -1E 0#E 0#E -2-W -1EJ+ / $&

!& !U 5RW 6H RW / & !D -1Q 1Q -2-Q 3#Q 2Q 0#W 0#QJ+ / $&

!D 0H. -4*W. RQ /

!& !U 5-W 6W. / & !D 1RH. -1W. 0#Q / $&

!& !U 4W,2W 9RW. / & !D -1H. 0#W. -2-QJ / $&

!& !U 9RW. 6W / & !D -2-H. -1W. -1QJ / $&

!& !D -1H. 1RQ RW. / & !U 6Q. 6Q 6Q 6Q 6Q 6W 6EJ / $&

!& !U 6HJ 6Q. 6EJ 6W 8H / & !D 1RW RW -2-HJ / $&

!& !U 9RW 5RQ. 7#E 5H 9RH / & !D -2-W 5RQ. 1E -2H,2H 1RH / $&

!& !U 9RH 5-H,0H 0#H RW / & !D 1RH -2-W. RH / $&

!U -1H; !F 4W 4Q. 4Q 4Q 4E !G /

!& !U 9RW 3H. 5-QJ- 5Q. 2E / & !D -1E 2Q -1W -8W -5EJ / $&

!& !U 3HJ 3E 9RQ. 5E -1W 5-Q. / & !D -5W 1RW. / $&

!U 5-Q 6Q 7Q 9Q 5-W 5-HJ /

!& !U 5-H 3W. 9RH / & !D 1RW -2Q 2Q 3Q -2-Q 0HJ / $&

!& !U 9RH 6*HJ 6E 7E 5*HJ 5E 5-E 6Q. 9#E / & !D 0H -1#W -1*WJ / $&

!& !U 4E 5RH.. 3#Q. 2Q 3Q 4Q 6Q 2E / & !D -1H RW -1#HJ -1E -2-E -2*E -1*EJ / $&

!& !U 2HJ+ 2Q. 2W 0EJ 0HDJ+ / & !D -1Q. -45E -44Q. -2-Q RE 2#Q -1Q 0Q 2*QU -3QJ / $&

!& !U 0HJ+ 0Q. 5RE RH RQ. 10EJ- 10H / & !D -3H. -2-W -4H.J / $&

!& !D -4H. RW -2HJ -2E -5E / & !U 4E 10H. RQ. -1#E 0W -1EJ+ / $&

!& !D -5#E -4H 1RH 2Q. -1#Q 3Q 4Q -5*Q / & !U -1Q -1Q 7Q 8Q 10Q -1W -1*QJ+** / $&

!& -1H. 4W. 5RQ / & !D 1W 0#W 0*H / $&

!U 5RH RQ 1Q 0H RH 6S 5-E RE 5-E 4S /

4S 7RQ. 5-E. 6S 3E. -1S 3E. -2S -1S 4S 0E 3E RE 5-SJ- 5Q 2#S 6S 4S 5-S 5-QJ- /

5-S 6S 5-S 5-SJ- 5Q 6Q 4Q. 3#Q 5-Q. 0S 5-Q RQ.. /

-1#E 5-E. 6*S 4E 5-S 5-E RS 5-E 6*S 5-S 3#E RE. 6S 5-E 2S RS 5-E 4Q 2#Q 5-E. 6S /

3E. -1S 3E. -2S -1E 4S 0S 3Q 5-Q. 6S 6#S 5-E 5-Q 6*S 6#S 5-Q. 6*EJ- /

6E 4Q. 3#Q 5-Q 5-E 5-Q RE RH 5-E 6S 4E 3#S 5-EJ- /

5-S 5-E 6S 5-E. RQ 6S 5-E RE 5-E 4E RQ. 5-E. 6S 3E. -1S 3E. -2*S -1S 4S /

0E 3E RE 5-Q. 6T 7-T 4T 1T 3EJ 3W. /|

!-50 !M5:2 5RW RW. /

RW RW. /

RW RW. /

RW RW. /

RW RW. /

RW RW. /

!D 54-E 52#Q. 50Q 8#Q 10-Q 11#Q 7*W /

6W 5#W. /

RW 12*E 5#W 11#Q. /

4#Q 5#Q 7Q 8#Q 4#W 4#HJ /

4HD,8#HU 3-W. 1RQ. 7*EJ / 7H 10-H. 4#Q 5#H. 4#Q /

5#H. 4#Q 4#Q. 4#E 5*H 5#H /

5RH 11#Q. 4#Q 5#Q 7Q 8#Q 4#EJ 4HJ /

4Q. RE 8#Q. 6Q 10-Q 4#Q 5#Q 8*EJ 8HJ /

8Q. RE 11#W. 4#HJ /

4H 5#W 7W /

!& !U 8#Q 9RH. 10-HJ 10E 11#E 7Q 6Q 5#QJ / & !D 4#W 4#H 1RW / $&

!U 5#E 5RQ. RW RQ 4#H.J /

!& !U 4Q 4#W 10-QJ 10W / & !D -1RH 10-H.. 8#E 6E 10-E 4#E 5#E 8*Q RQ / $&

!D 5RH 7HJ 7E 8#E 4#Q 4#Q 3-Q. 8#Q 10-EJ /

10Q RQ 10-Q 4#Q 4#Q 8W 7#QJ /

!& !D 7#H.U 7*W. RE 12E / & 1RW 6W. / $&

5#W 11#Q. 4#Q 5#Q 7*Q 7EJ- 10-Q,7QJ /

!& !D 4#Q 5#Q 8*W 7#W / & !U 7H 11RE 4#Q. 4#Q 12#Q 14*Q 15#Q 4#HJ / $&

!& !U 4#HD 11RE 15#W 14#Q. 12*Q 8#Q / & !D 7*W. 5RE 5#H..J- / $&

!& !U 10-Q 8*Q 7W 9RE 10-H 11#Q RE / & !D 5#E 11#Q. 4#Q 5#Q 7Q 8#Q 1RE 8#H..J- / $&

!D 8#E 8#Q. 6Q 10-Q 4#Q 5#Q 8*W /

5RE 5#W 11#Q. 4#Q 5#Q 7Q 8#Q /

4#W 5RE 5#Q 7Q 8#Q 4#EJ 4HJ /

4E 8#Q 4#H. 8#Q 3-EJ 3WJ /

3Q. RH. 8#W 10-Q 4#EJ /

4E 5#Q 9Q 7Q. 5#W 8#E 10-Q.J /

10WJ 10E 4E 4#E 9E RE 10-E 10-H.J /

10HJ 10E 4E 8#E 8*E 5#E 7H 10-H..J /

10HJ 10E 8#E 5#E 10-E 7#E 7*W 8*Q. /

5#Q 7Q 5#Q 4Q 8#W 9H /

6H 10-W. RH /

RH 7W. 8HJ /

8H 6W. 5#HJ /

5H 7W. 7HJ /

7H RH. 7E 5#E 6W,3-WJ /

3-H; 8H 5#H RH; 7H,10H /

4H,9H; RH 4H 4H 4H /

6H 4H 8H 10*H 8H /

!& 6#W RW. / & !U 8H 4H RW. / $&

RQ 10-HJ 10E 7E 8HJ 8E RQ. 6E 7Q.J /

7HJ 7E 6-Q. RE 5E 3Q*J 3Q. 3-E 4HJ /

4E RQ. 6E 7W 6-Q. 3Q 7Q /

8Q 3-Q 4W 6W /

4W. RH RE 3E 4Q /

8HJ 8E 10-E 8#Q. 7#Q 4E 8*E 5Q 7*Q 9Q.J /

9HJ 9E 8#W 8*Q.J 8HJ /

8HJ 8E RQ. RQ 7#E 8Q 5Q.J 5Q 4E 7*EJ /

7Q 4#Q 8E RE 9Q 4*Q 6W 5#QJ /

!& !U 12W 9RW 11Q 11RQ / & !D 5#H. 5*W. 5QJ- / $&

!& !U 5Q,12Q 9RH 8S 8E RE 8E 12E RQ. 8E. 8S 15#S 11E 8S 9-S 9-E 6S 8S / & !D 1RH. 4Q 9H,2H RH 8Q,1Q 2-QJ- / $&

!& !U 12S 8E 9- 9RE 8SJ- 8QJ- 8S S 12S 8Q. 8S S 8SJ- 8Q 9-S 8E. 12Q. 11#E / & !D 2-W.,9-W. 8Q,1Q 7#H.,0#H. / $&

!& !U 12E 8Q. 12S 8Q RE. 11Q. 8E 12#S 8S 12E 11#S 8E RS 10-E 8S 8E. RE / & !D 3-H 9-H,2-H 3-H 4#H 7*HJ- / $&

!& !U 12RS 8S 8E. 9RS 8E 12E. RS RQ 8E. 8S 15#E. 8S 13S 9-E 6S 8E 12S 8S 9-E. RS 8Q / & !D 0W.,7W. 6WJ- / $&

!& !U 8E 8S 8S RS 8E.J 8E 8S 8S 8Q 8E 8Q 12Q. 11#Q 8Q. 8E / & !D 6W,-1W 5#W.J- / $&

!& !U 8E RQ. RQ 8E 8S 12E 11#S 8E. 8E 8S 8E. RQ 8S 8E RE 8E 12E / & !D -2#W.,5#W.J- 5W / $&

!& !U 13Q. 8E. 8S 8E. 8S 8EJ 8W. /| & 6W.,-12@Godfried-Willem Raes 3-4/1992 $ 5W /| $&

L5012:

'ADVANCED'-DARMS

Zowat alle in de muziek gebruikelijke tekens kunnen in DARMS gekodeerd worden weergegeven. Wanneer vele kodes worden gekombineerd moet evenwel terdege rekening gehouden worden met de syntax die de hierarchische volgorde bepaalt. Deze volgorde is alsvolgt:

1. Plaats-kode (vertikale positie) (cijfer)

2. wijzigingsteken ( # - of * )

3. vorm van de noot ( N3 bvb.)

meer-matige rusten

4. duur (W H Q E enz...)

5. code voor steeltje omhoog of omlaag (U of D) ??? 5. horizontale minimum ruimte ( { )

6. koppelingen (J J+ J- )

7. kodes voor de vlaggetjes ( ( (( ) )) ; )

8. artikulatiekodes

9. dynamiekkodes

10. kodes uit de dictionnaire

11. bogen (L )

12. andere kodes

Wanneer deze volgorde niet strikt wordt gerespekteerd, dan krijgt men minstens foutmeldingen bij de interpretatie en, in het slechtste geval 'hangt' de komputer zelfs en is je enige redding de reset knop, waarbij je uiteraard alles wat nog niet naar disk werd weggeschreven kwijtspeelt!

Artikulatietekens:

> aksent

^ hard aksent

_ tenuto

; fermata (orgelpunt)

in de instrument files is de code voor fermata een % teken !!! ' staccato (dot)

" spiccato (wedge)

?D dalende boog

?V stijgende boog

?, ademhalingsteken

?/ benadrukkingsteken

?+ plusteken

?P pedaal

?* pedaal omhoog

?[n] een teken uit de dictionnaire

[n]!A deze code bepaalt een vaste plaats voor articulatietekens, inklusief die die tot de 'dictionnaire' behoren. Noteprocessor plaatst normaal gezien deze tekens automatisch korrekt. Men kan ze niet individueel een plaatskode geven.

Voorbeelden : !I:1 !G M4:4 RQ 3#Q^ 4Q_ 6Q; /

Dynamiek:

Alle dynamiek-codes moeten worden voorafgegaan door de letter V (van Volume). Deze V wordt dan onmiddellijk (zonder spaties) gevolgd door de volgende mogelijke codes:

P piano

PP

PPP

PPPP

F forte

FF

FFF

FFFF

MF mezzoforte (mF)

MP mezzopiano (mp)

SF sforzando

< crescendo

> diminuendo

[n]!V deze algemene instruktie plaats alle volgende dynamiek-kodes op de vertikale plaats bepaald door cijfer n.

Dynamische indikaties mogen zowel los in de file geplaatst worden, als met een komma gekoppeld aan de noot waar ze bijhoren. In dit laatste geval en indien niet anders gevraagd, worden ze onder de bijhorende noot geschreven. op te zoeken: wellicht werken ook volgende kodes Z, -, en spatie kleine letters voor p f m zouden een kleiner lettertype moeten opleveren... een "@" gevolgd door tekst, wordt waarschijnlijk gelid geinterpreteerd en is in elk geval geimplementgeerd op het nivoo van de instrument files. cfr. manual p.159 vb. VMF @poco

Koppeltekens (Tie of Join)

Wanneer een noot verlengd wordt door haar te koppelen aan een andere, wordt aan de volledige kode voor de noot de letter J toegevoegd. De richting van het bindingsboogje kan bepaald worden door toevoeging van een + of een - onmiddellijk na de J. Noteprocessor maakt geen strikt syntaktisch onderscheid tussen koppel- en bindingsteken.

Voorbeelden:

J als koppelteken:

8QJ H

8QJ+ H

8QJ- H

in akkoorden:

3QJ+,1QJ- 3H,1H

J als bindteken:

6#QJ- 7H

In akkoord- of polyfone strukturen geraakt noteprocessor wel eens in de war met het juist plaatsen van de boogjes. In dit geval moet aanbevolen worden ook het eindpunt van het boogje vast te leggen. Bij ingewikkelde samengestelde bindingen, moeten de koppelingen ook genummerd worden (zie ook verder):

Voorbeelden:

11QJ-,13#J+ / 11W,J /

5RQ,11WJ1,1RH \Q,6H.J3 1HJ5D /

11WJ2,6J4,1J6 /

(de drie koppelingen komen samen in het laatste akkoord)

Bogen (fraseringsbogen):

Voor elkaar opvolgende en dicht bijeenliggende noten kan de J kode gebruikt worden. Wanneer de boog echter een groep noten dient te omschrijven, wordt de L -kode gebruikt. (L van Link, bogen heten in het Noteprocessor jargon slurs). De letter L moet worden gevolgd door een vrij te kiezen, maar uniek, ONEVEN cijfer (1-253) voor de aanduiding van het begin van de gewenste boog, en door het onmiddelijk eropvolgende EVEN cijfer (2- 254) voor de aanduiding van het einde van de gewenste boog. Na dit orientatiecijfer mag indien gewenst ook de richting van de boog opgegeven worden met een + of een -.

Voorbeelden:

!M5:4 8QL7- 7Q 6Q 5E( 4) 3-Q /

!M3:2 10-H.L8 RQ 1E( 2 4 6) /

Verschillende bogen kunnen doorelkaar worden gebruikt, mits ze maar via de kencijfers eenduidig worden geidentificeerd. Noteprocessor heeft wel regelmatig problemen met bogen die de lengte van een systeem overschrijden. Bogen met veranderlijke buigingsrichting binnen 1 boog zijn onmogelijk te koderen.

Speciale noot-vormen

In plaats van de gebruikelijke 'eier-bolletjes' kunnen ook heel ander gevormde noten op de balken worden geschreven. De kodes daarvoor zijn:

N0 noot zonder bolletje (alleen een steeltje)

N1 bolletje zonder steeltje

N2 dubbel bolletje

N3 driehoekje i.p.v. bolletje

N4 vierkantje i.p.v. bolletje

N5 noot met een X erdoorheen

N6 een x in plaats van het bolletje.

N7 diamant-bolletje met het steeltje vertrekkend vanuit het midden

N8 idem, met steeltje aan de zijkant

NR steeltje met een rust eraan.

Deze noot-vormen kunnen voor afzonderlijke noten worden gebruikt ofwel, globaal voor een heel stuk, stem of passage opgegeven worden. In dit laatste geval gebruik je de algemene instruktie:

!N[x] .... alles wat nu komt is van de vorm N[x]

.............. $N vanuit nu weer normale noten.

Wil je de noot-vorm voor een of meer afzonderlijke noten bepalen dan is het van groot belang de syntaktische volgorde te respekteren:

eerst komt de plaatskode

dan komt de noot-vormkode

dan komt een eventueel wijzigingsteken

en dan pas de duur !!!

Voorbeeld:

!M4:4 RQ 1N6-E 2N4E 3N3Q 6N2#QJ+ / 6N2H ...

Steeltjes omhoog of omlaag ?

Normaal gezien zorgt NP ervoor dat de steeltjes van de noten, al naar gelang hun positie op de notenbalk of naargelang hun plaats binnen een notengroep, volgens de klassieke regels der kunst op scherm en papier terecht komen. Er zijn echter gevallen waarin we zoiets nu precies niet willen. Wanneer we voor afzonderlijke noten de richting van het steeltje willen koderen, dan laten we de kode voor de noot vollgen door resp. de letter U (up) of D (down).

Dus, zo gaan de steeltjes aan het dansen:

!I1 !G !M4:4 5EU ED EU ED EU ED EU ED /

We kunnen ook de richting van de steeltjes globaal voor een hele passage in de partituur vastleggen, en daarvoor gebruiken we volgende kode:

!D ... $S

of !U ... $U

De eerste kode dwingt alle erop volgende steeltjes resp. naar omhoog of naar omlaag, terwijl de tweede kode, deze dwangmatigheid weer opheft, en het automatisme terug inschakelt.

Voor polyfone muziek zijn deze kodes absoluut onontbeerlijk!

Duwen en trekken ...

Soms moet de horizontale positie van een teken, los van zijn korrekte metrische positie bepaald kunnen worden. Daarvoor bestaan in DARMS enkele bijzondere koderingsmogelijkheden.

Wanneer we een horizontaal minimum lengte willen bepalen, dan gebruiken we de kode { onmiddellijk na de duur-kode en gevolgt door een cijfer dan het aantal spaties bepaalt. (1 eenheid is de afstand tussen de lijntjes van de notenbalk).

Voorbeeld :

!M4:4 RH. RE. 1S}6 / 5Q.. 0S}7 4Q.. /

Duwcodes:

metrische waarden voorafgegaan door \

\Q

\H

Afwijkende notenbalken

Het is perfekt mogelijk andere dan de klassieke vijf-lijnige notenbalken te gebruiken. Het volledig weglaten van een notenbalk is evenwel niet binnen DARMS te koderen. Wil men dus noten zonder notenbalk, dan zal men in het grafisch gedeelte van de NP-software, de notenbalken manueel moeten wissen.

Wanneer men een ander dan het normaal aantal lijntjes wil voor de notenbalk, dan dient dit samen met de kode voor de sleutel te worden opgegeven. De kodering is alsvolgt:

[n][sleutelkode]#x

voorbeelden:

!P#1 perkussiesleutel met 1 lijntje

Om de maatstrepen nu symmetrisch te plaatsen op dit ene lijntje, moet voor enige noot of rust de algemene plaatsbepaling !/5|-3 opgegeven worden.

!1C#3 balk met 3 lijnen en utsleutel op de 1e

!T#6 6-lijnige tabulatuur-balk

!2C#4 neumen-balk voor gregoriaanse muziek

Ook is het mogelijk een bepaalde notenbalk in een partituur of partij vergroot of verkleind af te drukken. De kodering ziet eruit alsvolgt:

!G-8%75 tenorsleutel balk op 3/4 grootte

!T#6%150 tabulatuur balk met vergrote afstand tussen de lijntjes.

Voortekeningen

Gemengde voortekeningen (met mollen en kruisen) evenals voortekeningen die niet de kwintencirkel volgen (bvb. do# en re# aan de sleutel) zijn onmogelijk binnen DARMS te koderen. Weze hierbij opgemerkt dat ik geen enkel programma ken waarbinnen dit eenvoudig te realizeren valt, tenzij dan -uiteraard- louter grafisch.

Duolen, Triolen, Kwintolen...

Met de kode instruktie !R[n] wordt het begin aangegeven van een passage waarin de ritmiek afwijkt van de norm. De waarde van n, wanneer het een enkelvoudig cijfer is, dient te verwijzen naar de 'ratios' opgenomen in de opties van NP. Wanneer het een breuk is bvb. 5:4, dan drukt n de verhouding zelf rechtstreeks uit. (5:4 = kwintool)

!R3:2 triolen waarbij 3 gekodeerde noten de waarde hebben van 2 volgens het opgegeven maatcijfer.

!R2:3 duolen, waarbij 2 gekodeerde noten de duur hebben van 3 volgens het opgegeven maatcijfer.

!R7:8

!R7:4

Ook de meest bizarre verhoudingen mogen opgegeven worden :

!R13:15

De instruktie wordt opgeheven door de kode $R.

'Cue'-noten...

Muziek geschreven in hele kleine nootjes, wordt gebruikt op 'cues' aan te geven in de individuele partijen van orkestmuziek. Ook binnen DARMS kan zoiets eenvoudig gerealiseerd worden. Niet alle printers zullen evenwel in staat blijken te zijn de cue-noten ook werkelijk in een kleiner font af te drukken.

Wanneer orkestpartituren uit individuele partijen worden samengesteld, moet men er wel aan denken bij de NP-opties, de 'Remove Cue notes' optie te kiezen, evenals de optie 'Expand multiple bar rests'. Met de toegevoegde kode U of D kan men bepalen of men alle steeltjes omhoog dan wel omlaag wil hebben.

Mogelijke codes:

!Q .... $Q

!QU .... $Q

!QD .... $Q

voorbeeld:

!I1 !G !M3:4 RW /

!QU 5Q 6 7S(( 8 7 8)) /

$Q 3Q 4 5S(( 6 5 6)) /

Analyze-tekens

In DARMS zijn een aantal voorzieningen getroffen om ook analytische aanduidingen binnen de partituur mogelijk te maken. Hiervoor wordt een speciaal woordenboek gebruikt. De mogelijkheden zijn :

Pijlen:

?A pijltje omhoog ( pijl= Arrow)

?AN pijltje Noord

?AS pijltje Zuid ( South Arrow)

?AW pijltje West

?AE pijltje Oost (East Arrow)

Thema en neventhema:

?H 'Hauptstimme'

?N 'Nebenstimme'

Haakjes:

?I links haakje

( hiermee kan men het einde van ?H en ?N aanduiden)

Polyfonie

Polyfone muziek, waarbij op een enkele notenbalk meer dan 1 stem geschreven wordt, is eenvoudig te koderen in Darms. Het probleem bij het schrijven van de code, is dat de regels bijna steeds langer worden dan het scherm, waardoor een en ander gauw op de zenuwen gaat werken. Daarom beveel ik sterk aan, elke stem als een afzonderlijk DARMS-bestand in te tikken, en pas na kontrole van de file binnen NP, de polyfoon te kombineren stemmen samen te brengen via het 'LINDEC' programma dat ik daarvoor speciaal heb ontwikkeld. (zie verder in dit gedeelte van de kursus).

Het koderingssysteem ziet eruit alsvolgt:

!& !U 1Q 2E( 3) 4H / & !D -1H -2-H / $&

Anders dan wat in het handboek beweert wordt, moet lineaire dekompositie steeds maat per maat worden ingebracht! Het voorbeeld op p.124 in de manual (onderaan) werkt absoluut niet!

Het LINDEC programma voegt ook automatisch de kodes toe voor de bepaling van de richting van de notensteeltjes.

Tekst & muziek ... fonts

Wanneer men over een printer beschikt die zelf enkele fonts aan boord heeft kan men die binnen DARMS -en dit kan alleen via DARMS- gebruiken.

De kodering is alsvolgt:

!@\[pitch][kodeletters]\

De font-wijzigingsinstrukties bevinden zich dus tussen twee back-slashes. Om terug te keren tot het oorspronkelijke of alternatieve NP font gebruiken we de kode :

!@\#1\ resp. !@\#2\

Afhankelijk van de beschikbare fonts dient pitch dan overeen te komen met het punt-maat van het gewenste lettertype:

5

6

10

12

15

20

24

De betekenis van de kodeletters is:

P proportioneel font

F[pitch] fixed font gevolgd door pitch-maat

R Roman

I Italic

L light

M medium

B bold

S[n] nummer van het lettertype

De letter mogen vrij gekombineerd worden, zolang ze elkaar natuurlijk niet tegenspreken.

Voorbeelden:

!@\12IL\ = 12-punt italic licht gedrukt

!@\10M\ = 10-punt medium

!@\12R\ = 12-punt roman

!@\12PRM\ = 12-punt proportional roman medium

!@\F10\ = 10-punt fixed-pitch

!@\S2\ = change to character set nr. 2

on Epson LQ-850, this is Sans Serif)

!@\B\ = bold

Beschik je over een Epson-printer, of een trouwe kloon daarvan, dan kan volgende kodering ook worden gebruikt:

!@\n\

Waarbij n de som is van de hierna gedefinieerde instrukties die men wenst te gebruiken:

0 10-pitch

1 12-pitch

2 proportional

4 condensed

8 bold

16 double-strike

32 elongated

64 italic

128 underlined

Voorbeeld:

!@\72\en nu de gewenste tekst $

dit is 10-pitch bold italic.

De meest radikale, maar ook enigszins onzekere manier om eigenschappen van de printer binnen DARMS gekodeerd te krijgen, is de ESC kodes voor de rpinter rechtstreeks op te geven.

Voorbeeld:

!@ ! = zend de Esc ! kode

ref. manual p.76-81

L5013:

'ADVANCED'-DARMS EXAMPLES

In plaats van speciale voorbeelden voor allerlei denkbare en ondenkbare situaties op te sommen, volgen hier enkele kode-voorbeelden voor geavanceerde DARMS-toepassingen.

1. Voorbeeld van een miniatuur-stukje voor klarinet, fagot en eufonium:

K Tree - Darms-code - non transposed score! $

!I1:1 !G,!F,!F !M17:4,12@ slowly$,-6@ Clarinet$ RW. RW -2-H,VPPP RH RH.,VP /

!M7:4 -3-H. RH -3*HJ,VPP /

!M4:4 -3WJ /

!M8:4 -3WJ,VF -3E,VMP -1E -3E( -1E) -3S(( -1S -3S -1S)) -3S(( -1S -3S -1S)) /

-3S(( -1 -3 -1)) -3S(( -1 -3 -1)) -3S(( -1 -3 -1)) -3S(( -1 -3 -1)) !N1 -3T -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 /

!M4:4 -3T -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 $N /

!M17:4 !R9:4 !N1 -3S( -1 -3 -1 -3 -1 -3 -1 -3) !R7:4 -1( -3 -1 -3 -1 -3 -1) !R5:4 -3( -1 -3 -1 -3) -1( -3 -1 -3 -1) $R $N -1W,VSF -1#WJ,VP,7@ flatt.$ -1H.,VF RH /

!M12:4 -3-S,12@ freely$ !N1 -4S -1*S -2T -3* -4 -2- -1S -2* -3 -1# -1#S -1E,VMP -1Q -1S S S S -1#S S S S S S T S T,VPP S S S S $N -1#W?110,7VPPP /|

!-50

!M17:4,-6@ Euphonium$ RW. -4-WJ,VPP -4W,VMF -4-H.J,VP /

!M7:4 -4-H.J,VP -4H.,VMF RQ /

!M4:4 -3*WJ /

!M8:4 -3WJ -3WJ /

-3WJ,7@ flatterzunge$ -3Q RH RS -5E.J /

!M4:4 -5*WJ,7@ flatt.$,VF /

!M17:4 -5HJ,VSF -5H -5*WJ -5W -6W,VP RQ /

!M12:4 !N1 -6E(,8@freely$ -4T(( -3#T))) -4*S(( -5- -6- -7*)) -5-S(( -3# -4* -5*)) -3*S(( -6* -5- -3# -4*)) -3#S(( -3* -4- -5-)) $N -6*H.J -6W?110,7VP /|

!-50

!M17:4,-17@ Bassoon$ -4-W.J,VFF -4WJ -4E,VF RE -4-Q -3-Q -4-Q -3-Q -4-E( -3-E) -4-E( -3-E) /

!M7:4 -4-S,VMF -3-S -4S -3S -4S -3S -4S -3S -4S -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4T !N1 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4,VP -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 $N /

!M4:4,5@ rubato$ !N1 -4*T -3* -4 -3 -4,VMF -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3,VF -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4,VMF -3 -4 -3 -4 -3,VMP -4 -3 -4,VP -3 -4 -3 -4 -3 /

!M8:4 -4*T,VP -3* -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4*,VMF -3* -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4S -3 -4 -3 /

-4*T,VF -3* -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4,VFF -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3 /

!M4:4 -4*T(((,VMF -3* -4 -3 -4 -3 -4 -3))) -4T((( -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3))) -4T((( -3 -4 -3 -4 -3 -4 -3))) -4S(( -3 -4 -3)) /

!M17:4 -4*T(((,VMP -3* -4 -3))) -4S -3S -4E -3Q -4Q. $N -3*WJ -3W RQ -3#WJ,VSF /

!M12:4 !N1 -3Q. -4*Q,VP -4-E 1S(( 2-S -3*S 3-S)) -4-T((( 2*T -3*T 3*T 3-T 1T -3#T 2-T))) -4*E,VP -4S S -4-S T S T S T S T EJ $N-4W?110 /|

2.Voorbeeld van een korte 4-stemmige fuga, genoteerd in lineaire dekompositie op 2 systemen.

K 20 Two Cage - Godfried-Willem Raes, 10/1992 $

!I1 !G,!F !M6:8,12@Allegro$ RQ. RQ. /

RQ.,14@ 20 two Cage$ RQ. /

!D 9E 3E 6E 2#E 1S 8S 7E /

!& !U 6E 9E 5E 8E 9#S 10S 10E / & !D 3E 4S 3E 2S 5E 4S RE 0S / $&

!& !U 5E 4#S 6#E 11S 3E 10S 10RE 11S / & !D 0S 2#E 3S 1RS 0S -1*S 2*E 5S 1RS 3S / $&

!U 4S,8S 9E 10#S 5RS 11SJ- 11S 9E,3E 9#S 10*E /

!& !U 10Q. 9Q 11RS 10*S / & !D 2S 5S 1RE. 3E 1S 6#S 1RS 3#E / $&

!& !U 9#S 9*S 11RE. 10S 6#S 9#S 6#S 4S 5E / & !D 4E -1#E 1-S 0S 4E 1-E 3S 1*S / $&

!& !U 4#E 3E 6E 7E 8S 10E 9#S / & !D 0S -1E -1#S 4*E 4#S 2*E 1E 0S / $&

!& !U 7S 8S 11S 6#E 7S 5S 7S 10E 11E / & !D 3E 0E -3E 1E 3E 4S 0S / $&

!M9:8 !U 3E(,0E 6#S(,1S 7S) 11E),4E 8S((,10S 11S),3S 2E,11E 8-E) 6*S((,12S 14S 7S) 11E.) /

!& !U 7E 10RQ 11Q 11RH / & !D 1RQ 3#E 4E 3*E 1RH / $&

!M3:4 !U -1#E( 4S( 7S)) 5RE 3#E( 0#S(,9#S 0#S),5S 4E) /

!& !U 8E( 4E) 7E( 10#E) 9#S(( 8S) 10*E) / & !D 1E( 1S( 3#S)) 0E( 8E) 4S(( 8S) 7#E) / $&

!& !U 8E 9S 6#S 11E 7#E 6#S 5S 5E / & !D 5E 5-E 5*S 4S 4E 2*E 1E / $&

!& !U 9#S. 11#T 12E 8E 12S 10S 10#S 9#S 10#S 9#S / & !D 9#E 5E 3#E 2*S 5S 6E 7S 5S / $&

!& !U 8S 12S 10T 6#T 9#T 12T 8E 5S 6T 5T 6#S 8E 7T 11T / & !D 6#T 5S 6#S 3S 5S 1S -1#T 1S 4S 3S 5S -1#S 2S / $&

!& !U 8T 11T 9#S 12S 8T 9*S. 9#S 10Q. /| & !D 5S 0T -2S -1#T 2S 5E 1-Q. /| $&

!-50 !M6:8 !D 1E 4E 7E 3E 2S 8S 1E /

!& !U 8E 11E 14E 10E 9S 15S 8E / & !D 1E 9S 10E 9S 8E 1S RE 3S / $&

!& !U 8E 9S 11E 12S 10E 8S 11RE 7*S / & !D 4S 7#E 8S 1RS 6E 7#E 2S 1RS 3S / $&

!& !U 6-S 10E 11S 12S 7S 9S 7E 8S RS 9S / & !D 4E. 1E. 5Q 1RS 4S / $&

!& !U 8E. 10S 11RQ. RS 7S / & !D 1S 3S 1RE 3S 4*S 9S 8S 1RE 5E / $&

!& !U 11S 9S 11RE. 11S 6S 10S 9S 11RS 8E / & !D 1E 7S 6S 5E 4E 5S 4S 3E / $&

!& !U 12S 11S 9#E 11#E 8E 10-E 4#E / & !D 4E 6S 8E 5SJ 5S 2#S 1RQ / $&

!& !U 5S 5E 4#E 9S 11RE 8E 12S 7#S / & !D 5E 3-S 2E 4SJ 4S 5S 8E 1E / $&

!& !U 7#S 8E 8S 12E 8E 5E 9E / & !D 5E 2E 8E 8S 2S 1E 4E / $&

!& !U 10-E 8S 9S 8E 8E 9E. 8S / & !D 8S 5E 6E 1RS -1Q. / $&

8QU,0QD 6-E 5RQ. 5Q.D,8Q.U /

!& !U 11E 9E 8#E 10RQ. RE 9S 5S RE / & !D 1E 1#E 6EJ 6E 7#S 6S RE 5E 6E 1#E / $&

!& !U 13Q 13E( 12E) 11S(( 7*S) 6E) / & !D 2E( 7#S( 6S)) 5E( 6E) 7#S(( 5#S)) 4E / $&

!& !U 8#E 6S 12S 10E 13E 13-E 12#E / & !D 3E -2E 2E 5#E 4#S 3S 2E / $&

!& !U 8#S(( 9S) 7#E) 12#E 10RE 7#E( 10E) / & !D 3S(( 3-S)) 1RQ 7#E 3*E( 5E) / $&

!& !U 10-Q 7#S(( 12S 11S 8*S)) 10-S(( 10*S 10T( 11#T 7#T 10T))) / & !D 6E 7#S 8#S 7#E 7*E 4Q / $&

!& !U 10S 10T 10RS 10T 12T 10T 11#S 10E 8S 10S 4#S 10S 7#T 10T / & !D 7Q 3-Q -1Q / $&

!& !U 9S(( 8#S)) 10RS 6S(( 7#S 10S)) 6-Q. /| & !D 3S 4E 4E.J 4Q. /| $&

L5014:

Note-Processor Updates

Versies in omloop:

Versie 2.10 ( 12.1991)

Versie 2.2 ( 02.1992)

Versie 2.23 ( 04.1992)

Versie 2.30 ( 10.1992)

DARMS Verbeteringen in Versies 2.23 & 2.30

Push Codes:

Push codes now may have all of the standard note attributes, such as text, articulations, etc., added freely to them as if they were notes.

DARMS File Saves

The "Save" window no longer comes up immediately after exiting the text editor; rather, the file is interpreted, any error messages are displayed, and then the "Save" window appears. This gives you a better chance of deciding if you do want to save the file.

Becijferde bas - Figured Bass

Standard figured bass symbols are now supported by the DARMS interpreter. There are provisions for accidentals and varying numbers of figures. The outline of the syntax is as follows, with brackets enclosing optional information:

""direction]["|"]figure1[accidental]["|"]figure2[accidental]...

The details of this follow:

- All figured bass groups must be preceded by the symbol ""(character 155). The position in relation to the note is the same as for all other symbols, following the principle of symbols graphically closer to the note being closer in the DARMS code. Thus, things such as articulations and slurs will normally come before the figured bass code. To produce the ""character, hold down the [Alt] key and type "155" on the numeric keypad (usually on the right side of the keyboard). Do not release the [Alt] key until you have finished typing the numbers.

- The direction indicates whether the symbols are to appear above or below the bass line. Compass directions are used to define placement; use "N" (North) for figures above the staff and "S" (South) for figures below the staff. The default is "S". You only need to indicate this at the first figure; all subsequent figures will be placed at the vertical position last defined.

- Figured bass numbers are encoded from bottom to top. Thus, what we usually call a "6 4 chord" is encoded "4". So long as there are no accidentals or double-digit numbers, you may simply encode the numbers immediately after the "" for example, look at the following code:

1Q3 Q4 03

- If there is more than one digit or symbol at the same vertical position, you must separate the symbols with a verticule ("|"). This is the only way the interpreter can tell that symbols are not at discrete vertical positions. This is optional for single digits. For example:

6H57|10 or 6H5|10

- Accidentals may be placed after the figure. Use the usual symbols for note accidentals: "#", "-", "*" or "##". Some examples:

Q24#|6 Q5|6#

- Symbols that graphically combine the numeric character and an accidental are encoded with an "&" separating the number and the accidental. Examples of these characters are character numbers 196-200 in the standard Note Processor fonts. For example, "2&#" produces character number 196.

- There may be a total of 4 figure combinations in a vertical column.

MIDI Verbeteringen in Versie 2.23

A number of new features have been added to MIDI to improve recording, playback, and transcription. They are listed below:

TRIOLEN : Triplet Support in MIDI

The resolution menus in the MIDI input window now include triplet selections. When you select one of these, the conversion routine considers triplets as a possible duration for all note values at least as large as the minimum resolution value. Individual tracks may independently include or exclude triplets.

Initial Patch (Voice)

You can select the `patch' (or `voice' or `timbre') of a track now. This option is located in the "Pat" column of the track list, next to the channel. If you know the patch number of the sound you want, enter it here, and the playback will be preceded by the command to use that patch. (If there are any other patch settings in your MIDI file, they will take over when they are encountered.)

If you want to have different patches for different tracks, you must have a multi-timbral synthesizer capable of receiving on multiple channels, and you must assign a different channel to each track you wish to assign a patch to. If you don't, the patch used will be that indicated on the last track you have assigned a patch to.

Improved MIDI Transcription

Some improvements have been made in the transcription from MIDI to notation. These affect many different situations; in particular, MIDI files whose last bar was not a full measure's worth will transcribe more accurately, as will subsequent tracks in the same file. Also, conversion from DARMS to MIDI has been improved: A roundoff error when converting tuplets has been removed, and dynamics are transcribed more accurately.

New MIDI Metronome

The option of using the PC's built-in speaker for a metronome beep has been added. To use this option, go to Options -> MIDI, DARMS input -> Metronome. You can adjust both the pitch and the duration of the metronome click.

Duolen: Automatic Tuplet Support

A new addition to the Options -> Page -> Format menu is the addition of the selection, "Show tuplets". This controls if and how tuplets are displayed. This is a "toggle" selection, which means that you change the choice by pressing [Enter] while the selection is highlighted. There are three possible choices:

"No" Tuplets are not indicated when written

"Normal" Tuplets are notated by a single number, i.e., "3" for a triplet

"Full" Triplets are notated with the full ratio, i.e., "3:2" for a triplet

In the current implementation, only beamed groups are given tuplet indications.

Printerondersteuning

Two new printer drivers have been added to the printer type selection menu; one is for the IBM Proprinter XL, which did not work properly with the IBM/Epson printer driver.The other is for PostScript printers; this is functional only if you have the PostScript font and utilities. Additionally, the driver for the H-P LaserJet has been enhanced. There is a new setup menu showing the available settings, with check marks indicating the current settings. New options include specifying landscape (width-wise) printing, in addition to the usual portrait mode. You can also specify whether you are using letter or legal size paper.

Grafische editor - Page Editor Enhancements

Character scrolling:

The character icons now scroll continuously, so that scrolling left past the "?" icon brings the treble clef icon immediately to its right. This is handy for changing inserted characters without moving the cursor into the icon area; just use the "<" or ">" keys until the character you want is highlighted.

New character icons:

A staff icon has been added after the arpeggio icon. This permits you to enter a staff at any point on the page; also, you are asked how many stafflines you want in the staff before the staff is actually drawn. You must have already displayed a page with staves on it to use this; it can't be used to create an entirely new page. However, it is extremely powerful in changing staff sizes or lengths. For example, you can change a normal staff to a percussion line by deleting the old staff and drawing a new one in its place. You can also create scores where the staves don't extend the full width of the system, such as is done in some modern scores. Barline icons follow the staff icon. These are normal, thick, dashed, and dotted. The barlines can be drawn from one staff to any other, and they'll go through any intervening staves. One feature of barline drawing is different from other similar symbols, such as line drawing: You must start at the upper position first, then indicate the lower one. A dotted-line icon has also been added. It facilitates drawing of horizontal dotted lines. It is found next to the trill wave icon, and works in the same way.

Directories Saved in NP.INI

When you specify new default directories in the "Names, directories" option, they are now saved as part of the NP.INI file. This means that they will reappear the next time you run NP; you won't have to respecify them. This has involved a revision to the structure of the NP.INI file, but your existing file will be automatically converted to the new structure.

More Memory for Instrument Files

The amount of space allocated for internal instrument files has been increased by 50%. This means that much larger MIDI and DARMS files can be translated and displayed; it also means that some MIDI files which had to be saved as instrument files for each track and then recompiled can now be put into pages immediately.

MIDI Changes

A number of new additions have been made to the information on the MIDI menu:

- If you have specified a title for the piece, or if you have read in a MIDI file which has a title, this will be displayed at the top of the menu.

- If you read in a MIDI file which has track names and/or instrument names ("name1" and "name2"), these will be displayed on the relevant tracks.

- When a track has music information, it will be indicated not only by the 16th-note symbol at the left, but also by a dotted line replacing the solid line in the name fields. Also, the title, name1, and name2 information is stored in MIDI files saved by NP.

Filedate: 861028

Templates for Instrument Files

The initial release of version 2.2 supported full templated scoring for DARMS and MIDI files, but not for scores created from instrument files. This has now been changed, so that you can create a template for up to 50 different staves on a page and use that for scores compiled from instrument files.

Problem Fixes

Grace note beams:

When using automatic beaming, grace notes were given 7 (!) beams; this has been changed to 2.

Directory handling:

When you select a file from a different directory than the default directory, the file will still appear in the box without the new directory; however, it will be read in from the directory you select. The fonts are still read in initially from the default main directory (ordinarily "\NP"); however, subsequent font selection will be from the directory you have specified in the Options menu for fonts.

MIDI files:

Some errors were produced when files were saved as MIDI; this would be apparent when the file was reread by an error message. These errors have been fixed.

Playing through the speaker:

Double flats and double sharps were previously ignored; now they are performed correctly.

Transposition:

A number of problems with transposing were fixed. These cropped up in 2.2 and affected all modes except "Tonal; transpose key signature".

Multiple notehead types on a stem:

These were not executed in 2.2's initial release; rather, the first type of notehead in the chord was applied to all noteheads. The new fix permits you to put in unlimited notehead types on the same stem.

Filedate: 970928