EMbox

een elektromagnetische wonderdoos

by

Godfried-Willem Raes

1973

De elektromagnetische doos is een experimenteel instrument waarmee de trillingen in allerlei ferromagnetische materialen tot klinken kunnen worden gebracht. platen blik, bladveren, spiraalveren, stemvorken, stalen kammen, muziekdoosjes. De houten doos is voorzien van een sterke permanente ferrietmagneet in halve cirkelvorm, ontnomen uit een afbuigingseenheid rond de katodestraalbuis van een TV toestel. Omheen het midden van die ferrietmagneet wikkelden we een spoel uit dun koperdraad. Enkele honderden wikkelingen, wat een DC weerstand van 81 Ohm oplevert. Het opgewerkte signaal is vrij klein en dus was enige voorversterking wel noodzakelijk. Oorspronkelijk was die voorversterker opgebouwd met een enkele transistor (een AC126). Het instrument werd intensief gebruikt bij uitvoeringen van stukken van John Cage en Christian Wolff in de Logos werkgroep. Later maakte het deel uit van het vast instrumentarium van de 'Filharmonie van Gent'. Toen we het instrument in 2002 onder handen namen, bleek die ene transistor -wellicht als gevolg van een ompoling van de batterij- gesneuveld. (De schakeling had de positieve pool aan massa, zoals dat het geval was bij heel wat historische schakelingen opgebouwd met germanium transistoren). De voorversterker werd omgewisseld voor een nieuw exemplaar gebruik makend van een low-noise operationele versterker, een OP27. Dat deze ingreep de signaal-ruisverbouding van het instrument aanzienlijk verbeterde, hoeft geen betoog. Hier is het elektronisch schema:

Opgemerkt moet worden dat de batterij (9V) wordt ingeschakeld zodra een 1/4" jack in de uitgang wordt gestoken! Een microswitch gemonteerd op de stekkerbus staat in voor deze schakeltruk. Het instrument is inherent erg gevoelig voor brom signalen afkomstig van transformatoren in de onmiddelijke nabijheid van de ferrietmagneet. De grote afmetingen van die ferrietmagneet zijn daarvan de oorzaak.

Technische gegevens:

• afmetingen: 300 x 118 x 72 (mm)
• bouwjaar: 1973
• Voeding: 9V alkaline blokbatterij
• Uitgangssignaal: ca. 100mV
• Afsluitimpedantie >= 5 kOhm

Godfried-Willem Raes

Maintenance and construction notes:

• 1973: First construction.
  2002: preamplifier replaced
• 13.05.2019 checked and found ok. Battery clip replaced.
• 16.05.2019 New layer of varnish applied.

First published on the web: 15.05.2019 by dr.Godfried-Willem Raes

Last update:2019-05-16