In memoriam Phill Niblock

De Newyorkse componist en filmmaker Phill Niblock is op een zonnige morgen te Manhattan, de 8ste januari 2024, op 90-jarige leeftijd overleden. Hij was een grappige, ondeugende man met een onstuitbare energie en niet meer weg te denken uit de scene van de experimentele muziek. Hij ontspon zich als onverpoosd netwerker, die zich inzette voor iedereen die zich bezig hield met vernieuwende muziek en geluidskunst en de weg heeft geopend voor menig jong kunstenaar.

Vijftig jaar geleden bracht Stichting Logos Phill Niblock voor het eerst naar Europa. In New-York runde hij in zijn loft op lower Manhattan de gerenommeerde Experimental Intermedia Foundation, die uitgroeide tot een wereldpodium voor experimenteel muziekmaken. Maar het was ook de plek waar hij met de wintersolstice gedurende 24 uren onafgebroken zijn films en drone-muziek draaide.

Zijn meest bekende films schoot hij op verafgelegen plekken, zoals een Chinees strand, een rivieroever in Vietnam of een sneeuwvlakte in Noord-Canada. Vaak kreeg de toeschouwer de indruk dat het om etnografische opnames ging, maar Phill gaf hieromtrent geen enkele duiding. Het ging hem om de bewegingen van werkende mensen en hij koos hierbij haast voortdurend voor locaties in de nabijheid van water.

Zijn drone-muziek was opgebouwd uit diverse sonore lagen, die in toonhoogte met elkaar interfereerden en tot een soort auditieve optical art vervlochten met elkaar. Tussen film en muziek was er geenenkele band en bij het einde van een film stopte de muziek niet en vloeide over naar de komende beelden.

In Gent runde Phill een kleine window-gallery, waar hij werk van internationale geluidskunstenaars bracht. Graag wilde hij die klanken ook op straat hoorbaar maken, maar botste op burenprotest.

Zowel in New-York als in Gent organiseerde hij talrijke ontmoetingsevents bij de opening van een tentoonstelling of bij een concert. Deze drukbezochte gebeurtenissen waren niet alleen beroemd maar ook berucht om hun gratis rode wijn van bedenkelijke kwaliteit.

De Manhattan-loft waarin de Experimental Intermedia Foundation gevestigd was, maar waar Phill ook woonde, was na verloop van jaren met de uitbreiding van het nabijgelegen Chinatown ook een doorn in het oog van de Chinese handelaars geworden, die er wat graag een of andere zaak van hadden gemaakt. Phill weigerde echter halstarrig zijn pand te verlaten en slaagde daar met veel moeite en hartpijn in.

Tot zijn allerlaatste dag is Phill Niblock actief gebleven op de kunstscene en reisde hij, zelfs toen hij al in een rolstoel zat, onverpoosd de wereld af. Dit was mogelijk door de bewonderenswaardige inzet van video-kunstenares Katherine Liberovskaya, die gedurende 22 jaren zijn partner was.

Phill, we zullen je nooit vergeten en blijven je eeuwig dankbaar voor je enorme inzet, warme menselijkheid, onverpoosde steun aan componisten en geluidskunstenaars en voor je gigantische inzet voor de uitbouw van een wereldwijd vertakt netwerk van experimentele muziek.

Moniek Darge, 9 januari 2024

[foto: New York, EIF, 2023]