Dat balspelen door de eeuwen heen de speeldrift van mensen en zelfs van hun huisdieren hebben weten te voeden hoeft geen verder betoog. De idee om daarmee ook muzikaal aan de slag te gaan, is dan ook niet vergezocht. Boembal is een muzikale speelinstallatie voor kinderen en jongeren waarbij ballen gebruikt worden als projektielen om allerlei klankobjekten tot klinken te brengen. Het werd ontworpen en gebouwd door Stichting Logos naar een ontwerp van Godfried-Willem Raes.
mogelijke projektnamen:
balls
ballebozen
balleboem
boembal
bazooka
bouncer
bal
ballenkanon
Boembal wordt een sportieve maar ook subtiele klankinstallatie die interaktief kan gespeeld worden door jong en oud. Het project bestaat uit bewegingsgestuurd en dus interaktief ballenkanon en een bonte verzameling losliggende klankobjekten. Voor de konstruktie gingen we uit van een bestaand oud ballenkanon zoals dat werd gebruikt voor tennisoefeningen en opleidingen in de jaren zestig van vorige eeuw. Dit ballenkanon onderging voor onze toepassing echter heel wat wijzigingen en toevoegingen. Alle parameters van de machine werden pogrammeerbaar gemaakt door toepassing van een moderne microprocessor. Het kanon werd voorzien van een radar-sensor waardoor het alleen in werking kan komen als er ook bespelers aktief kunnen zijn. De densiteit van het afschieten van de ballen is zodoende een funktie geworden van de aktiviteit van de bespelers/gebruikers. De geluiden gemaakt door de bespelers wanneer die een bal weten te raken met een klankobjekt worden bovendien opgenomen en naar de machine teruggevoerd, om met een veranderlijke vertragingstijd via de op het kanon gemonteerde hoornluidspreker gereproduceerd te worden. Zo ontstaat een permanente echo. Voor het opnemen van het geluid maken we gebruik van een grensvlak mikrofoon (boundary layer microphone) geplaatst op de bodem. De gevoeligheidskarakteristiek is halvebolvormig en de transmissie van het signaal gebeurt draadloos.
De hele installatie is makkelijk verplaatsbaar en kan zowat overal in minder dan een half uur worden opgesteld. De installatie kan door een enkele animator worden opgesteld en begeleid, zodat de uitkoopsommen voor het project redelijk bescheiden kunnen worden gehouden.
We mikken hier in de eerste plaats op culturele centra, opendeur dagen in scholen en instellingen, team-building sessies voor bedrijven, animaties op openbare plaatsen (straat- en buurtfeesten). Deze aktiviteiten worden steevast op heel korte termijn georganiseerd en precies om daarop te kunnen inspelen, willen we het project eerst helemaal opbouwen en uittesten en dan pas beginnen met het aanbieden ervan aan externe partners. Om dit te doen willen we het project gedurende minstens een maand opstellen op een publieke plaats in de buurt van onze gebouwen en daarvoor vele mogelijke afnemers uitnodigen voor een bezoek.
In dit project wordt uitsluitend gebruik gemaakt van hoogwaardige analoge en digitale elektronica, een vakgebied waarin Logos sedert vijftig jaar een grote en inmiddels ook unieke expertise heeft opgebouwd. Bovendien stelt de bouw en uitwerking van dit project het behoud van die expertise binnen Stichting Logos veilig, niet in het minst omdat jongere medewerkers intens bij de ontwikkeling ervan worden betrokken. Alle details van de bouw en de ontwikkeling van het projekt worden in een dagboek bijgehouden en uitvoerig toegelicht.
Medewerkers aan de bouw en ontwikkeling van de installatie:
- Lara Van Wynsberghe (constructie)
- Mattias Parent (constructie)
- Bert Vandekerckhove, atelier assistentie
- Johannes Taelman (Axoloti develpment)
- dr.Laura Maes (promotie en verkoop)
- Peter Van Lancker (promotie brochure)
- Moniek Darge (requisieten)
- dr.Godfried-Willem Raes (wetenschappelijke en technische begeleiding)
Timing - werkplan, oorspronkelijke timing:
- juli-augustus 2020: voorstudies en werkvoorbereiding
- september-december: onderzoek en opbouw van het projekt
- januari-april: ontwerp van de microprocessor boards en de hardware voor de interaktiviteit van het projekt
- mei: eerste testen met jongeren publiek
- juni: aanpassingen op rond van feedback
- juli 2021: het projekt is afgewerkt en speelklaar.
Voor de realisatie van dit klankkunst project wordt wellicht een projectsubsidie aangevraagd bij de Vlaamse Gemeenschap.
Technische gegevens:
- Voedingsspanning: 230V ac
- Stroomopname: 3 A max.
- Opgenomen vermogen: 50 Watt
- Geluidsdruk: <= 90 dBA (afhankelijk van de gebruikte klankobjekten en het aantal deelnemers)
- Gewicht: ca. 50kg (te bepalen)
- Afmetingen (gemonteerd):
- Minimaal benodigd speeloppervlak: 200 m2
- Verzekeringswaarde: 10.000 Euro
Bouwdagboek en werkplan:
- 30.07.2020: start project. Hier is het mechanisme van de weggooier van het oude ballenkanon:
- 31.07.2020: grondige reiniging en herstelling van het tennisballenkanon. Studie van de opbouw en reverse engineering van de schakeling. De machine omvat drie gelijkstroommotoren: een voor het slagmechanisme, waarvoor een type werd gebruikt erg gelijkend op het soort motoren dat ook terug te vinden in duurdere duitse auto's van de jaren '60 (Mercedes / BMW) voor de beweging van de ruitenwissers. Een tweede motor , heel wat kleiner maar eveneens voorzien van een vertragingskast, staat in voor de aanvoer van ballen in de aanvoer en voorraadbak.
Een derde motor staat in voor de links-rechts beweging van het kanon. De machine kan blijkens de analyse van de schakeling zowel op netstroom als middels een 12V accu worden bedreven. De stekker voor de 12V aansluiting is evenwel van een type dat we nooit eerder zagen en waarvoor we zo goed als zeker niet meer aan een passende plug kunnen komen.
- 01.08.2020: De links-rechts beweging blijklt het niet meer te doen. De instelling voor de inklinatiehoek blijkt zwaar door roest aangetast te zijn.
Hierdoor wordt de links-rechts beweging ook geblokkeerd. Grondige ontroesting en smering bleek voldoende om het mechanisme weer naar behoren te doen werken. De funktie van veer in dit mechanisme ontgaat ons enigszins, tenzij de vastzetschroef tijdens bedrijf los zou moeten staan. De links-rechts beweging wordt gestuurd door een magneetsensor en een microswitch:
- 02.08.2020: Roeste M5 cilinderkopboutjes vervangen door nieuwe exemplaren in inox.
Onderdelenlijst voor bouw, onderhoud en herstelling:
AD633ANZ, Analog Devices multiplier. Farnell order code: 143-38410. . Datasheet
LF356N op amp. Farnell order nr.: 948-7000. Datasheet
OP27GPZ, Analog Devices of Burr Brown. Farnell order code: 960-4626. Datasheet
Ballenkanon: Type Tennispal L.R., Mk2. Oorspronkelijke bouwer: Fisher Industrie's bvba, Lammekensstraar 38, 2200 Borgerhout. Op dat adres is vandaag nog steeds een bedrijf gevestigd, maar ballenkanonnen worden er al lang niet meer gebouwd. Google levert zelfs een telefoonnummer op: 03/235.69.28. Het ballenkanon in ons bezit werd wellicht gebouwd op bestelling van Snauwaert, een bekend producent van tennisrackets opgericht in 1921. Dat bedrijf ging evenwel zo'n dertig jaar geleden over de kop.
Axoloti board, ontworpen en ontwikkeld door Johannes Taelman.